رییس جمهور تونس آزاد چه کسی است؟

عصر ايران، فرشاد نوروزپور - چند روزی بیشتر نمانده است به سالروز  «انقلاب یاس» تونسی ها و کناره گیری زین العابدین بن علی از قدرت. آتشی که محمد بوعزیزی بر پیکر خویش زد کمتر از یک ماه سراسر تونس و حتی دیگر کشورهای خاورمیانه را فراگرفت و خرمن سال ها استبداد عربی را بر باد داد تا صفحه جدیدی از تاریخ این پهنه پر حادثه از دنیا ورق بخورد.

 مردم تونس که موفق شدند با استفاده از شبکه های اجتماعی و با اتکا به پویایی و سطح مطلوب جامعه مدنی شان از راه انقلابی نسبتا کم هزینه و خشونت ، استبداد 23 ساله بن علی را کنار بزنند، امروز با پیگیری و تعلق خاطر کم نظیری تحولات این کشور را دنبال و در آن نقش آفرینی می کنند.

انتخابات مجلس ملی موسسان در ماه اکتبر سال جاری، اولین تجربه یک انتخابات کاملا آزاد و مطابق موازین بین المللی برای تونسی ها بود که با مشارکت بیش از 70 درصد آنان پاسخ داده شد.

در نتیجه این انتخابات که به صورت چند حزبی برگزار شد، حزب اسلام گرا و میانه رو «نهضت» به ریاست راشد الغنوشی با کسب 89 کرسی از مجموع 217 کرسی به پیروزی رسید.

حزب «كنگره براي جمهوري» به رياست منصف المرزوقي با ‌٢٩ كرسي و حزب «عریضه مردمی براي آزادي، عدالت و پيشرفت» با ‌٢٦ كرسي، رتبه دوم و سوم را بدست آوردند.

همچنین «فراكسيون دموكراتيك براي كار و آزادي»20 کرسی، حزب «قطب دموكراتيك نوين» پنج كرسي، حزب « ابتکار » پنج كرسي، حزب «آفاق تونس» چهار كرسي، «كارگران كمونيست تونس» سه كرسي، احزاب «ملت»و «دموكراسی خواهان سوسياليست» هر کدام دو كرسي را به خود اختصاص دادند و ‌١٦ كرسي باقي مانده نيز ميان احزاب كوچك و نامزد های مستقل تقسيم شد.

پس از رسیدگی به شکایات و تخلفات انتخاباتی و اعلام قطعی نتایج توسط هيات عالي مستقل انتخابات تونس، مجلس موسسان آغاز به کار کرد تا علاوه بر تصویب قانون اساسی موقت، اعضای دولت موقت تونس را نیز انتخاب کند.

از آنجا که هیچ یک از احزاب نتوانسته بودند اکثریت لازم را برای تشکیل دولت به صورت مستقل کسب کنند، احزاب نهضت، کنگره برای جمهوری و فراكسيون دموكراتيك براي كار و آزادي تصمیم به ائتلاف گرفتند.

 پس از آنکه مصطفی بن جعفر، دبیر کل فراکسیون دمکراتیک به عنوان رییس پارلمان انتخاب شد،  منصف مرزوقی رییس کنگره  برای جمهوری به عنوان رییس جمهوری پیشنهاد شد و نخست وزیری هم به نهضت رسید.

 سرانجام در 21 آذر رای گیری در مجلس موسسان برگزار شد. از مجموع 202 نفر حاضر، 153 نفر به ریاست جمهوری مرزوقی رأی مثبت دادند،3 رای منفی بود و 2 نفر هم از دادن رأی خودداری کردند. رای 44 نفر نیز به نشانه اعتراض و بایکوت این انتخاب سفید بود.

 این افراد عمدتا از حزب «عریضه مردمی براي آزادي، عدالت و پيشرفت» به ریاست محمد الهاشمي الحامدي میلیونر تونسی مقیم بریتانیا بودند؛ حزبی که چند ماه پس از انقلاب تونس تشکیل شد و با وجود کسب رتبه دوم در انتخابات به دلیل آنچه که از جانب احزاب دیگر «ارتباط با حزب و حاکمان پیشین» و «سوء استفاده و تخلفات مالی» خوانده شد به ائتلاف و تقسیم قدرت راه پیدا نکرد.

در نهایت در 13دسامبر دکتر منصف مرزوقی به عنوان اولین رییس جمهوری آزاد تونس ادای سوگند کرد. او بلافاصله  حمادی الجبالی ، دبیر کل حزب نهضت را به عنوان نخست وزیر پیشنهادی مسوول تشکیل کابینه کرد.

آن مرد با عینک قرمز آمد !

دکتر منصف مرزوقی 66 ساله،مسلمان سنی مذهب و دانش آموخته پزشکی در استراسبورگ فرانسه از باسابقه ترین فعالان و کنش گران اجتماعی و حقوق بشری تونس است.
در1979 و به دنبال بازگشت از فرانسه به تاسیس نهادهای اجتماعی برای کمک به افزایش سلامت جامعه و مبارزه با خشونت و کودک آزاری اقدام کرد. او که به شدت متاثر از مهاتما گاندی و نلسون ماندلا بود به فعالیت های عام المنفعه در مناطق محروم تونس مشغول شد.

پس از سرکوب گروه های اسلام گرا توسط حکومت بن علی در 1991، مرزوقی به انتقاد از استبداد و قانون گریزی حاکم پرداخت و با تاسیس «کمیته ملی دفاع از زندانیان» وارد سپهر سیاست تونس شد.

