در آستانه رونمايي از 20 ميليون تومان وام خريد مسكن، شرايط در بازار غيررسمي خريدوفروش وام، انتفاع از اين تسهيلات را كاهش داده و ذائقه متقاضيان مسكن را از «وام بانكي» به «اوراقي كه بدون سپردهگذاري، قابليت نقدشوندگي دارد» تغيير داده است.
اعمال محدوديتهاي جديد در تنها آزادراهي كه بانكهاي منع شده از پرداخت وام خريد مسكن را به متقاضيان اين تسهيلات، وصل ميكند، باعث انصراف از مبادله وام شده طوري كه در حال حاضر «اوراق 20 ميليون توماني» به تنها گزينه امن براي تقويت قدرت خريد مسكن تبديل شده است. تا پيش از اين، تنها چالش در بازار غيررسمي خريد و فروش وام مسكن، انتقال وكالتي امتياز وام و خريد وكالتي ملكمسكوني بود كه ريسك خانهدار شدن را براي متقاضي وام افزايش ميداد، اما اخيرا به دليل تدابير سختگيرانه براي بازپرداخت تسهيلات، رغبت صاحبان وام به فروش كاهش پيدا كرده و در طرف مقابل، بخاطر نرخ سود بالاي اين تسهيلات، ميل به خريد نيز كم شده است.
دلالان وام مسكن با اشاره به اينكه هر نوع تاخير در پرداخت اقساط تسهيلات از جانب خريدار وام، مستقيم متوجه فروشنده وام ميشود و بانكها به واسطه تعهدي كه از صاحب اوليه تسهيلات ميگيرند اجازه دارند از حساب او اقساط را تسويه كنند، ميگويند: افرادي كه به عنوان گروههاي خاص اجازه دريافت رسمي تسهيلات خريد مسكن از بانكها را دارند اكنون از فروش تسهيلات منصرف شدهاند.
به گزارش «دنياياقتصاد» در سال جاري محدود شدن با وجود نرخ سود عقود مبادلهاي به 12 درصد و عقود مشاركتي تا سقف 17 درصد در بسته پولي بانك مركزي، نرخ سود وام خريد مسكن بانكهاي دولتي به حداقل 14 درصد و براي بانكهاي خصوصي به 24 درصد رسيده است اين نرخها، هزينه اخذ تسهيلات را براي متقاضي افزايش داده است. اين در حالي است كه ابتكار سال گذشته بانكمسكن در ايجاد بازار واسطهاي رسمي براي خريدوفروش امتياز 20 ميليون تومان تسهيلات خريد مسكن در قالب «اوراق»، اكنون به تنها نقطه اتكاي خريداران مسكن تبديل شده است.
براساس اين گزارش، قيمت خريد اوراق 20 ميليوني حدود 3 ميليون و 300 هزار تومان است كه با توجه به نرخ سود 12 درصدي آن و اينكه براي دريافت اين تسهيلات نيازي به سپردهگذاري وجود ندارد، عمده تقاضاي تسهيلات خريد مسكن به اين سمت متمايل شده است.
در بازار غيررسمي واممسكن، تسهيلات 18 ميليوني عملا كارآيي خود را از دست داده است و افرادي كه در اين حد نياز به وام دارند، خريد اوراق را در دستور كار قرار ميدهند.
همچنين تسهيلات خريد مسكن مربوط به بانكهاي خصوصي نيز به دليل اقساط سنگين ماهانه، مشتري آنچناني ندارند و در ظرفيت فوقالعاده محدود خريد و فروش ميشود.
بسیاری از فعالان بازار خرید و فروش وام مسکن معتقدند بیشتر مشتریان به خرید اوراق رسمیدر فرابورس تمایل دارند و این امر تقاضا برای خرید وام مسکن را در بازار پايین آورده است. مدت زمان زیاد سپرده گذاری و روند دشوار قانونی سند زدن دو مولفه مهمیاست که میتوان از آن به عنوان علت رکود موجود در خرید و فروش وام مسکن نام برد.
در کنار اوضاع فعلی حاکم بر بازار خرید و فروش وام، به نظر میرسد ابلاغ آئین نامه وام 20 میلیون تومانی مسکن کمیروند بازار را تغییر دهد. براساس بسته سیاستی پولی و بانکی جدید آئیننامه وام 20 میلیون تومانی مسکن از دو روز گذشته ابلاغ شده است. اما آیا ابلاغ وام جدید 20 میلیون تومانی مسکن میتواند رویه بازار غیررسمی خرید و فروش مسکن را تغییر دهد؟ به گزارش «دنیای اقتصاد» بنا شده است وام 20 میلیون تومانی مسکن که به زودی به شعب بانک مسکن ابلاغ میشود، با سپرده گذاری 10 میلیون تومانی به مدت یکسال به متقاضیان این وام که واجد شرایط هستند پرداخت شود.
روايت دلالان وام از اوضاع بازار مسكناما نشانههایی در بازار مسکن این گمانه را به وجود میآورد که ورود وام 20 میلیون تومانی مسکن به بازار، متقاضیان چندانی را به چند دلیل به سمت خود جلب نمیکند. اول آنکه به گفته بسیاری از مشاوران خرید و فروش وام، مبلغ وام جدید تفاوت چندانی با وام 18 میلیون تومانی ندارد. بنابراین بسیاری از متقاضیانی که موعد وام 18 میلیون تومانی آنها رسیده است ممکن است به جای ثبت نام برای وام 20 میلیون تومانی، با خرید اوراق دو میلیون تومانی مبلغ وام خود را به رقم وام جدید برسانند.
دوم آنکه علاوه بر این از ابتدای سال جاری متقاضیان وام مسکن به جای سپرده گذاری در بانک یا خرید وام مسکن در بازار غیررسمی به خرید اوراق مسکن روی آوردهاند. به این ترتیب حتی افرادی که تاکنون برای وام 18 میلیون تومانی مسکن ثبت نام کردهاند ترجیح میدهند وام خود را در بازار غیررسمی بفروشند و به جای آن اوراق بخرند.
آنچه در بازار خرید و فروش وام در حال حاضر به چشم میخورد تقاضای فروش دارندگان وام 18 میلیون تومانی است. فعالان بازار معتقدند از ابتدای سال جاری بسیاری از مشتریان به دلیل کاهش قدرت خرید خود مرتبا برای فروش وام 18 میلیون تومانی به مراکز خرید و فروش وام مراجعه میکنند.
این درحالی است که تا پیش از این معمولا تقاضای خرید و فروش نسبتی یک به یک داشت، اما در حال حاضر با وجود تقاضای بیشتر مشتریان به خرید اوراق و مزایای آن، درخواست برای فروش وامهای مسکن بیش از گذشته شده است.
جدا از وام 18 میلیون تومانی مسکن که توسط بانک مسکن ارائه میشود وامهای دیگری نیز با رقمهای بالا و نرخ سود بالاتر خرید و فروش میشود.
به گزارش «دنیای اقتصاد» برخي موسسات مالي از طريق شركتهاي مشاورهاي وام، 50 ميليون تومان تسهيلات خريد مسكن با نرخ سود 14 درصد به متقاضي ارائه ميدهند كه شركت مشاورهاي اين تسهيلات را به قيمت 13 ميليون تومان به فرد متقاضي به فروش ميرساند. اقساط ماهانه اين تسهيلات يك ميليون و 900 هزار تومان است.
همچنين يكي از بانكهاي خصوصي 75 ميليون تومان تسهيلات خريد مسكن به شرطي كه حداكثر معادل 70 درصد قيمت واقعي ملك باشد، با نرخ سود 22 درصد ارائه ميدهد كه اين تسهيلات نيز توسط دلالان وام خريدوفروش ميشود. اقساط اين وام ماهانه 3 ميليون و 400 هزار تومان است كه شركتهاي مشاورهاي آن را به قيمت 15 ميليون تومان عرضه ميكنند.
با این وجود باز هم درخواست خرید یا فروش متقاضیان وامهای بانکهای خصوصی نسبت به خرید اوراق مسکن پائینتر است.
در این باره یکی از فعالان بازار خرید و فروش وام به «دنیای اقتصاد» گفت: درست است که در مقایسه با وامهای مسکن همچون وام 18 میلیون تومانی بانک مسکن برای خرید اوراق پول بیشتری دریافت میشود، اما چون سند ملك به نام خریدار منتقل ميشود، متقاضی بیشتری دارد.
تدبير غيرتورمي در پرداخت وام 20 ميليوني
مصوبه شوراي پولواعتبار براي پرداخت 20 ميليون تومان وام خريد مسكن از ابتداي سال 90، با گذشت 5 ماه از سال تازه مرحله تصويب آييننامه نحوه پرداخت را گذرانده، طوري كه مسوولان بانكمسكن پيشبيني ميكنند با ابلاغ بخشنامه به كليه شعب، از يكي دو هفته آينده، متقاضيان وام ميتوانند اين تسهيلات جديد را دريافت كنند.
به گزارش «دنياياقتصاد» صرفنظر از علت تاخير در تدارك اين وام كه شايد بيارتباط با كاهش تقاضا در بازار واممسكن نباشد، نحوه دريافت وام 20 ميليون توماني خريد مسكن بعد از ابلاغ به اين صورت خواهد بود كه متقاضي با سپردهگذاري 10 ميليوني به مدت يكسال، ميتواند از اين تسهيلات بهرهمند شود.
همچنين مسوولان بانكي در نظر دارند در اجراي اين وام جديد، براي كساني كه موعد دريافت وامشان ميرسد، سقف زماني برداشت تعيين كنند به اين معني كه اگر در دورهاي كوتاه نسبت به اخذ وام اقدام نكنند، امتياز آنها واگذار شود. به اعتقاد مديران بانكي، اين شيوه پرداخت تسهيلات از يكسو جلوي هجوم دريافتكنندگان وام در دورههاي رونق مسكن و در نتيجه كاهش منابع مالي بانك را ميگيرد و از سوي ديگر مانع تاثير تورمي وام خريد مسكن در بازار مسكن خواهد شد.
تجربه سالهاي اخير استفاده از وام 18 ميليوني نشان داده، سپردهگذاران بدون توجه به رسيدن موعد دريافت وام، منتظر زمانهايي كه قيمت مسكن كاهش پيدا ميكند يا معاملات ملك رونق ميگيرد، مينشينند و در آن زمان اقدام به دريافت ميكنند كه در اين حالت، بانك با محدوديت منابع روبهرو ميشود.