منوچهر متکی، سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر را حل و فصل مسائل با مشارکت کشورهای ساحلی دانست و ابراز امیدواری کرد اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر که ظرف ماه‌های آینده به میزبانی جمهوری اسلامی ایران برگزار خواهد شد، نقطه عطفی در روند مذاکرات پنج جانبه بر سر مسایل این دریا باشد.

به گزارش مهر، ‌مشروح سخنان منوچهر متکی وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی در مراسم افتتاحیه اجلاس وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر بدین شرح است:

"بسم الله الرحمن الرحیم"

عالیجنابان؛
وزرای محترم امور خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر؛
خانم ها و آقایان؛

حضور شما در اجلاس وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر را خوش آمد می گویم و امیدوارم در این اجلاس گفتگوهای خوب و مفیدی را شاهد باشیم.

حضار گرامی؛

دریای خزر یک موهبت بزرگ الهی و از جنبه های متعدد، فوق العاده و تحسین بر انگیز است. این پهنه وسیع آبی که بزرگترین دریاچه جهان را تشکیل می دهد چه به لحاظ زیست - بوم، موجودات ومنابع زنده و چه به عنوان یک عامل پیوند اجتماعی و سیاسی برای همسایگانش، پدیده ای بی مانند و فرصتی یگانه است.

به علاوه این دریا به دلیل دارا بودن حجم عظیمی از منابع طبیعی غیر جاندار و موقعیت ممتاز استراتژیک در طول سالیان اخیر اهمیت مضاعف یافته است.

دریای خزر از جنبه دیگری نیز منحصر به فرد است و آن این که تا کنون هیچ گاه این دریا به واسطه مرز بندی مصنوعی سیاسی تقسیم نشده و مرز وحایلی در این دریا وجود نداشته است این عامل نیز این دریا را به عرصه ای جهت تلاقی، اشتراک وتعامل فرهنگ ها و تمدن های پیرامون آن مبدل کرده است.

به لحاظ حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی در قبال دریای خزر، آنچه از گذشته به ما به میراث رسیده است گرچه نظام حقوقی کامل وجامعی را تشکیل نمی دهد اما حاوی عناصر اصلی و پایه حقوقی بسیار خوبی است که می تواند مبنای تکمیل رژیم حقوقی این دریا قرار گیرد.

اصول مترقی آزاد کشتیرانی تجاری کشورهای ساحلی در این دریا سپردن سرنوشت این دریا به همسایگان آن ، منع تردد کشتی ها با پرچم کشورهای غیر ساحلی و همچنین ایجاد کمربرند انحصاری شیلاتی در حاشیه این دریا که در معاهدات منعقده فی ما بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی مندرج گردیده اند، همگی با روح عالی تعامل و همکاری در این دریا هماهنگ اند همین اصول در طول دهه های اخیر چه قبل و چه پس از فروپاشی شوروی محمل و مبنای فعالیت کشورهای ساحلی در این دریا بوده اند.

با این حال، در عصر کنونی به جهت گسترش ارتباطات، توسعه فناوری و سهولت حمل و نقل افراد، اطلاعات و کالاها؛ نیاز به نظام مند کردن ابعاد جدیدی از فعالیت در درریای خزر همچون استحصال منابع طبیعی وتاثیر انواع فعالیت های انسانی در دریا و خشکی بر محیط زیست دریای خزر به وضوح به چشم می خورد. همچنین ضروری است از طریق افزودن عناصر جدید نظام حاکم بر رژیم امنیتی، کشتیرانی و شیلات این دریا تکمیل گردد.

بر اساس چنین ضرورتی، در طول چند سال گذشته کشورهای ساحلی مذاکرات فشرده مستمر ومجدانه ای را در سطوح مختلف بویژه در قالب گروه کاری نمایندگان ویژه کشورهای ساحلی در امور دریای خزر، انجام داده و به توافقات بسیار خوبی دست پیدا کرده اند.

خوشبختانه در اثر چنین تلاش هایی اکنون افق بسیار روشنی از حصول توافق بین پنج کشور بر سر مسایل مهم این دریا در آینده ای نزدیک به چشم می خورد گرچه هنوز در خصوص چند مسئله کلیدی اتفاق نظر در بین کشورها به دست نیامده اما نزدیک شدن دیدگاه ها به سمت یک جمع بندی واحد بسیار امیدوار کننده است.

امیدواریم اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر که ان شاء الله در نتیجه تلاش های شما ظرف ماه های آینده به میزبانی جمهوری اسلامی ایران برگزار خواهد شد نقطه عطفی در روند مذاکرات پنج جانبه بر سر مسایل این دریا باشد.

گرچه هم اکنون دریای خزر محور مهم ارتباطات پنج کشور ساحلی آن یعنی جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان است؛ اما جمهوری اسلامی ایران بر این عقیده است که تا کنون از ظرفیت های عظیم این دریا برای تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین دولت ها و ملت های مجاور آن استفاده مناسب صورت نگرفته است.

در بخش حمل و نقل، دریای خزر علی رغم پتانسیل عظیم آن به دلیل واقع شدن در کانون ارتباطی اروپا - آسیا و خاورمیانه و در امتداد کریدور عظیم شمال - جنوب هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به نقطه مطلوب دارد و همکاری هر چه بیشتر همسایگان درجهت کسب منافع جمعی از طریق گسترش همکاری های حمل و نقل دریایی را طلب می کند.

همچنین دریای خزر چندی است به دلیل ذخایر عظیم هیدورکربوری واقع در زیر بستر آن مورد توجه کشورهای مختلف از غرب و شرق قرار گرفته است در این خصوص مایلم دو نکته را ذکر کنم.

اول آنکه هنوز همکاری بین کشورهای منطقه در حوزه انرژی در سطح مطلوب نیست. موقعیت ممتاز ایران به عنوان دروازه طلایی انتقال انرژی دریای خزر به خلیج فارس، قفقاز، خاورمیانه و شرق آسیا موجب گردیده ایران برای کمک به کشورهای ساحلی در انتقال آسان، ارزان ومطمئن نفت وگاز خود آمادگی داشته باشد. به علاوه جمهوری اسلامی ایران می تواند با عقد قراردادهای بلند مدت جهت خرید نفت و گاز کشورهای ساحلی خزر امنیت تقاضا در این بازار را تضمین کند.

نکته دیگر آنکه شاید اهمیت دریای خزر برای کشورهای خارج از منطقه بیش از هر چیز به دلیل ذخایرعظیم نفت وگاز آن باشد و آنها خزرا را به این نام بشناسند اما برای کشورهای همسایه انرژی مهم ترین دارایی این دریا نیست. منابع انرژی خزر در عرض چند سال آینده پایان خواهد یافت.

اما دریای خزر طبیعت جاندار آن و تعاملات سیاسی، انسانی واجتماعی ملت های مجاور این دریا همواره وجود خواهد داشت. این وظیفه ما به عنوان دول مجاور این دریاست که با درک و دریافت درست از این وضعیت وتفکیک بین منافع زودگذر و پایدار به برنامه ریزی درست و منطقی در مورد اولویت ها، سیاست ها و اقدامات خود در این دریا بپردازیم.

حضار گرامی؛

حوزه دریای خزر باید همواره شاهد ثبات و امنیت باشد، امنیت در معنای وسیع آن که متضمن امنیت نظامی، اقتصادی، زیست محیطی و احتماعی است مهمترین اولویت سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در مسایل دریای خزر است.

در خصوص امنیت نظامی و انتظامی در سالهای اخیر طرح هایی ارایه گردیده است گرچه این گفتگو ها به نسبت در مراحل مقدماتی قرار داد لیکن امیدواریم با همکاری سایر کشورها در اسرع وقت شاهد به نتیجه رسیدن مباحث و رسیدن به طرحی جامع در این زمینه باشیم.

به لحاظ امنیت اکوسیستم دریای خزر نیز خوشبختانه با لازم الاجرا شدن کنوانسیون تهران در سال گذشته بستر مناسبی برای محافظت از محیط زیست شکننده این دریا فراهم گردیده است. جمهوری اسلامی ایران که همواره در طرح و پیگیری مسایل زیست محیطی دریای خزر پیشگام بوده و در محافظت از اکوسیستم این دریا اهتمام تمام داشته است مایل است کماکان در این خصوص ایفای نقش فعال نماید.

در پایان بار دیگر تاکید می کنم سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر، حل و فصل کلیه مسایل دریای خزر توسط کشورهای ساحلی این دریا از طریق مسالمت آمیز و با ساتفاده از اصل اتفاق آراء است.

جمهوری اسلامی ایران از کلیه کشورهای منطقه دعوت می کند تا با اشتراک مساعی و با در نظر گرفتن مصالح بلند مدت منطقه، در جهت تبدیل این دریا به دریای دوستی، رونق و شکوفایی اقتصادی، ثبات سیاسی و ارتقای وضعیت زیست محیطی کوشا باشند.

از توجه شما متشکرم.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه