"استیجی" به شکل U با تعدادی صندلی که در اطراف آن تدارک دیده شده بود و خانمهایی در کنار این "استیج" بی صبرانه در انتظار ورود افراد خوش قد و قامت بودند که در لباسهایی خاص متفاوت بودن را برای آنها تداعی کند.

مهر: رویای ورود به دنیای فشن ها، خودنمایی و جلب توجه دیگران به قدری در ذهن بهاره رخنه کرده که به عاقبت حضور در شوهای زیرزمینی و عکسهایی که از او گرفته می شود فکر نمی کند. او نمی داند صحنه گردانان در پس این دنیای پر زرق و برق چه دامی برای او پهن کرده اند...

بهاره قدی حدود 176 سانتی متر دارد، همیشه حواسش به این است که از وزن ایده آل خارج نشود تمامی فکرش این است که یک مدل شود و با پوشیدن لباسهای مارکدار و نمایش آنها همه را متحیر کند، آرزویی که فکر می کند برآورده شدن مشکل و شاید غیر ممکن باشد. خودش می گوید که برای مدل شدن هزینه های زیادی کرده است، هزینه برای آموزش در یکی از این کلاسهای خصوصی و تهیه آلبوم و ... . با این حال او باید در شوهایی شرکت کند که در بسیاری از مواقع درآمدش همان لباسی است که آن را به نمایش گذاشته است.

سیاستهای دستوری؛ حمایتگر یا فرصتی برای سودجویان

تدوین قوانینی که به جای حمایت از نمایشهای زنده لباس برای ترویج مد ایرانی اسلامی محدودیتهای بسیاری را برای برگزار کنندگان آن ایجاد کرده سبب شده که رشد این صنعت در ظاهر متوقف شود در حالی که از یکسو فعالان و علاقمندان به ترویج مد ایرانی همچنان خواهان فعالیت در این صنعت هستند و از سوی دیگر، برخی سودجویان نیز از این فرصت برای دنبال کردن اهداف خود بهره برده اند. جشنواره زنان سرزمین من از جمله فرصتهایی بود که امکان برگزاری نمایش زنده لباس هر چند محدود را فراهم می کرد که آنهم بعد از درگیری وزارت ارشاد با مرکز امور زنان و خانواده استانداری به تعطیلی کشیده شد.

در واقع محدودیتها و مشکلات برگزاری نمایش زنده لباس موجب شده است تا فعالان این حوزه دست از کار خود البته به صورت رسمی بکشند و راههای دیگری را برای ادامه کار خود انتخاب کنند.

بهاره پس از ماهها انتظار برای نمایش لباس به یک شو دعوت شد. نمایش زنده ای در سالن لابی یکی از برجهای شمال غرب تهران. "استیجی" به شکل U با تعدادی صندلی که در اطراف آن تدارک دیده شده بود و خانمهایی در کنار این "استیج" بی صبرانه در انتظار ورود افراد خوش قد و قامت بودند که در لباسهایی خاص متفاوت بودن را برای آنها تداعی کند.

میهمانان از طریق پیام کوتاهی که برای مشتریهای همیشگی این شو ارسال می شود از زمان و مکان برگزاری مطلع شده اند. صحنه راه رفتن مدلها پر از نورهای رنگی بود که در سنگهای لباس عروس به شکل رنگین کمان منعکس می شد. هر عروس با یک مدل مو و آرایش و یک نمونه تاج سر. حرکت این عروسها چنان تماشاگران را به هیجان آورده بود که گویی خود را هزاران بار در لباسها تصور کرده اند.

البته هیجان جمعیت بازدید کننده از حرکت مدل بر روی "استیج" به شکل ایکس و یا همان "cat walk" مانع از این نشده بود که هر کسی با دوربین موبایل و یا دوربین دیجیتالی این صنحه ها را ثبت نکند. هر کسی در توان خود تقلا می کرد که عکس بیشتری از این مدلها بگیرد.

بارها از بهاره با لباسهای مختلف عکس گرفته شده ولی خودش هم اعتراضی ندارد چرا که برای محقق شدن آرزویش چاره ای جز این نیست. "بدترین از این را تجربه کرده ام، بارها مجبور به شرکت در میهمانیها و نمایش زنده لباس شده ام که از من تقاضاهای غیرمعقول دیگری جز مدلینگ نیز داشته اند." این را با کمی بی تفاوتی می گوید گویا برایش این مسائل عادی شده است." وضعیت من تازه از بقیه کسانی که دوست دارند در این حرفه کار کنند بهتر است، بسیاری از آنها هزینه های زیادی برای ورود به این حرفه می کنند، بارها با وعده این که در این کار به جایی برسند مورد سوء استفاده قرار گرفتند ولی بازهم برایشان بی نتیجه بوده است. تعدادی هم که حاضر نیستند که عکس آنها با لباسهای غیر پوشیده و در هر حالتی پخش شود و یا در هر شوی زنده خصوصی شرکت کنند، تقریبا امیدی به پیشرفت در این زمینه را ندارند چرا که مگر چند شوی دولتی در سال در کشور برگزار می شود یا بهتر بگویم چند سال یکبار این شویی که مجوز دارد برپا می شود که در آنها فعالیت کنیم."

رشد پنهانی صنعت مد در ایران آسیب زاست

مهری بهار عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که پژوهشی را در زمینه مد در ایران انجام داده اعتقاد دارد که به دلیل محدودیتهای شرعی و عرفی برای توسعه صنعت مد و برگزاری نمایشهای زنده لباس، طراحان به سمت توسعه کار خود به صورت پنهانی رفته اند. وی تاکید می کند که این توسعه در لایه های پنهان آسیبهایی را به همراه خواهد داشت و به طور قطع در این جمعهای خصوصی مسائلی در حوزه آسیبهای اجتماعی رخ می دهد. در واقع صنعتی که در تمام دنیا سرمایه گذاری هنگفتی را جذب خود کرده و یک شبکه عظیم جهانی محسوب می شود در ایران به صورت مافیایی و پنهانی رشد کرده است.

در این سالها اخبار غیر رسمی فراوانی مبنی بر برگزاری این شوهای زنده به گوش می رسد. برگزاری شوی آرایش مو و چهره در کیش، برگزاری شوی لباس از سوی برخی طراحان در یکی از هتلهای شهر و یا برجهای مسکونی شمال تهران. بسیاری از فعالان غیرقانونی این صنعت با برگزاری این شوها قصد دارند تا صنعت خود را زنده نگه دارند چرا که برگزاری رسمی این گونه شوها محدودیتهای بسیاری دارد.

بیشترین تمرکز کارگروه ساماندهی مد و لباس که در وزارت ارشاد به دنبال تصویب این قانون تشکیل شد، تدوین آیین نامه و نظارت بر اجرای نمایشهای زنده لباس بود ولی همین تمرکز نه تنها توسعه این بخش را به دنبال نداشت بلکه به سدی برای برگزاری آن تبدیل شد. در این آیین نامه که در سال 87 به تصویب رسید به جای توجه به شیوه های حمایتی از نمایشهای زنده لباس، باید و نبایدهایی را برای متقاضیان پیش بینی کرده است که در بسیاری موارد غیرضرور به نظر می رسد. طبق این آیین نامه متقاضیان برگزاری نمایش زنده باید فرمهایی را تکمیل و مستنداتی را به مسئولان ارائه کنند که تقریبا آماده کردن این مستندات با جزئیات خواسته شده غیر ممکن است.

در این فرمها بارها از متقاضی در مورد علت برگزاری، هدف برگزاری و نحوه آن توضیحات مفصل خواسته شده و همچنین متقاضی موظف به ارائه مستندات تصویری در این زمینه است. این در حالی است که تا زمان اخذ مجوز نمی توان از طراح انتظار داشت که برای برگزاری نمایش زنده خود به صورت آزمایشی و تهیه مستند تصویری برای ارائه به ارشاد سرمایه گذاری کند. همچنین در بخش دیگری از فرمها خواسته شده تا اسپانسر و حامی نمایش معرفی شود و این در حالی است که تا زمان اخذ مجوز امکان مذاکره و قرارداد با اسپانسر مالی غیرممکن است.

یک فعال صنعت مد و طراح معتقد است که آیین نامه برگزاری نمایشهای زنده توسط کارگروه ساماندهی مد و لباس که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد در سالهای اخیر تهیه و تصویب شد، اخذ مجوز برای برگزاری نمایش لباس را آنقدر مشکل کرد که گویی هفت خوان رستم را باید طی کنی و در واقع این مصوبه، "نه" دولت برای برگزاری این شوهاست.

در مصوبه فوق با وجود این که بازدید از نمایش زنده لباس بانوان برای آقایان و بالعکس به جز در مواردی خاص و سانسهای محدود ممنوع شده ولی تاکید شده که مدل زنده ملزم به خودداری از آرایش سر و صورت و رعایت کامل حدود شرعی و قانونی عفاف و حجاب در پوشش و نحوه راه رفتن بوده و می‌بایست از هر عمل یا رفتاری که موجب انحراف توجه بازدیدکنندگان از لباس مورد نمایش شود، پرهیز کند.

مدل شدن راهی دشوار و بی انتها

بخش مهمی از صنعت زیرزمینی نمایش لباس و مد، آموزش مدلها و برگزاری نمایش زنده لباس است. موسسه هایی که برخی از آنها ادعای اخذ مجوز از استانداری را دارند با گرفتن هزینه های هنگفت اقدام به برگزاری کلاس آموزشی برای دختران جوانی می کنند که آرزوی فعالیت در این رشته و مانکن شدن را دارند. بهاره نیز در یکی از این مراکز آموزش دیده است البته با هزینه ای هنگفت. یکی از صاحبان این موسسه ها که از طریق اینترنت متقاضیان و علاقمندان به رشته مدلینگ را جذب می کند می گوید: برای شرکت در این دوره های آموزشی ابتدا باید ارزشیابی شوید که این ارزشیابی شامل مشخصات ظاهری مانند قد، وزن، دور کمر، قد بالا تنه و پایین تنه و خلاصه بسیاری از آیتمهای ظاهری و جسمی است.

به گفته وی، حداکثر سن فرد متقاضی باید 30 سال باشد و حداقل قد برای خانمها 170 سانتی متر و برای مردان 180 سانتی متر است. این دوره آموزشی شامل پنج جلسه است که در انتهای دوره، یک جلسه ارزشیابی و داوری نیز برگزار می شود. هزینه این دوره 130 هزار تومان است و در صورت قبولی در ارزشیابی به شوهای لباس مزونهای شخصی و برندهای خاص معرفی می شوید.

وی در مورد این که آیا پروسه ای برای اشتغال افراد آموزش دیده و مدلها نیز دارند می گوید: شوهای مجاز که عملا تعطیل شده اند و حتی جشنواره زنان سرزمین من از دوسال پیش برگزار نمی شود و ما مدلها را برای شوهای خصوصی معرفی می کنیم.

رئیس موسسه دیگری نیز که اقدام به پذیرش دختران برای آموزش مدلینگ می کند نیز می گوید: ما یک شرکت تبلیغاتی هستیم و مدلها را برای کار خود آموزش می دهیم. شرکت ما برای برندهای زنانه تبلیغ می کند و مدتی است که چهره مدلهای شرکت تکراری شده و به دنبال یک چهره جذاب برای کار خود می گردیم. چون پیدا کردن یک چهره خاص اهمیت زیادی دارد حاضریم نیمی از هزینه آموزش مدل را متقبل شویم و نیمی دیگر که 300 هزار تومان است در زمان کار او از حقوقش کسر می شود.

وی آموزشهای این موسسه را شامل "cat walk" و آشنایی با نور و گریم عنوان کرده و می گوید: شرکت ما سالیانه 6 پروژه چاپ کاتالوگ از برندهای زنانه را دارد و همچنین از مدلها برای برگزاری شوهای زنده نیز استفاده می کند. اگر در گرفتن هر نوع عکس و حضور در هر شویی بهانه گیری نکرده و همکاری لازم را انجام دهید پیشرفت زیادی خواهید کرد.

مدیر این موسسه مدعی است: یکی از دخترهایی که با من کار می کرد پس از مدتی کوتاه به جایی رسید که او را با یک بغل آلبوم کار به آمریکا فرستادم و الان در آنجا برای مارکهای معروف کار مدلینگ انجام می دهد.

وی تاکید می کند: همه نوع لباس برای نمایش وجود دارد از تماما خز تا لباسهای مارکدار که باید همه را به تن کنی و اگر در این زمینه راحت باشی و هر مدل لباس پوشیده و یا باز را بر تن کنی و این مسائل را به ما بسپاری موفق می شوی. برای مارکهای ایرانی مشکلی وجود ندارد و عکسها با لباس پوشیده گرفته می شود ولی برای برندهای خارجی باید مانکنها هر نوع لباسی را به تن کنند که برای آن هم از وزارت ارشاد مجوز می گیریم!

غولهای زیرزمینی صنعت مد

شاید صنعت مد ایران در سالهای اخیر به ظاهر پیشرفتی نداشته است ولی فعالان زیرزمینی آن صنعتی پنهانی ولی بسیار قوی را به وجود آورده اند. این صنعت زیرزمینی همپایه کشورهای صاحب نام در این صنعت و با استفاده از معیارها و ترازهای آنان پیشرفت کرده به طوری که برخی از آنان در این عرصه در میان رقبای داخلی خود به غولهای مد معروف شده اند. سبک برگزاری شو و یا مانکنهای انتخابی و حتی جزئیاتی مانند دکور سالن نمایش مواردی هستند که هر روز بیش از قبل مورد توجه این فعالان قرار می گیرد. در این صنعت یک مانکن علاوه بر این که باید شرایط فیزیکی خاصی داشته باشد، بعد از آموزشهای ارائه شده باید تلاش کند که همواره این شرایط فیزیکی و ظاهر جذاب خود را حفظ کند.

موسسه های معلوم الحال در کمین جوانان علاقمند

بهاره برای این که در این حرفه بماند راهی به جز گردن نهادن به توصیه های برنامه گذار و برپا کننده این شوها ندارد، او را تنها حامی خود می داند اگر چه ممکن است این حامی در میانه راه بارها او را در گزند انواع آسیبها قرار دهد چرا که حمایت نشدن از سوی موسسه های مجاز او را مجبور می کند که برای تحقق آرزویش همین راه تاریک را ادامه دهد، راهی که مافیای این صنعت پنهان پیش روی او گذاشته است.

یکی از مسئولان سایت دوخت در مورد دخترانی که با آرزوی مدل شدن در دام مافیای مد می افتند، می گوید: بسیاری از دخترها و پسرها هستند که علاقه دارند کار مدلینگ انجام دهند و عده ای سودجو نیز از آنها با دریافت پولهای هنگفت سوءاستفاده می کنند به طور نمونه مراکزی هستند که با گرفتن مبلغی بین 600 هزار تا یک میلیون تومان اقدام به گرفتن عکس و تهیه آلبوم کار برای آنها می کنند که عملا بی فایده است.

وی ادامه می دهد: چندی پیش یک شرکت قصد برگزاری جشنواره مرد شایسته ایران را داشت و حتی می خواست آگهی آن را به شرکت ما بدهد ولی اغلب این افراد از علاقه جوانان به فعالیت در این رشته سوء استفاده می کنند. در نمایشهای زنده لباس که مجوز داشته باشند اجازه عکسبرداری از مدلهای زن داده نمی شود ولی برای کسی که وارد این رشته می شود معمولا این گونه مسائل مهم نیست و هر گونه عکسی از این مدلها گرفته و در برخی موارد به صورت عمومی منتشر می شود.

به گفته وی، برای گرفتن مجوز باید هفت خوان رستم را طی کرد و به همین دلیل بسیاری اقدام به برگزاری نمایش زنده لباس بدون مجوز می کنند. بسیاری از مدلها با ما تماس می گیرند و در ارتباط با مسائلی که در این شوها برایشان اتفاق افتاده صحبت می کنند که برخی از این مسائل بسیار دلخراش هستند. ولی اگر بخواهیم بر روی این مسائل تمرکز کنیم کل این صنعت و مدلینگ زیر سئوال می رود در حالی که تعداد علاقه مندان به این رشته زیاد است و در صورت ساماندهی می تواند به صنعتی موفق در کشور تبدیل شود.

نمایشهای مد از کی به ایران آمد

زینت جهانشاه نخستین کسی است که نمایش زنده لباس را در ایران در سال 1321 برگزار کرد. وی که به همراه همسرش از سوئیس برگشته بود برای این که مشتریان علاوه بر آشنایی با طرز کارش مجموعه لباس و مد را بشناسند، خیاطخانه خود را با یک نمایش مد لباس افتتاح کرد. با فرستادن کارت دعوت و پیغام و چند تلفن به خانمهای معتبر، زینت موفق شد پای حدود 15 نفر از زنان سرشناس شهر را به نمایش افتتاحیه خیاطخانه اش باز کند. بیشتر این خانمها، از فرنگ رفته ها بودند و با نمایش مد لباس آشنایی داشتند.

در این مراسم 90 دست لباس زنانه مخصوص صبح، عصر و شب به نمایش گذاشته شد. معرفی لباسها را هم خود جهانشاه برعهده داشت و موقع نمایش هر کدام، اسم و توضیحاتی می داد. نام تمام این لباسهای ایرانی از روی فصول سال یا گلها انتخاب شده بود. مانکنهایی که باید لباس های این برنامه در تن آنها نمایش داده می شد از بین خانمها و دختران دوست و آشنا انتخاب شده بودند. چون محیط خیاطخانه و این برنامه خاص کاملاً زنانه بود، از طرف خانواده این مانکنهای آماتور و خودشان مخالفتی صورت نگرفت. اما به هر حال آموزش طرز راه رفتن، ایستادن و نمایش لباس دردسرهای زیادی داشت. این دخترخانمها بین 18 تا 25 سال سن داشتند و "پرو" و آماده کردن لباسهایشان سه ماه طول کشید. البته برخلاف تصور گیسوان مانکنها ساده و بی آرایش بود، چون در آن زمان سلمانی رفتن و آرایش مثل امروز نبود.

این نمایش زنده بدون هیچ مشکلی بیش از نیم قرن پیش برگزار شده بود بسیار پیشتر از این که ساماندهی مد و لباس و ارائه مد ایرانی اسلامی دغدغه مسئولان فرهنگی کشور شود. دغدغه ای که نتیجه معکوس در کشور داشت و به جای ساماندهی، بی سامانی و رشد پنهانی را برای این صنعت رقم زد.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه