تفاوت مهم خوارج زمان علی(ع) با خوارج عصر جمهوری اسلامی

عصرایران - دوران درخشان حکومت حضرت علی علیه السلام ، با پدیده ای تاریخی و عبرت آموز همراه بود: "خوارج" .
خوارج ، خشکه مقدس هایی بودند که ظاهری از اسلام را دریافته و باطن و روح آن را وانهاده بودند.
شهید مطهری از خوارج به عنوان "مقدس نماهای نادان و بی تشخیص" یاد می کند که به جز خود ، "تمام مردم زمین را کافر و همه را مهدور الدم و مخلد(جاودان) در آتش می دانستند"^*

خوارج اما یک ویژگی مثبت هم داشتند: آنها در ابراز عقاید خود ، نفاق پیشه نمی کردند و سعی در کتمان عقاید باطل خود نداشتند. هم از این رو بود که اعضای این گروه افراط گرا ، کاملاً شناخته شده بودند. آنها در سایه فضای باز سیاسی که حضرت علی (ع) در طول حکومتش ایجاد کرده بود ، وقتی به مسجدی که حضرت در آن نماز جماعت اقامه می کرد می رفتند ، به ایشان اقتدا نمی کردند و خود ، نمازی جداگانه برگزار می کردند ؛ در میان خطبه های امام(ع) ، از جای بر می خاستند و علیه خلیفه وقت ، در ملأ عام سخن می گفتند و امام (ع) ، شیعیان خشمگین را از برخورد با آنها حذر می داشت. در پایان راه نیز ، خوارج برای خود لشکری ترتیب دادند و رسماً به روی حضرت شمشیر کشیدند و نهایتاً در جنگ نهروان ، شکست خوردند.


خلاصه مطلب آن که هر چند حضرت علی علیه السلام با افراط گرایان و مقدس نمایان جاهل درگیر بود و از این قوم آزار بسیار دید و نهایتاً به شمشیر زهر آلود یکی از بقایای خوارج ، به شهادت رسید ، اما با مشکل نفاق آنها مواجه نبود به گونه ای که آنان را در سمت های مختلف حکومتی بگمارد و سپس دریابد که طرف ، افراط گرا و دارای عقاید خوارجی است و از درون به سیستم ضربه می زند.

  خطر تندروی یا همان خوارجی گری ، البته مختص حکومت عدل حضرت علی (ع) نبود و هر حکومتی که داعیه دین داشته باشد ، با این مسأله مواجه خواهد بود کما این که حکومت های اروپا در قرون وسطی که تظاهر به دینداری داشتند و روحانیون مسیحی تاج بر سر امپراتورانشان می نهادند نیز با افراط گرایان دینی مواجه بودند ؛ تندروهایی که با اقدامات افراطی خود ، چنان ضربه ای به مسیحیت و معنویت زدند که هنوز که هنوز است ، غرب با دین میانه خوبی ندارد.

جمهوری اسلامی ایران نیز از آنجا که با مرامنامه دینی شکل گرفته است ، طبیعتاً با خطر افراط گرایان و خوارج مواجه بوده و هست.

شهید مطهری با تصریح بر این که روح خوارج همچنان موجود است ، در توصیف خوارج می گوید: "مردمی تنگ نظر و کوته بین بودند ،در افقی بسیار پست فکر می کردند ،اسلام و مسلمانی را در چهاردیواری اندیشه های محدود خود محصور کرده بودند ، مانند همه کوته نظران دیگر ،مدعی بودند که همه بد می فهمند و یا اصلاً نمی فهمند و همگان راه خطا می روند همه جهنمی هستند ، این گونه کوته نظران ،اول کاری که می کنند این است که تنگ نظری خود را به صورت یک عقیده دینی در می آورند، رحمت خدا را محدود می کند ، خداوند را همواره بر کرسی غضب می نشانند و منتظر این که از بنده ای لغزشی پیدا شود تا به عذاب ابد کشیده شود."^**

