محمد علي خزاعي

براساس نظر مجامع بين المللي، معضل اعتياد و موادمخدر هم اكنون جزو چهار بحران و مسأله جهاني به حساب مي آيد كه حجم وسيعي از نيروها و منابع را چه در جهت مقابله، پيشگيري و درمان و چه در جهت توليد، توزيع و مصرف درگير خود كرده است. و با تغيير الگوي مصرف موادمخدر از شكل سنتي و طبيعي به مدرن و شيميايي، آنچه كه بسيار احساس مي شود ضرورت اطلاع رساني جامع است. اهميت اين امر بخصوص در مورد كشورمان بسيار حياتي و لازم است. زيرا جمهوري اسلامي ايران به لحاظ موقعيت ممتاز استراتژيكي، قرارگرفتن در مسير باستاني جاده ابريشم و مجاورت با كشورهاي توليدكننده موادمخدر طبيعي و مصنوعي و ترانزيت كننده موادمخدر شيميايي، همواره مورد توجه مافياي جهاني موادمخدر بوده است. لذا در اين فرصت اجمالا، به بررسي يكي از خطرناك ترين موادمخدر شيميايي يعني قرص اكستازي مي پردازيم.

انواع مواد مخدر

موادمخدر به 3 دسته عمده تقسيم مي شوند:

1- موادمخدر طبيعي: ريشه گياهي داشته و مستقيماً از طريق كشت در مزارع بدست مي آيند مانند: ترياك، حشيش و كوكائين

2- مواد مخدر مصنوعي: نيم آن طبيعي و نيم مابقي آن مصنوعي مي باشد مانند: هروئين.

3- مواد مخدر شيميايي: در آزمايشگاهها و لابراتوارهاي ويژه بدست مي آيند مانند: كراك، شيشه، كريستال و قرص اكستازي.

دلايل تغيير الگوي مصرف موادمخدر از طبيعي به شيميايي:

1- بالارفتن خطرپذيري، كشت و ترانزيت موادمخدر طبيعي و مصنوعي

2- تشديد مجازاتهاي تنبيهي، عاملان قاچاق موادمخدر طبيعي و مصنوعي

3- ناخالصي بيشتر موادمخدر طبيعي و خصوصاً مصنوعي

4- گران شدن موادمخدر طبيعي به ويژه مصنوعي

5- حمل آسانتر موادمخدر شيميايي

6- خلأ قانون جامع مبارزه با موادمخدر شيميايي، در بسياري از كشورها از جمله كشورمان

7- مصرف راحتتر موادمخدر شيميايي نسبت به دو نوع قبلي از دلايل اصلي تغيير الگوي مصرف موادمخدر از طبيعي به شيميايي است.

قرص اكستازي چيست؟

اين قرص مشتق از تركيباتي به نام آمفتامين است كه، با دست كاري در فرمول مولكولهاي آمفتامين به نام تركيبات (ام.دي.ام.اي) معرفي شد. در بازار با نامهايي چون اكستاسي، اكستسي، اكسپارتي، اكسي، اكس، عشق، شادي و... عرضه مي شود. تاكنون بيش از 2 هزار نوع از آن شناسايي شده كه در قالب رنگ هاي متنوعي مانند: قرمز، زرد، نارنجي و آبي، اشكال هندسي متعدد مانند: دايره، بيضي، مثلث و مربع و طرحهاي گسترده مانند: بنز، ميتسوبيشي، صليب و ستاره داوود، مصرف كنندگان را به خود فرامي خوانند. لازم بذكر است كه توليدكنندگان، كپسول، پودر، تمبر، آدامس، شكلات و ويال آنرا هم در سطح وسيعي به جاي جاي كره خاكي فرستاده اند.

سابقه توليد

نخستين بار در سال 1912 شركت مرك آلمان قرص اكستازي را به عنوان داروي كاهش اشتها آنرا توليد و عرضه كرد. در جريان جنگ جهاني دوم، براي زدودن آثار حاد افسردگي نيروهاي آلماني درگير جنگ از آن استفاده شد كه به دليل موفقيت آميز بودن، در مرحله بعد از آن براي اعتراف گيري از سربازان اسير بهره گرفته شد. هم اكنون كشورهاي آلمان، انگلستان، هلند و بلژيك از جمله توليدكنندگان عمده اين قرص نابودگر محسوب مي شوند.

اثرات مصرف

شاخصه هايي مانند: سن، جنس، جثه، سلامتي، مدت زمان، ميزان نوع و چگونگي مصرف و نوع داروهايي كه به همراه اين قرص استعمال مي شوند تعيين كننده شدت اثرات مصرف است. اما به طور كلي مي توان اثرات مصرف را به 3 دسته تقسيم كرد:

1- اثرات كاذب خوشايند: افزايش شديد احساس خوب بودن در فرد، افزايش انرژي در فرد، احساس تمايل براي ارتباط با ديگران و احساس تعلق و نزديكي به ديگران، احساس عشق و سرخوشي، دست و دلبازي، افزايش هوشياري و درك موسيقي، افزايش حس هاي بويايي و چشايي، احساس تجربيات و حالات روحي جديد در زندگي، احساس روشنايي، به علت افزايش انرژي در افراد مصرف كنندگان تمايل براي فعاليت شديد و رقص هاي طولاني دارند.

2- اثرات منفي: كاهش اشتها، تغييرات بينايي، فك زدن هاي طولاني (افراد مصرف كننده براي جلوگيري از حالت قفل شدن فك مجبور به مصرف آدامس هستند تا ساعتها پس از مصرف اين حالت فك زدن هاي غيرطبيعي موجود است).، لرزيدن، عصبي شدن، عدم تمايل براي استراحت، تمايل شديد براي مصرف مجدد اين ماده پس از افت تأثير اوليه، گشادشدن مردمك چشم ها (افراد مصرف كننده در محل هاي مصرف مثل پارتي ها با وجود كم بودن نور مجبور به استفاده از عينك هاي آفتابي در شب هستند كه علت آن تحريك پذيري با نور است).، حركات
غيرطبيعي چشم، توهم بينايي، افزايش ضربان قلب و فشارخون، تغيير در نظم حفظ دماي بدن.

3- اثرات منفي شديد: اثرات شديد احساسي، اختلال خواب، كابوس هاي شبانه، حملات ناگهاني اضطراب، ديوانگي، انقباض شديد فك و پارگي زبان درا ثر فك زدن هاي طولاني (درصورت بروز اين حالت بايد از آمپول ديازپام و يا قرص هاي خوراكي آن استفاده كرد).، عدم تمركز، فراموشي، اختلال در يادگيري، افزايش دماي بدن و كاهش آب بدن (در پارتي هايي كه اين مواد مصرف مي شوند افراد مجبور به مصرف آب فراوان و مكرر هستند و اين مسأله خطرات خاص خود را به دنبال دارد).، تهوع و استفراغ، كاهش سديم خون در اثر مصرف زياد مايعات، سردرد و سرگيجه و تشنج، سركوب شديد تا يك هفته پس از مصرف، احتمال اعتياد جسمي كم است ولي احتمال اعتياد رواني بسيار زياد است، احتمال سميت كبدي، صدمه به اعصاب مغزي، بزرگ شدن پستان در آقايان، حبس ادراري، تخريب عضلات مخطط كه در نتيجه افزايش دماي بدن رخ مي دهد و مي تواند به علت رسوب مواد حاصل از اين تخريب در كليه باعث آسيب به اين ارگان شود، دختران جوان به علت اثرات هورمون هاي جنسي درصورت مصرف اين مواد در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به افت سديم خون و بدنبال آن تشنج هستند.

موارد مرگ آور

1- مصرف بيش از حد، سبب بروز فشار خون، توهم و رفتارهاي عجيب و غريب، تپش قلب و نيز افزايش غيرعادي دماي بدن مي شود، به طوريكه دماي بدن تا 107درجه(؟) بالا رفته و نهايتاً به مرگ فرد مي انجامد.

2- چنانچه با الكل مخلوط و استعمال شود، مرگ مصرف كننده را بدنبال دارد.

3- افرادي كه مبتلا به بيماريهاي، قلبي، كبدي كليوي و افسردگي هستند و دارو مصرف مي كنند، اگر از اين ماده خطرناك استفاده كنند مرگ برايشان به ارمغان خواهد آمد!

راهكارهاي پيش رو

باتوجه به ابعاد وسيع و گسترده اعتياد، مقابله، درمان و پيشگيري، سه بازوي مساوي در حفظ و كنترل سوء مصرف مواد مخدر يك جامعه خواهند بود، كه بايستي توأم باهم درنظر گرفته شوند، تا ثمربخشي خود را نشان دهند.

الف- مقابله

1- تدوين قانون جامع مبارزه با موادمخدر شيميايي: علي رغم اينكه كشورهاي عمده توليدكننده به ديده جرم به اين امر نگاه مي كنند و مراجع عاليقدر تقليد هم هرگونه توليد، خريد، فروش و حمل ونقل آنها را حرام دانسته اند، متأسفانه خلاء قانون جامع مبارزه با موادمخدر شيميايي، سخت احساس مي شود.

2- بسط و تعميم كنترل هاي فيزيكي، الكتريكي و الكترونيكي مرزها: با بهره گيري از نيروهاي مجرب آموزش ديده، خودروها و قايقهاي مجهز و پرسرعت، دوربين هاي ديد در شب، سيستمهاي الكترونيكي پيشرفته مانند: رادار، دستگاههاي شنود DF وPF ، تجهيزات GPS، دستگاههاي Xray تونلي با كارايي بسيار بالا كه در 3دقيقه قادر است كاميونهاي عظيم الجثه را بازرسي كند، بعلاوه دستگاههاي Body Scaner كه مختص پيدا كردن اشياء و مواد مخدر جاسازي شده در معده و مقعد و ... است، اين هدف تا حد زيادي محقق مي شود.

ب- پيشگيري

1- تقويت باورهاي مذهبي وارزشي: از آنجا كه قشر عمده تهديد شوندگان عموماً جوانان هستند، مي توان با مستحكم كردن كانون خانواده، استفاده از نقش برجسته و والاي روحانيت معظم واساتيد مطلع به نحو مطلوبي ازاين معضل پيشگيري كرد.

2- اطلاع رساني جامع: از طريق مراكز مسئول، مدارس، دانشگاه ها و رسانه هاي جمعي در قالب برگزاري كنگره ها و سمينارها، چاپ مقاله ها و كتاب ها و گنجاندن سرفصل هايي در كتاب هاي درسي و دانشگاهي و توليد فيلم هاي آموزشي مناسب، مي توان اين هدف مهم را به انجام رساند.

ج- درمان

1- تقويت نگاه كمك به آسيب ديدگان

2- تجهيز مراكز درماني، حمايت از سازمان هاي مردمي و آموزش مهارت هاي پس از ترك جهت شروع يك زندگي سالم

بايستي اين نكته را درنظر داشت كه، بهترين راه درمان همانا مصرف نكردن مي باشد. زيرا اين مواد به ظاهر فريبنده خود، همچون سرابي فرد را به خود جلب كرده و او را در باتلاق نيستي فرو مي برند.

منبع: کیهان