لبخند كرملين به استراتژي نفوذ ناتو !

 
به فاصله كوتاه چند روزه، دو اجلاس مهم با مشابهت‌هاي فراوان در سئول و ليسبون تشكيل شد، اجلاس سران 20 اقتصاد جهان در "سئول" و اجلاس سران سازمان پيمان آتلانتيك‌شمالي "ناتو" در ليسبون. در نشست اول، يكبار ديگر شكاف‌ها و تضادهاي موجود ميان سران 20 اقتصاد جهان آشكارتر شد و نتوانستند به توافق حساس و قابل ذكري در قلمرو اقتصاد جهاني دست يابند. در نشست دوم با محروميت امور نظامي و امنيتي، اگرچه ظاهراً تضادها ميان اعضاي ناتو از يكطرف و "ناتو" با روسيه از طرف ديگر موقتاً كنار گذاشته شده ولي "گسل‌هاي زلزله‌خيز" در صحنه مناسبات داخلي ناتو و همينطور مناسبات شرق و غرب "فعال" شده‌اند.

"ديمتري مدودف" رئيس‌جمهور روسيه در يك چرخش غيرمنتظره و پرابهام خاطرنشان ساخته كه دوران روابط تيره روسيه با ناتو به سرآمده و شروعي جديد در روابط شرق و غرب، پديدار شده است. به موجب تفاهمات فيمابين براي نخستين بار در تاريخ، روسيه و ناتو در جهت ساخت و بهره‌گيري از سپر مشترك دفاع موشكي با يكديگر همكاري مي‌كنند و مسكو حتي به نيروهاي "ايساف" در افغانستان كمك لجستيكي ارائه خواهد نمود.

اما سئوال اصلي اينست كه آيا "ماه عسل شرق و غرب" نشانگر انطباق مواضع تمامي طرفها است؟ و آيا اين دوران شيرين قابل دوام خواهد بود؟ و مهمتر آنكه چه تحولي در چه مقياسي در اهداف و انديشه‌ها و سياستهاي بنيادي در كدامين طرف اين معادله رخ داده است كه دشمنان استراتژيك ديروز، اينگونه نرد عشق مي‌بازند و در كنار يكديگر اظهار دوستي و همكاري مي‌نمايند؟

با نگاهي به سوابق امر و مقايسه ميان گذشته و حال، نه‌تنها رفع ابهامي نخواهد شد بلكه بر شدت و دامنه ابهامات افزوده مي‌شود. مسكو همواره عليه طرح سپر دفاع موشكي آمريكا و ناتو موضع خصمانه‌اي داشته و طيف وسيعي از مقامات ارشد سياسي - نظامي و امنيتي، ابعاد مخاطرات و پيامدهاي اجراي اين طرح را مرتباً گوشزد كرده و با حملات شديداللحن خود واشنگتن و غرب را از اجراي طرح برحذر داشته‌اند.

هشدارها و تهديدهاي كرملين وژنرالهاي روسي عليه عواقب عملياتي‌شدن طرح سپر دفاع موشكي آمريكا و ناتو به حدي بود كه اوباما موقتاً جا زد و طرح را به حال تعليق درآورد لكن بعداً بدون آنكه در اهداف و جهت‌گيريهاي كليدي آن تغيير چنداني ايجاد شود، صرفاً با تبديل‌كردن "طرح پنتاگون" به "طرح ناتو" و امضاي چند قرارداد دوجانبه ميان آمريكا و برخي كشورهاي اروپاي شرقي و مراكزي كه تا ديروز از "اقمار مسكو" محسوب مي‌شدند، اكنون مسكو نه تنها تهديدات خود را كنار گذاشته، كه خود نيز براي مشاركت در اجراي اين طرح، اعلام همكاري نموده است!

رهبران كرملين همواره خاطرنشان مي‌كردند كه استقرار سپر دفاع موشكي ناتو در پشت مرزهاي روسيه، به منزله خنثي‌شدن ظرفيت دفاع استراتژيك روسيه و بي‌دفاع ‌شدن روسيه در مقابل تهديدات بنيادي غرب است و حتي پيمان "استارت" و جايگزين آنرا پيشاپيش بيهوده و عقيم خواهد ساخت.

مسكو حتي تهديد به خروج يكجانبه از پيمان "استارت" را مطرح كرد و براي خود "حق تحفظ" قائل شد كه هر زمان بخواهد از پيمان خارج شود.

اين، موضوع مهمي است كه دانسته شود روسيه كه استقرار سپر دفاع موشكي ناتو را در پشت مرزهايش تحمل نمي‌كرد چرا امروز براي استقرار سكوهاي پرتاب موشكي و سامانه‌هاي جاسوسي - اطلاعاتي مكمل آن درون مرزهاي جغرافيائي روسيه پيشقدم شده است؟ واقعيت اينست كه آمريكا و ناتو هرگز حاضر نشدند در استراتژي، اهداف و برنامه‌هاي درازمدت و ميان‌مدت خود عليه مسكو تجديدنظر كنند.

 با اينكه "پيمان ناتو" رقيب و معادل "پيمان ورشو" بود ولي عليرغم انحلال پيمان ورشو، نه تنها "ناتو" منحل نشد بلكه به پيشروي تا پشت مرزهاي روسيه ادامه داد و حتي براي جلب و جذب اقمار ديروز مسكو و تبديل‌كردن آنها به "خاكريز اول ناتو"، بر شدت و دامنه سياست‌هاي ضدروسي خود افزود. نتايج طبيعي چنان سياستي، "محاصره نظامي روسيه" است واكنون رهبران اين پيمان در فكر نفوذ به درون خاك روسيه هستند. مقامات كرملين تصور نكنند كه با لبخند به غرب مي‌توانند استراتژي ناتو را تغيير دهند و حتي آنرا تلطيف كنند. ناآرامي‌هاي دوران پاياني "پوتين" و اواخر دوران "مدودف" در روسيه نشان داد اگر غرب فرصت يابد، زمين را زيرپاي رهبران كرملين به لرزه درمي‌آورد. بدين ترتيب حتي لبخند ناتو هم يك شگرد فريبكارانه براي نفوذ در روسيه و منزوي ساختن مسكو در محيط پيراموني است.

زماني طيف رهبران كنوني كرملين، از سياستهاي "بوريس يلتسين" به عنوان خودباختگي در برابر غرب ياد مي‌كردند و آنرا به حق محكوم مي‌نمودند ولي امروزه سياست‌هاي كرملين از همين خطوط قرمز نيز فراتر رفته بطوري كه مي‌توان آنرا نوعي "وادادگي سياسي - نظامي - امنيتي" با پيامدهاي برگشت‌ناپذير دانست. هنوز كاملاً روشن نيست رهبران كرملين در ارزيابي شرايط و انتخاب گزينه‌ها دچار ساده‌انديشي گرديده‌اند يا آنكه نفوذ غرب در مراكز تصميم‌گيرنده، تا اين اندازه جدي شده كه مي‌تواند خواسته‌هاي خود را به كرملين، "ديكته" كند.

جمع‌بندي مقامات ارشد مسكو هرچه باشد، در اين نكته ترديدي نيست كه ماهيت "ناتو" نه تنها تغيير نكرده بلكه خطرات آن به مراتب افزونتر و آشكارتر از گذشته عليه مسكو تجلي يافته است.

اگر تا ديروز قرار بود سپر دفاع موشكي آمريكا در لهستان و سامانه استراق سمع آن در جمهوري "چك" مستقر شود، امروز در ليسبون تمامي 28 عضو ناتو بالاتفاق پذيرفتند كه همگي در سپر دفاع موشكي، حضور و نقش فعال داشته باشند و مسكو نيز در يك عقبگرد غيرمنتظره نه‌تنها از اين تصميم ناتو غافلگير نشده و معترض نيست بلكه خود نيز داوطلبانه به اين طرح پيوسته و براي استقرار و تكميل سپر دفاع موشكي ناتو، خاك سرزمين خود را پيشكش مي‌كند در حاليكه هيچكس حتي در "ناتو" اين تصميم مسكو را نشانه "ابتكار عمل" تلقي نمي‌نمايد.

اين عقب‌نشيني‌ها يقيناً اعضاي اصلي ناتو را به اتخاذ سياستهاي تهاجمي‌تر تشويق و براي برداشتن گامهاي بلندتر به سوي مسكو، وسوسه خواهد كرد و سرانجام، زماني كه رهبران بعدي كرملين به عمق فاجعه پي ببرند و در فكر اصلاح و تجديدنظر در اين سياست‌هاي انفعالي خود برآيند، متوجه خواهند شد كه كار از كار گذشته و عمق استراتژيك روسيه در يك فرايند برگشت‌ناپذير، به شدت آسيب‌ديده و شايد هرگز فرصت جبران و ترميم آن، فراهم نيايد. در واقع مسكو يك فرصت طلائي در اختيار ناتو قرار داده تا همان ضرباتي را كه نتوانست از روي دشمني وارد سازد، عيناً در لباس دوستي و همكاري، از نزديك با دقت و شدت بيشتري وارد سازد، ضربه‌اي كه ممكن است "تير خلاص" نيز باشد!