يمين دانشور سخت بيمار است. مي بايد جوياي حال او بود. و آنها که بر کار و بار فرهنگ دستي دارند بايد که بيشتر جويا باشند و دل نگران تر. آخر کم نيست. بانويي بر بستر بيماري افتاده است که «سووشون» را نوشته است.

نخستين رمان ارزشمند به تاريخ رمان نويسي رمان نويسان زن، در ايران. البته سيمين دانشور در کنار مهشيد اميرشاهي نويسنده مجموعه داستان «بعد از روز آخر» (1348) و گلي ترقي (نويسنده ناولت «خواب زمستاني» (1350)) قصه گويي زنان در ايران را به گستره ديگري درمي اندازد که از آن پس است که مي تواند به گونه اي جدي قابل پيگيري باشد.

گستره اي که بعدها نويسندگان زن ديگري چون شهرنوش پارسي پور، نسيم خاکسار، غزاله عليزاده، منيرو رواني پور، شيوا ارسطويي، آذر نفيسي و... نيز به آن مي پيوندند و بر دستاوردهاي آن مي افزايند. سيمين دانشور در رمان «سووشون» (1348) به گونه اي از نگاه زنانه در روايت دست مي يابد که از گستره بينش و آگاهي روايت شناسي مردانه قصه ايراني غايب است.

رابطه روايي ويژه اي که زري در بخش هاي آغازين رمان «سووشون» با گوشواره هاي خود مي گيرد، گوشه کوچکي از اين گونه نگاه است. يا نگاه پي جوي او به چيزهاي بسيار بسيار جزيي که در يک سفره عقد ايراني است و به ديدار مي آيد. اين نگاه زنانه از روح روشن گرانه و ستيزه جويانه روشنفکري دوره خود سوا نمي ماند و سيمين دانشور همپاي صادق چوبک در «تنگسير» و احمد محمود در «همسايه ها» به گونه اي از روايت شناسي ضداستعماري، ضدامپرياليستي و ضداجنبي گرايانه نيز دست مي يابد.

بايست گفت اکنون فمينيسم ايراني چون چپ ايراني در دهه هاي 30 ، 40 و 50 دچار گونه اي از ايدئولوژي زدگي و سطحي گرايي شده است و درست در اينجا است که سيمين دانشور ارزش خود را بيش از پيش بازمي يابد و به مثابه نويسنده اي که به گونه اي بسيار دروني به ديدار فمينيسم ايراني رفته است بازشناخته مي شود. از سوي ديگر بايست گفت سيمين دانشور با چاپ مجموعه داستان «آتش خاموش» (1327) در کنار پيشگامان قصه نويسي نو پارسي نيز جاي مي گيرد و اين نيز به نوبه خود بر ارزش وي مي افزايد.

دانشور با چاپ «آتش خاموش» در دهه دوم قصه نويسي نو پارسي در کنار جلال آل احمد، صادق چوبک و ابراهيم گلستان جاي مي گيرد و از ديدگاه سنجش زمان آغاز قصه نويسي خود هم دوره با آنها شناخته مي شود و از سوي ديگر با بزرگ علوي و صادق هدايت که پاره اي از کارهاي خود را در اين دهه دوم نوشتند و منتشر ساختند نيز هم دوره مي شود و اين سواي آن مقاله توفاني است که او از هلن گاردنر درباره زيبايي شناسي و هنر ترجمه کرده است و در آغاز کتاب «تاريخ هنرهاي مصور»، تاليف علي نقي وزيري آمده است.

مقاله اي که در آن سخن از هارموني، ابژکتيو و عيني گرايي بسيار مي رود و ما نمي دانيم که اگر پدر شعر نو در ايران از اين چيزها سخن گفته است، نيم نگاهي هم به کتاب هاي نشر دانشگاه تهران داشته است يا نه؟ البته آقايان هوش باشيد، گوش باشيد، بانو سيمين دانشو آخرين نويسنده کلاسيک زنده اي است که در روزگار ما نفس مي کشد. بودنش را پاس داريد. جوياي حال او باشيد.

منبع: شرق

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه