به سوی برج هایی با یک میلیون جمعیت!

عصر ایران: در سراسر تاريخ معماري تلاشي مکرر براي بلندي و عظمت وجود داشته است. هزاران کارگر براي ساخت اهرام باستاني مصر، کليساهاي جامع اروپا و برج هاي بيشماري زحمت کشيدند و تمام اين تلاش ها جهت خلق بناهاي حيرت آور بوده است. اصولاً مردم آسمان خراش ها را بدليل مناسب بودن و يا منافع آن مي سازند چون شما مي توانيد املاک بسياري را از يک قطعه زمين نسبتاً کوچک بسازيد. اما گاهي اوقات نفس عمل و ابهت و بزرگي، نقش مهمي را در حوزه ساخت بازي مي کند که در تمدن امروزي بيشتر متداول است.

در دهه هاي گذشته ساختن برج ها به دليل نبود تکنولوژي لازم بعد از نقطه اي مشخص و بالاتر از آن غير ممکن بود. در حاليکه امروزه امکان ساخت و در نتيجه زندگي و کار کردن در برج هاي بسيار بلند و در چند صد متری زمين مقدور است. در اين نوشتار ابتکارات و نو آوري هايي که اين گونه بناهاي شگفت انگيز را ممکن ساخته مشاهده خواهيم کرد و نگاهي به آينده خواهيم داشت.

*تاريخچه
تکنولوژي هاي مختلفي در اواخر قرن نوزدهم شکل گرفتند که با ترکيب هم، طراحي و ساخت آسمان خراش را ممکن ساختند. از جمله آنها توانايي توليد انبوه فولاد، اختراع آسانسورهاي ايمن و کارا، و گسترش تکنيک هاي پيشرفته جهت اندازه گيري و تحليل بارها و تنش هاي سازه را مي توان نام برد. بين سال هاي 1920 و 1930 آسمان خراش با اختراع قوس الکتريکي جوشکاري و لامپ فلورسنت پيشرفت قابل توجهي پيدا کرد.

به طور سنتي ديوارهاي يک ساختمان تکيه گاه سازه آن بودند و ساختمان هاي بلند ديوارهاي ضخيم تر لازم داشتند. ساختمان 16 طبقه اي در شيکاگو که سال 1891، ديواري به ضخامت 6 فوت (8/1متر) نیاز داشت. نياز به ديوارهاي خيلي ضخيم با اختراع ساختمان اسکلت فولادي بر طرف شد بدين صورت که اسکلت فولادي صلب وزن ساختمان را حمل مي کند و ديوارهاي خارجي صرفاً جهت پوشش اسکلت هستند. اولين ساختماني که از اين طراحي استفاده نمود ساختمان 10 طبقه شرکت بيمه خانه در شيکاگو، به سال 1885 بود.

عمارت ول ورس (Woolworth) با ارتفاع 792 فوت (242 متر) در نيويورک سال 1913 بنا شد. اسکلت فولادي آن روي فونداسيون تقويت شده توسط شمع هاي بتني تا بستر سنگي بر پا شده بود. جهت مقاومت در برابر بادهاي پيش بيني شده مهاربندي شده و آسانسورهاي پر سرعت آن دسترسي مکاني و سرويس سريع السير را فراهم مي کرد.

در سال 1931 عمارت امپاير استيت (Empire State Building) در نيويورک با ارتفاع 1250 فوت (381 متر) بنا شد. اين عمارت تا 41 سال بلند ترين ساختمان اداري جهان به شمار مي رفت. در سال 2000 تنها شش عمارت ديگر در جهان از ارتفاع آن پيشي گرفتند.

تعريف مشخصي از اينکه چه تعداد طبقه يا چه ارتفاعي يک ساختمان را آسمان خراش مي سازد وجود ندارد. بقول گاتس دينر (Gottesdiener) معمار، تعداد طبقات تعيين کننده نيست بلکه نگرش ما به آسمانخراش مهم است و در ادامه مي افزايد: آسمان خراش مي تواند هر چيزي باشد که باعث مي شود شما بايستيد و گردن خود را دراز کنيد و به بالا نگاه کنيد.

بسياري از ناظران، کلمه آسمان خراش را به ساختمانهاي حداقل 20 طبقه نسبت مي دهند و برخي ديگر به ساختمانهاي حداقل 50 طبقه. اما در بسياري از موارد پذيرفته شده که آسمان خراش يعني ساختمانهايي با 100 طبقه يا بيشتر. عمارت امپاير استيت (ESB) در نيويورک با 102 طبقه به ارتفاع 1.244 فوت (373 متر) مي باشد و نوک مخروطي آن که در بالاي بام عمارت قرار دارد ارتفاع 230 فوت (70 متر) به آن اضافه مي کند. تنها 25 عمارت در سراسر جهان بيش از 1.000 فوت (300 متر) با احتساب نوک مخروطي بدون در نظر گيري آنتن هاي فوقاني بلندي دارند.

بلندترين بناي ساده در جهان برج سي ان (CN Tower) در کاناداست که ارتفاع 815/1 فوت (553 متر) دارد و براي نگهداري آنتن تلويزيون ساخته شده است. اين برج غير مسکوني بوده و داراي رستوران و عرشه ديد انداز قرار گرفته در ارتفاع 1.100 فوت (335 متر) مي باشد. بلندترين بناي مسکوني جهان برج هاي دوقلوي پتروناس (Petronas Twin Towers) در کوآلا لامپور مالزي به ارتفاع 1.483 فوت (452 متر) با احتساب نوک مخروطي آن مي باشد. برج سيرس (Sears Tower) در شيکاگو افتخار بالاترين طبقه مسکوني را دارد. سقف طبقه 110 آن در ارتفاع 1453 فوت (443 متر) قرار مي گيرد.

در تعدادي از موارد احداث، ساختمان هاي بسيار بلند عملي نيست. ارزانتر آن است که دو ساختمان نيم ارتفاع بجاي يک ساختمان خيلي بلند ساخت؛ مانند برج هاي دوقلوي مرکز تجارت جهاني (WTC's Twin Towers) که در سانحه 11 سپتامبر فرو پاشيدند. سازندگان بايد مقادير زیادی فضاي اشغالي را در نظر بگيرند براي مثال برج سيرز فضايي به مساحت 5/4 ميليون فوت مربع (000/415 متر مربع) را اشغال مي کند. از طرف ديگر، سازندگان در شهرهاي پر جمعيت بايد بهترين استفاده را از مقدار زمين محدود ببرند. تصميم ساخت بناي بلند هميشه بر پايه اقتصادي بودن آن نيست بلکه بر پايه جلب توجه و حصول شهرت نيز مي باشد.

*جهان آينده
طرح هاي زيادي براي آسمان خراش هاي جديد ارائه شد که رکوردهاي ارتفاعي موجود را مي شکست. براي مثال، عمارت 108 طبقه اي در شيکاگو که انتظار مي رفت در سال 2004 کامل شود ارتفاع 1550 فوت (473 متر) دارد که فضايي معادل 174.000 متر مربع را در يک قطعه زمين به مساحت 61 متر مربع تأمين خواهد کرد.

در سال 1956 فرانک لويد (Frank Lloyd) معمار آمريکايي طرح هايي براي آسمان خراش 1 مايلي (1.6 کيلومتر ارتفاع) که در آن 000/100 نفر مي توانند کار کنند را ارائه داد. ديگر معمار آمريکايي دکتر يوجين سو (Dr. Eugene Tsui) آسمان خراشي با ارتفاع 2 مايل (220/3 متر) را طراحي کرد که فضايي براي زندگي، کار و تفريح 000/000/1 نفر را تأمين خواهد کرد. اگر چه چنين ساختمان هايي ممکن است بطور علمي و تئوري قابل ساخت باشند، اما در حال حاضر غير عملي هستند. براي مثال مي دانيم که براي انتقال افراد به طبقات فوقاني نياز به آسانسورهاي سريع است ولي محدوده سرعت آسانسورها که انسان احساس راحتي مي کند کمتر از 3.000 فوت در دقيقه (915 متر در دقيقه) مي باشد. همچنين براي جا دادن 100.000 نفر که در ساختمان کار مي کنند تعداد محورهاي آسانسور بخش اعظمي از سطح ساختمان را اشغال مي کند. از طرف ديگر پيشرفت در تکنولوژي آسانسور در طراحي آسمان خراش ها مؤثر خواهد بود. اتاق هاي آسانسور بطور خودرو و بدون کابل که علاوه بر حرکت عمودي بطور افقي نيز حرکت مي کنند پيشنهاد شده است، اما هنوز در حال توسعه هستند. سيستم هاي توزيع کامپيوتري شده اتاقهاي آسانسور مي تواند نقش مؤثرتري در حمل افراد با مقصدهاي مشخص داشته باشند.

صرفاً در بحث تئوري و علمي اکثر مهندسان محدوده اي براي ارتفاع در نظر نمي گيرند، ولي آيا واقعاً امکان پذير هست؟ طبق نظر برخي از مهندسين مختصص، محدوديت اصلي پول است نه تکنولوژي. در حاليکه برخي ديگر معتقدند مصالح قويتر و سبکتر، آسانسورهاي سريعتر و ميراگر نوسانات پيشرفته ساخت چنين آسمان خراش هايي را امکان پذير مي سازد. همچنين برج هاي بسيار بلند نياز به جرثقيل هاي پيشرفته و سيستم هاي پمپ جهت رساندن مصالح و بتن به سطوح فوقاني دارد. بسياري از متخصصان مي گويند پيشرفت تکنولوژي در آينده بدون شک به سوي شهرهاي سر بفلک کشيده هدايت خواهد شد که يک ميليون انسان يا بيشتر را در خود جاي مي دهند.

در حقيقت مساله ديگري بوجود مي آيد. شايد ما در آينده مجبور باشيم ساختمان هاي بلندتري جهت حفظ زمين بسازيم و اين دقيقاً چيزي است که هم اکنون در کلانشهرها شاهد آن هستيم. وقتي ساختمان ها به صورت عمودي بالا روند، مي توان توسعه هاي بيشتري از خانه هاي مسکوني گرفته تا تجارتخانه ها و محل هاي تفريحي را در يک سطح، به عوض پراکندگي آنها در سطوح طبيعي داد. بي گمان شهر آسمان خراشها شهري بسيار راحت و مناسب خواهد بود چرا که در آن کسب و کار بيشتري مي توانند دور هم گرد آمده و در نتيجه زمان ارتباطات کاهش خواهد يافت. براي مثال محل زندگي و محل کار فقط در فاصله چند طبقه از هم قرار مي گيرند و آسانسورهاي سريع السير حمل و نقل را به عهده مي گيرند. اتومبيل ها در پارکينگها خواهند ماند، ترافيک هاي شهري کاهش يافته و در نتيجه آلودگي صوتي و آلودگي هوا نخواهيم داشت و طبيعت پيرامون شهري فرصتي دوباره براي تجديد حيات خواهد داشت.

تماشاخانه

لغو پی در پی کنسرت‌ها در ایران/ وقتی وزارت ارشاد نمی‌تواند پای مجوز خودش بایستد (فیلم)

راننده از ترس پلنگ فرار کرده رفته تو ماشین / درخواست کمک گرفتنش خیلی جالبه (فیلم)

فیلم های دیگر