چرا رؤیای ملک عبدالله تعبیر نمی شود؟

 
عصرایران ؛ علی قادری - چهاردهمین نشست مشورتی سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس که با هدف بررسی تبدیل این شورا به اتحادیه کشورهای خلیج فارس تشکیل شده بود، بدون هیچ نتیجه ای خاتمه پیدا کرد.در ابتدای این نشست، پیشنهاد تشکیل اتحادیه بطور رسمی از سوی ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی مطرح شد،پیشنهادی که با استقبال سرد اکثریت اعضاء مواجه و بنا به اظهارات سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان،موضوع برای بررسی بیشتر و دقیق تر به آینده موکول گشت.

گفته می شود به غیر از عربستان و بحرین،دولت عمان در نشست وزرای خارجه آشکارا مخالفت خویش را با چنین طرحی اعلام کرده و امارات متحده نیز از اتخاذ موضع صریح خودداری کرده است.قطری ها نیز صرفا از تشکیل اتحادیه اقتصادی حمایت کرده اند و تردید کویت در پاسخ به این پیشنهاد نیز به رد آن تعبیر شده است.

هر چند تبدیل شورا به اتحادیه و تکرار تجربه اتحادیه اروپا در جنوب خلیج فارس همواره به عنوان یک رویا از سوی برخی رسانه های عربی مطرح شده است اما دلیل اصرار سرسختانه عربستان در این مقطع زمانی صرقا تحقق این آرزو نیست.

سعودی ها به شدت نگران موج تحولاتی هستند که تحت عنوان "بهار عربی" در این کشورها به راه افتاده است و ادامه شرایط کنونی،قدرت و نفوذ این خاندان را در منطقه با کاهش مواجه خواهد کرد.

مشکل سعودی ها در مرحله اول با منطق این تحولات است. منطقی که در آن مردم مرجع تصمیم گیری ها هستند و نه خاندان هایی که نسل آنها هیچگاه پایان نمی یابد.
ترس سعودی ها کاملا طبیعی است. با ورود این منطق به کشوری که هیچ پارلمانی وجود ندارد و مردم حتی در ظاهر نیز هیچگونه تاثیری در سیاست گذاری ها ندارند معنایی جز فروریختن ارکان پادشاهی موروثی نخواهد داشت.

در مرحله دوم عربستان پس از ناامیدی از سقوط نظام کنونی سوریه به عنوان جبران کننده سقوط مبارک در مصر،خواهان ایجاد یک بلوک عربی در جنوب خلیج فارس است تا معادلات قدرت در منطقه بیش از این به ضرر این کشور تغییر نکند.
 
دومین نگرانی سعودی ها،ایران است. البته نه ایرانی که به ادعای سعود الفیصل در امور داخلی شورای همکاری خلیج فارس دخالت می کند و یا ایرانی که به ادعای روزنامه الشرق الاوسط شاید به خاک آنها تجاوز کند بلکه ایرانی که در آینده نزدیک به عنوان قدرت اول منطقه ای به رسمیت شناخته خواهد شد و بسیار طبیعی است که عربستان سعودی شدیدا نگران این موضوع باشد و سعی کند موضع کنونی خویش را تقویت نماید.

موافقت بحرین نیز با چنین پیشنهادی کاملا بدیهی است.نظام آل خلیفه به دنبال راهی برای خروج از بحران 16 ماهه ای است که در این کشور به راه افتاده است. نظام حاکم بر بحرین تصور می کند که با پیوستن به عربستان در قالب یک اتحادیه خواهد توانست بر بحران مشروعیتی که با آن روبرو است غلبه کند اما ریشه این بحران بسیار عمیق تر از آن است که با طرح اتحادیه پر شود،راهکاری که با مخالفت شدید احزاب معارض بحرینی مانند جمعیت وفاق مواجه شده است.

عدم پذیرش این طرح از سوی سایر دولت های عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز ناشی از چند نگرانی عمده است.نخستین نگرانی آنها بلعیده شدن توسط عربستان به عنوان "برادر بزرگتر" است،کشوری که مساحتش پنج برابر مجموع سایر اعضاء شورا است.

عدم روشن بودن ساختار و صلاحیت های این اتحادیه نیز یکی دیگر از نگرانی های کشورهای عضو است.با وجود اینکه ساختار حکومتی در همه کشورهای شورای همکاری سلطنتی موروثی است اما ساختار حکومتی و قانونگذاری در این کشورها با یکدیگر متفاوت است.

کویت دارای پارلمان انتخابی است که صلاحیت های قانونگذاری دارد.
عمان نیز دارای پارلمانی انتخابی است که صلاحیت های مشترکی در قانونگذاری با دولت دارد.
امارات نیز دارای یک مجلس ظاهری است در حالیکه عربستان و قطر دارای هیچ پارلمان منتخب نیستند.

گفته می شود کویت نگران ساختار حکومتی خویش است و به دلیل این نگرانی است که رئیس مجلس کویت احمد السعدون آشکارا با تشکیل این اتحادیه مخالفت می کند و آن را تهدیدی برای دموکراسی کویت محسوب می نماید، نگرانی ای که البته بیشتر شبیه یک بهانه برای مخالفت مودبانه کویت با پیشنهاد برادر بزرگتر است.

نگرانی دیگر سایر اعضاء شورای همکاری که به نظر می رسد نگرانی اصلی آنها را تشکیل می دهد این است که تشکیل اتحادیه آنها را وارد یک "مسیر مجهول" خواهد کرد.در شرایطی که آینده عربستان سعودی و حتی برخی دیگر از اعضای شورا مانند بحرین و قطر در هاله ای از ابهام قرار دارد، ورود به بازی اتحادیه یک ریسک بزرگ برای سایرین است.


از سوی دیگر بسیاری از اعضاء شورا نمی خواهند خود را وارد رقابت عربستان با ایران کنند،رقابتی که مدت هاست تبدیل به تقابل جدی طرفین شده و ورود به آن برای این کشورها هزینه زا خواهد شد.
برخی از این دولت ها مانند کویت و عمان و حتی قطر و امارات به دنبال تقابل با ایران نیستند و اگر زیر بیانیه ای را علیه ایران امضاء می کنند به این دلیل است که خاطر برادر بزرگتر از آنها آزرده نشود.
عدم استقبال جدی بیشتر اعضای شورای همکاری از طرح سپر موشکی خلیج که چندی پیش توسط وزیر خارجه امریکا برای مقابله با تهدیدات ایران مطرح شد نیز نشان می دهد که این اعضاء و بطور مشخص کویت،عمان و قطر حتی با فشار امریکا نیز خواهان ورود به بازی آشکار علیه ایران نیستند.

سه دهه از تاسیس شورای همکاری خلیج فارس می گذرد.در این سه دهه این شورا هیچگاه نتوانسته است درباره سیاست های اقتصادی،خارجی و حتی دفاعی رویکرد مشترکی در میان اعضای خویش ایجاد کند.

واقعیت این است زمانی که شورای همکاری خلیج فارس از گام های های سریع صحبت می کند این گام ها سال ها طول می کشد و بسیاری اوقات اصلا گامی برداشته نمی شود بنابراین وقتی صحبت از بررسی ها شامل و دقیق درباره طرح اتحادیه کشورهای خلیج فارس می شود یعنی که این طرح در حد یک رویا باقی خواهد ماند.
حتی توسعه شورای همکاری خلیج فارس نیز که چندی پیش با پیشنهاد پیوستن مغرب و اردن به این شورا مطرح گشته بود با استقبال اعضاء مواجه نشد و در داخل عربستان سعودی نیز که به عنوان حامی اصلی این پیشنهاد به شمار می رفت مخالفت هایی با این طرح صورت گرفت.
به این ترتیب پرونده درخواست این دو دولت و توسعه شورای همکاری خلیج فارس با دو وام پنج میلیارد دلاری به ملک حسن و حسین بسته شد.