۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۲:۵۱
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۱۱۱۱۱۶
تاریخ انتشار: ۲۰:۲۳ - ۰۷-۰۲-۱۳۸۹
کد ۱۱۱۱۱۶
انتشار: ۲۰:۲۳ - ۰۷-۰۲-۱۳۸۹
یعنی با محاسبه اینکه تلفات سازه‌اي حدود 20 درصد واحدهای ساختمانی تهران باشد در اين صورت حدود 400 هزار واحد مسکونی تخريب مي‌شوند كه یک‌چهارم اين رقم، حدود 100 هزار نفر تلفات جانی برآورد مي‌شود که البته این رقم در شرایطی است که بالاترین زلزله ممکن در بدترین شرایط رخ بدهد.
 گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن و ساختمان از سال 86 مطالعات گسترده‌اي را روي «گسل‌هاي تهران» و همچنين «خطرپذيري ساير شهرهاي كشور به لحاظ زلزله» شروع كرد كه نتايج اين تحقيق دوساله، 5 روز پيش نهايي شد و در اختيار دنياي‌اقتصاد قرار گرفت.

اين تحقيق كه براي اولين‌بار منتشر مي‌شود ضمن اينكه نقدها و شبهاتي به گزارش 10 سال ‌پيش جايكا (آژانس همكاري‌هاي بين‌المللي ژاپن) –همان گزارشي كه چند روز پيش به دنبال اعلام نگراني رييس‌جمهور درباره زلزله تهران، توسط برخي رسانه‌ها براي چندمين بار منتشر شد- وارد كرده، اطلاعات جديدي از وضعيت و فعاليت گسل‌هاي تهران را تشريح كرده كه نشان مي‌دهد كانون زلزله و تجمع گسل‌هاي تهران بيشتر در شمال و شمال‌شرق پايتخت متمركز شده است و ماهيت واقعي دو گسل‌ «ري ‌و كهريزك» كه محققان قبلي آنها را در جنوب تهران شناسايي كرده‌اند، هنوز مورد تاييد قرار نگرفته است.

گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن – وابسته به وزارت مسكن – در تحقيق خود به اين جمع‌بندي رسيده است كه اگر زلزله‌اي با بزرگي بيش‌ از 7 ريشتر در تهران رخ دهد، 30 درصد ساختمان‌ها تخريب مي‌شوند و حدود 100 هزار نفر تلفات جاني ناشي از تلفات سازه‌اي اتفاق مي‌افتد.



«دنياي‌اقتصاد» نتايج تحقيق «گروه‌زلزله» مركز تحقيقات مسكن را منتشر مي‌كند

 اين تحقيق از سال 86 شروع و 5 روز پيش نتايج آن نهايي شد

 ليست استان‌هاي پرخطر و كم‌خطر به‌لحاظ شاخص زلزله
 كانون زلزله در شمال و شمال شرق تهران تجمع كرده است

گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن و ساختمان از سال 86 مطالعات گسترده‌اي را روي «گسل‌هاي تهران» و همچنين «خطرپذيري ساير شهرهاي كشور به لحاظ زلزله» شروع كرد كه نتايج اين تحقيق دوساله، 5 روز پيش نهايي شد و در اختيار دنياي‌اقتصاد قرار گرفت. اين تحقيق كه براي اولين‌بار منتشر مي‌شود ضمن اينكه نقدها و شبهاتي به گزارش 10 سال ‌پيش جايكا (آژانس همكاري‌هاي بين‌المللي ژاپن) –همان گزارشي كه چند روز پيش به دنبال اعلام نگراني رييس‌جمهور درباره زلزله تهران، توسط برخي رسانه‌ها براي چندمين بار منتشر شد- وارد كرده، اطلاعات جديدي از وضعيت و فعاليت گسل‌هاي تهران را تشريح كرده كه نشان مي‌دهد كانون زلزله و تجمع گسل‌هاي تهران بيشتر در شمال و شمال‌شرق پايتخت متمركز شده است و ماهيت واقعي دو گسل‌ «ري ‌و كهريزك» كه محققان قبلي آنها را در جنوب تهران شناسايي كرده‌اند، هنوز مورد تاييد قرار نگرفته است.

گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن – وابسته به وزارت مسكن – در تحقيق خود به اين جمع‌بندي رسيده است كه اگر زلزله‌اي با بزرگي بيش‌ از 7 ريشتر در تهران رخ دهد، 30 درصد ساختمان‌ها تخريب مي‌شوند و حدود 100 هزار نفر تلفات جاني ناشي از تلفات سازه‌اي اتفاق مي‌افتد. طي 1000 سال اخير در مجموع 6 زلزله با بزرگي بيش‌از 7 ريشتر در شعاع حداكثر 100 كيلومتري از مركز شهر تهران رخ داده است كه آخرين آن زلزله 1/7 ريشتري سال 1830 ميلادي شميرانات-دماوند بوده است. با محاسبه‌اي كه محققان گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن انجام داده‌اند بر مبناي فواصل زماني زلزله‌هاي تهران كه 218 سال است، فرض مي‌شود 37 سال ديگر زلزله بزرگ در تهران رخ خواهد داد. اين در حالي است كه مدير گروه زلزله مركز مي‌گويد اين عدد منطق فني ندارد چون هر لحظه احتمال زلزله در تهران وجود دارد.

دكتر علي بيت‌اللهي درباره موضوع «مهاجرت از تهران به خاطر ايمني در مقابل زلزله بزرگ» تصريح مي‌كند: متاسفانه يا خوشبختانه كانون‌هاي زلزله در كشور اغلب در مناطقي است كه تراكم بالاي جمعيتي در آنجا وجود دارد؛ بنابراين با انتقال مكانيكي جمعيت تهران به مناطق ديگر مشكل حل نخواهد شد.

گفت‌وگو با دكتر علي بيت‌اللهي زلزله‌شناس 46 ساله (داراي مدرك دكتري ژئوفيزيك از دانشگاه روسيه) و مدير گروه زلزله مركز تحقيقات مسكن و ساختمان، درباره آنچه طي 2 سال از گسل‌هاي تهران و ايران به دست آورده را در زير بخوانيد:

موقعيت گسل‌هاي تهران چگونه است؟ گزارش قديمي جايكا نشان مي‌دهد عمده خطر ناشي از حركت گسل متوجه مناطق جنوبي تهران است. تحقيقات شما اين موضوع را تاييد مي‌كند؟
گسل‌های زلزله در سطح کشور به صورت مختلف پراکنده است و هر چقدر از یک گسل فاصله بگیریم به گسل دیگری نزدیک‌تر می‌شویم؛ چراکه سرزمین ایران زلزله‌خیز است، اما در استان تهران قسمت‌های شمالی آن با دو گسل عمده شمال تهران و گسل مشاء فشم احاطه شده‌‌اند و این دو گسل نقش بسیار عمده‌ای در وقوع زلزله در تهران دارند بر اساس جدید‌ترین نتایج تحقیقات علمی ‌بنده، در شمال شرق استان تهران حوالی دماوند، فیروزکوه و طالقان تجمع بسیار زیادی از رویداد زلزله داریم. این در حالی است که در خود شهر تهران و حاشیه‌های آن چنین رفتار ناهماهنگی نمی‌بینم.

این واقعیت یکی از واقعیت‌های رفتاری زلزله در استان تهران است که البته نباید مردم دماوند، طالقان و فیروز کوه را از این مساله ترساند. در همین حال، اگرچه در جنوب تهران از گسل‌های ری و کهریزک به عنوان گسل‌های زلزله یاد شده است، اما تحقیقات ما این نتایج علمی‌ را مورد سوال قرار داده است؛ به طوری که در مورد ماهیت گسل بودن آنها شک و شبهه وجود دارد.
بر اساس مطالعات کارشناسی ما، در حاشیه شهر تهران گسل عمده‌ای که بتواند زلزله‌ای بزرگ را در تهران رقم بزند مشاهده نمی‌شود.

حداقل شدت زلزله‌اي كه مي‌تواند آثار تخريبي گسترده در تهران به همراه داشته باشد، چقدر است؟ آيا در تحقيقات شما، ميزان تلفات احتمالي ناشي از زلزله‌ بزرگ محاسبه شده است؟
در صورتی که زلزله‌ای بالای 7 ریشتر در مناطق شمالی تهران رخ دهد حداکثر 30 درصد از ساختمان‌ها تخریب خواهند شد. رویداد زلزله با تلفات سازه‌ای و غیرسازه‌ای همراه است. تلفات سازه‌ای زلزله وابسته به زمان نیست؛ یعنی اگر شب یا روز زلزله رخ دهد در هر حال ساختمان‌ها تخریب خواهند شد.

اما تلفات جانی زلزله وابستگی زیادی به زمان رویداد آن دارد كه اگر شب يا روز اتفاق بيفتد متفاوت است. حتي ساعتي از شب كه زلزله اتفاق بيفتد نيز در ميزان تلفات جاني موثر است. بر طبق مطالعات مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان به طور میانگین برای هر واحد مسکونی حدود 4 نفر ساكن قابل تخمین است و طبق آمار تلفات جانی زلزله‌ها اگر بخواهیم بر اساس آمار کارشناسی بین تعداد واحدهای ساختمانی تخریب شده با تعداد تلفات جانی حد متوسطی را در نظر بگیریم ميزان تلفات جاني حدود یک چهارم تلفات سازه‌ای خواهد بود.

یعنی با محاسبه اینکه تلفات سازه‌اي حدود 20 درصد واحدهای ساختمانی تهران باشد در اين صورت حدود 400 هزار واحد مسکونی تخريب مي‌شوند كه یک‌چهارم اين رقم، حدود 100 هزار نفر تلفات جانی برآورد مي‌شود که البته این رقم در شرایطی است که بالاترین زلزله ممکن در بدترین شرایط رخ بدهد.

برآوردي از زمان وقوع زلزله بزرگ در تهران داريد؟

آخرین زلزله‌ بزرگي كه در گستره نزدیک به مرکز تهران رخ داد، زمین‌لرزه سال 1830 ميلادي بود كه در محدوده شمیرانات - دماوند با بزرگی "هفت و یک دهم درصد" ريشتر به وقوع پيوست. نقل شده كه در اين زلزله، عمارت سفارت بریتانیا در تهران خسارت برداشت. فاصله زمانی بین اولین زلزله تاریخی و آخرین آن در تهران يعني از سال 745 ميلادي تا سال 1830، حدود 1090 سال است.

در طول 1090 سال، ما 6 زلزله بزرگتر از 7 ريشتر در ناحیه‌ای به شعاع حداکثر 100 کیلومتر از مرکز کنونی شهر تهران داشته‌ایم که اگر به فاصله زمانی متوالی زلزله‌های روی داده دقت کنیم، می‌بینیم که بین زلزله سال 740 و زلزله 855، حدود 115 سال، و بقیه به ترتیب 103 سال، 219 سال، 488 سال و در نهایت بین آخرین زمین‌لرزه بزرگ‌تر از 7 ريشتر در محدوده اطراف تهران و زلزله ماقبلی، 165 سال فاصله زمانی وجود دارد. پس مشاهده مي‌شود که توزیع زمانی زمین‌لرزه‌ها در یک بازه نسبتا طولانی 1090 ساله، توزیع یکنواختی نبوده و فواصل زمانی رویداد زمین‌لرزه‌ها متفاوت است. در برآورد دوره بازگشت زلزله فرض می‌شود که زلزله‌ها در فاصله زمانی مورد نظر به‌صورت یکنواخت توزیع شده‌اند، بدین معنی که در مثال بالا اگر 6 زمین‌لرزه بزرگ داریم که فاصله بین آنها 5 قسمت خواهد بود، زمان کل رویداد از آغازین تا آخرین رویداد؛ یعنی 1090 سال را به عدد5 تقسیم كنيم، دوره 218 سال به دست می‌آید و لذا خواهیم گفت که دوره بازگشت زلزله با بزرگای 7 ريشتر يا بزرگ‌تر از آن، برای گستره‌ای به‌ شعاع 100 کیلومتری اطراف مرکز کنونی شهر تهران، 218 سال خواهد بود. حال اگر آخرین زمین‌لرزه تهران (سال 1830 ميلادي) را در نظر بگیریم 218 سال بعد از آن، سال 2048 ميلادي خواهد بود، البته استنباط این نکته از دوره بازگشت زلزله، بدین‌صورت که حدود 37 سال دیگر زلزله بزرگ دیگری در نزدیکی تهران رخ مي‌دهد، استنباط نادرستی است. چون توزیع زمانی وقوع زلزله یکسان نیست و ممکن است فردا یا 200سال آینده زلزله بزرگ در تهران رخ دهد.

نتايج تحقيقات شما نشان مي‌دهد، تهران پرخطرترين شهر كشور به لحاظ شاخص زلزله است. اين موضوع مي‌تواند زمينه قوي مهاجرت معكوس از تهران باشد؟ كدام شهرها براي سكونت تهراني‌ها امن‌تر است؟

با توجه به توزیع کانون‌های زلزله در اقصی نقاط کشور، تهرانی‌ها به هر کجاي ایران که مراجعت کنند از خطر زلزله مصون نخواهند بود. جابه‌جایی جمعیت به صورت مکانیکی عملیاتی نیست.

مركز تحقیقات مسکن و ساختمان کل استان‌های کشور را از لحاظ فعالیت لرزه‌ای تفکیک کرده است که در این بین استان‌های مازندران، گیلان، تهران، قزوین خراسان شمالی، آذربایجان شرقی استان‌های خطر‌پذیر هستند و استان اصفهان نيز کم‌خطر‌پذیر‌ترین استان به لحاظ شاخص زلزله است.

اینکه عنوان می‌شود خطر زلزله را در کشورمان جدی بگیریم حرفی کاملا بجا و منطقی است، اما موضوع این است که این مساله باید به صورت پیوسته باشد این در حالی است که در حال حاضر دامنه توجه به زلزله در کشورما کاملا ابعادی نوسانی دارد به طوری که یک هفته خطر زلزله در کانون توجه افکار عمومی‌قرار می‌گیرد و هفته بعد کاملا به وادی فراموشی سپرده می‌شود.
از نگاه عملی ما نیازمند به یک دیدگاه کارشناسی، پیوسته و دقیق به زلزله هستیم و نباید در این راستا رویکردی نوسانی در نظر گرفته شود؛ چون این کشور زلزله‌خیز است.

چرا شهرهاي پرجمعيت، مناطق زلزله خيز شناخته شده‌اند؟ ارتباطي بين تراكم جمعيت با گسل وجود دارد؟

یک پدیده جالبی در کشور ما وجود دارد؛ به طوری که بین توزیع مراکز زلزله و توزیع مراکز جمعیت یک همخوانی حیرت‌انگیزی وجود دارد؛ یعنی اگر قرار باشد محل وقوع زلزله‌هایي را که رخ داده در نقشه نشان کنیم همانند آن است که مراکز جمعیتی را نشان داده‌ایم. علت آن هم این بوده که در گذشته جاهایی که شکستگی گسل وجود داشته بسترهای مناسبی برای دسترسی به منابع آبی بوده است و همین امر باعث تجمیع جمعیت در چنین مراکزی از گذشته تاکنون شده است. ازاین رو رویداد زلزله به دلیل شرایط زمین شناختی از یک طرف و همخوانی توزیع مراکز جمعیتی با کانون‌های زلزله از سوی دیگر باعث شده تا كشور ما با پدیده‌ای خاص به نام زلزله مواجه باشد.

شما در عين حال كه زلزله قريب‌الوقوع در تهران را رد نمي‌كنيد، مهاجرت معكوس به ساير شهرها را نيز راه‌حل منطقي نمي‌دانيد. پس چگونه مي‌توان تلفات زلزله احتمالي را كاهش داد؟

همخوانی کانون‌های زلزله با مراکز پرجمعیت و ساخت‌وسازهای بی‌کیفیت باعث شده است تا تلفات سازه‌ای و تلفات غیرسازه‌ای (جانی) در کشور ما در اثر وقوع هر زلزله‌ای به مراتب بیشتر شود. به عنوان مثال، زلزله بم کمتر از 40 هزار نفر تلفات جانی به دنبال داشت که مشابه همان زلزله در ژاپن و کمی‌ بزرگتر فقط یک مورد تلفات جانی داشت که آن هم به دلیل حمله قلبی بود. براي مقاوم‌سازی بناها در برابر زلزله، مرکز تحقیقات ساختمان در حال حاضر طرحی را در دست بررسی دارد که اجرایی شدن آن فعلا به صورت داوطلبانه است، اما به‌کارگیری آن به طور قطع ساختمان‌ها را در برابر زلزله مقاوم خواهد کرد. در قالب این طرح به کارگیری مصالح استاندارد مورد تایید مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان از جمله شرایط مقاوم‌سازی ساختمان‌ها است كه ناظر مرکز تحقیقات با سازنده‌های داوطلب قراردادی منعقد می‌کند و سپس در مراحل مختلف از بابت انطباق با استانداردهای مقاوم بودن بنا در برابر زلزله نظارت دقیق به عمل مي‌آورد. میزان تعرفه این نظارت 20 درصد از هزینه تمام شده بنا در هر مترمربع است.

شك‌ و شبهه به برخي نتايج گزارش 10 سال ‌پيش جايكا (آژانس همكاري‌هاي بين‌المللي ژاپن): ماهيت واقعي گسل‌هاي ري و كهريزك هنوز اثبات نشده است
مطالعات مركز‌تحقيقات مسكن نشان مي‌دهد مراكز پرجمعيت در كشور اغلب روي كانون‌هاي زلزله تشكيل شده است
ارسال به دوستان
وبگردی