کمتر از دو سال بعد او به اتهام همکاری با گروه های اسلام گرا که فعالیتشان از جانب حکومت ممنوع اعلام شده بود برای اولین بار بازداشت شد. اتفاقی که چند بار دیگر و با اتهاماتی دیگر تکرار شد.

پس از پایان آخرین محکومیتش «کمیته ملی تلاش برای آزادی» را تاسیس کرد و همچنین به ریاست «کمیسیون عربی حقوق بشر» که یک سازمان غیردولتی و مردم نهاد بود رسید.

نقطه فراز فعالیت سیاسی او در جولای 2001 و تاسیس حزب «کنگره برای جمهوری» بود. حزبی که در کمتر از یک سال فعالیت خود ممنوع و غیرمجاز اعلام شد و به دنبال آن مرزوقی و بعضی مسوولان این حزب به فرانسه تبعید شدند. البته این به معنای خاموشی شان نبود و حزب اگرچه به طور غیررسمی اما به فعالیت خود مانند انتشار روزنامه، برگزاری جلسات و صدور بیانیه در مقاطع مختلف ادامه داد.

در جریان انقلاب مردم تونس و پس از عزیمت بن علی به عربستان سعودی، مرزوقی در 18 ژانویه2011  به  تونس بازگشت و تلاش هایش را برای سازمان دهی حزبش آغاز کرد.

سال ها فعالیت های بشردوستانه و تلاش های همیشگی دکتر مرزوقی در کمک به تمام طیف های سیاسی تونس و دفاع از حقوق زندانیان و قربانیان حکومت سابق او را به چهره ای محبوب در میان هوادارانش تبدیل کرده بود تا جایی که عینک دسته قرمزش تبدیل به نماد تبلیغاتی حزب متبوع او در انتخابات اخیر شد.

اولین رییس جمهوری آزاد تونس از کجا می آید؟

«کنگره برای جمهوری» 21 جولای 2001 توسط 31 نفر از نخبگان، فعالین سیاسی و کنشگران اجتماعی تونس از جمله منصف مرزوقی، نزیهه رجیبه، عبدالرئوف ایادی و محمد چکرون تاسیس شد. در اولین جملات از بیانیه تشکیل این حزب هدف بنیانگذاران آن تعهد و کوشش برای حق حاکمیت مردم، مشروعیت دولت و کرامت شهروندان ذکر شده است.

از جمله مطالبات اصلی این حزب تاسیس حکومت جمهوری واقعی در تونس، تامین آزادی بیان و آزادی احزاب و انجمن ها و نیز برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه با نظارت و تضمین بین المللی  بود. شعارهایشان عمدتا مبتنی بر مردم سالاری، احترام به خواست عمومی، حکومت قانون و مخالفت با استبداد فردی و گروهی است.

پس از سقوط زین العابدین بن علی در مارس 2011 کنگره برای جمهوری مجددا به عنوان حزبی قانونی اعلام شد. بلافاصله منصف مرزوقی نامزدی اش را برای ریاست جمهوری آینده تونس اعلام کرد و بدین ترتیب حزب او رسما فعالیت انتخاباتی خود را آغاز کرد.

 این حزب سکولار توانست در انتخابات مجلس موسسان 29 نامزد پیروز داشته باشد و رتبه دوم را کسب کند. با اتکا به همین برتری عددی و با سابقه ارتباط دوستانه و همکاری مبارزاتی با حزب اسلام گرای نهضت پس از مذاکرات ائتلافی پست ریاست جمهوری را بدست آورد.

در برنامه های این حزب طرفداری از تامین و دفاع از آزادی های فردی، برابری جنسیتی، دفاع از حقوق زنان و اقلیت های مذهبی و همچنین تاکید بر پیشرفت و توسعه تکنولوژیک و اقتصادی تونس جایگاه ویژه ای دارد.

از نظر روابط خارجی، کنگره برای جمهوری طرفدار وحدت عرب های مسلمان منطقه در قالب کشورهای دموکراتیک و نیز ارتباط دوطرفه و دوستانه با کشورهای غربی است. مسوولین این حزب همانطور که در بیانیه تشکیل آن آمده است از تاسیس دولت مستقل فلسطین دفاع کرده اند.

کنگره برای جمهوری حزب  میانه چپ و معتقد به سوسیال دموکراسی و با وجود مسلمان بودن تمام بنیان گزاران اما سکولاریسم را به عنوان یکی از اصول خود پذیرفته است و اعضای آن در تمام دوران فعالیت همزمان بر تامین آزادی های فردی و عدات احتماعی تاکید داشته اند.

مسوولین این حزب در برنامه های تبلیغاتی شان اعلام کرده اند که هرگونه تصمیم گیری اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را در کنار احزاب دیگر و با همکاری تمام نیروهای فعال تونسی صورت می دهند و در این میان تنها یک خط قرمز دارند و آن هم گروه هایی هستندکه با حکومت پیشین در سرکوب و استبداد همکاری داشته اند.

به نظر می رسد حزب کنگره برای جمهوری به عنوان حزبی میانه رو در سیاست و اقتصاد بتواند در سپهر سیاسی تونس در کنار نیروهای دیگر اعم از اسلام گرا و سکولار نقش مثبت و موفقی ایفا کند.

رواداری و تساهل برآمده از تکثر احزاب پیروز در ائتلاف حاکم، ضامن عبور موفقیت آمیز این کشور از بحران های بالقوه و احتمالی پس از انقلاب یاس خواهد بود. اما آیا این همکاری و مدارا در سالهای آینده و با تحولات بعدی تونس هم ادامه خواهد داشت؟ آیا تونس می تواند تبدیل به یک دموکراسی متکثر موفق در منطقه تبدیل به الگو شود؟ اين سوالی است که تنها گذر زمان می تواند به آن پاسخ دهد .