اگر به جامعه امروز بنگرید ، افرادی با مختصات ذکر شده را حتماً خواهید دید اما خوارج جدید با خوارج عصر علی (ع) یک تفاوت عمده دارند: خوارج قدیم ، علناً در برابر حکومت اسلامی ایستاده بودند و اصرار داشتند که تنها تفسیر آنها از دین درست است ولی خوارج جدید ، علاوه داشتن عقاید افراط گرایانه ، لباس نفاق نیز بر تن دارند و در برخی جایگاه های حکومتی نیز رخنه کرده اند.

خوارج عصر علی (ع) ، اگر با برافروختن چهره و عربده کشی و راهزنی و جنگ نظامی رو در روی حکومت اسلامی ایستاده بودند ، خوارج جدید ، ترجیح داده اند وارد سیستم حکومتی بر آمده از دل انقلاب مردم شوند و مقاصد افراط گرایانه و قرائت های تند و خشن خود از اسلام را در قامت کارگزاران نظام اسلامی پی بگیرند.

این ها همان افرادی هستند که بر خلاف خواست عموم مردم و حتی در بسیاری از مواقع بر خلاف دستورات صریح رهبری ، دست به اقدامات تند و زننده می زنند و به نام دین ، روز به روز محدودیت های "من درآوردی" جدید اعمال می کنند و همانند اسلاف خود ، غیر از خودشان را گمراه و مستحق عقوبت و آتش می دانند.

از این رو ، جمهوری اسلامی ، در مواجهه با خوارج عصر جدید ، کاری سخت تر از دوران حضرت علی (ع) دارد چه آن که در زمان آن حضرت ، خوارج ، دارای نام و نشان خاص خود و قابل تشخیص مصداقی بودند ولی پیروان قرن بیست و یکمی آنها ، توانسته اند مدرن تر عمل کنند و از درون سیستم ، اهدافشان را دنبال کنند.

آنها چنان محدودیت ها و تضییقاتی را در حوزه اختیارات خود اعمال و چنان تندروی هایی می کنند که موجی از بدبینی را به اصل نظام ایجاد می کنند ولی وقتی بزرگان از این اقدامات و سخنان آنها مطلع می شوند ، آنها را رد و محکوم می کنند و تازه معلوم می شود که اینان ، همان خوارجی هستند که قصد دارند ، به جای آن که مانند ابن ملجم ، شمشیر آمیخته به زهر بر سر عدالت فرود آورند ، زهر مقدس نمایی را ، قطره قطره و بی صدا ، در جام و کام جامعه بریزند.

برغم اختلاف در روش ها ،هدف نهایی خوارج عصر قدیم و دوران جدید ، یکی است: از بین بردن حکومت اسلامی ؛ با این تفاوت که خوارج عصر علی(ع) ، نه به نام حکومت اسلامی که رسماً در مقام محاربان با حکومت ، دست به شمشیر بردند و نهایتاً هم علی(ع) را شهید کردند ولی خوارج عصر جدید ، به عنوان بخشی از کارگزاران نظام اسلامی ، این مأموریت را بر عهده دارند و کار ویژه شان هم بدبین ساختن مردم به نظامی است که برای دست یابی به "استقلال،آزادی و جمهوری اسلامی" بنایش نهادند و در این راه ، صدها هزار تن از بهترین فرزندانشان را از دست دادند.

افراط گرایان امروزی ، همان خوراج دیروزی هستند و همان گونه که حضرت علی(ع) نهایتاً چاره ای جز برخورد با آنها ندید ، امروز نیز ادامه حیات جمهوری اسلامی و ایجاد آشتی ملی و گشودن مسیر پیشرفت ، راهی جز طرد افراطیون ندارد.

*جاذبه و دافعه حضرت علی (ع) ؛ انتشارات صدرا ، صص 104 و 111
** همان ص139