از آنجا که نرخ های اسمی یا اعلام شده عموما بالاتر از نرخ های بازدهی واقعی است ، لذا شبهه نوعی گران نمایی ( اعطای تسهیلات با نرخ های بالا ) از سوی بانک ها به وجود می آید.

اولین گزارش مستند درباره فرمول قدیمی و جدید نحوه محاسبه سود بانکی و مسایل پشت پرده آن که مورد تایید بانک مرکزی قرار گرفته منتشر شد.

به گزارش مهر، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درباره فرمول نحوه محاسبه سود بانکی به مدیران عامل کلیه بانک های دولتی ، غیر دولتی ، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه اعلام کرده جمع بندی و بررسی نقطه نظرات ارائه شده از سوی سیستم بانکی ، در مجموع ضرورت جایگزینی فرمول پیشنهادی با فرمول متداول مورد عمل را ضروری ساخت.

در نامه بانک مرکزی به مدیران عامل کلیه بانک های دولتی ، غیر دولتی ، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه آمده است: سابقه استفاده از فرمول قدیم نحوه محاسبه سود بانکی به اوایل دهه 1360 باز می گردد که نخستین بار از سوی شورای عالی بانک ها جهت اجرا به بانک های دولتی ابلاغ گردید و برای محاسبه سود واقساط تسهیلات ، ملاک عمل کلیه بانک های دولتی قرار گرفت.

در بررسی های به عمل آمده از سوی بخش‌های زیرمجموعه بانک مرکزی، ضعف هایی در روش قدیم نحوه محاسبه سود بانکی مشاهده شد که در ذیل به اهم آن ها اشاره می‌شود.

با به کارگیری فرمول مذکور ، امکان دستیابی به بازدهی واقعی - مطابق با نرخ های سود مصوب شورای پول و اعتبار - برای بانک ها میسر نمی گردد. بر این اساس ، از آنجا که نرخ های اسمی یا اعلام شده عموما بالاتر از نرخ های بازدهی واقعی است ، لذا شبهه نوعی گران نمایی ( اعطای تسهیلات با نرخ های بالا ) از سوی بانک ها به وجود می آید.

در همین رابطه ، بررسی ها بیانگر این نکته است که با افزایش مدت زمان بازپرداخت تسهیلات ، این تفاوت ها معنی دار شده ، به صورت مشخص تری بازر می گردد . به عنوان مثال ، چنانچه تسهیلاتی با نرخ رسمی سود 14 درصد در سال اعطا شود ، بازدهی واقعی آن برای سررسیدهای یک ساله ، 5 ساله و 15 ساله به ترتیب برابر 7/13 درصد ، 7/12 درصد و 11 درصد در سال قابل محاسبه است .

بانک مرکزی تصریح می کند: طبیعی است که تحت چنین شرایطی بانک ها جهت جبران کاستی های ناشی از فرمول و به منظور نیل به بازدهی بیشتر به سمت اعطای تسهیلات کوتاه مدت تر گرایش نشان دهند که این خود ، با توجه به این که طرح های سرمایه گذاری و اشتغال زایی ، اصولا و عمدتا نیازمند منابع بلند مدت می باشند در مجموع بانک ها را از مسیر اهداف رشد و توسعه اقتصادی مورد نظر دولت محترم دور می سازد .

در تسهیلات اعطایی با بازپرداخت بلند مدت ، چنانچه مشتری پس از پرداخت چند قسط ، خواستار بازپرداخت کل اقساط به بانک و تسویه پیش از موعد بدهی خود باشد ، مشاهده می نماید که در عمل علیرغم چند قسط هنوز بابت کل تسهیلات و هم چنین بخشی از سود بدهکار است .

براساس اعلام بانک مرکزی، استفاده از فرمول قدیمی فضای سفته بازی در سیستم بانکی را تشدید می نماید . جهت توضیح موضوع فرض می نماییم که تسهیلاتی به مبلغ یک میلیارد ریال ، با نرخ سود 17 درصد در سال و بازپرداخت 15 ساله ( به صورت ماهانه ) اعطاء شده باشد . بر اساس روش قدیمی قسط ماهانه مشتری برابر 12 میلیون و 916 هزار و 667 ریال محاسبه می گردد . از جانب دیگر مبلغ سود ماهانه قابل پرداخت به سپرده ای ( یا اوراق مشارکتی ) به مبلغ یک میلیارد ریال و با نرخ سود 5/15 درصد در سال برابر 12 میلیون و 916 هزار و 667 ریال می‌شود.

بانک مرکزی در ادامه چنین آورده است: وجود چنین شرایطی ، انگیزه زیادی را برای مشتریان ( خصوصا مشتریان بزرگ ) بانک ها جهت دریافت تسهیلات اضافی از بانک ها و سپرده گذاری آن در سیستم بانکی به منظور کسب منفعت حاصل از این نقل و انتقال فراهم می نماید .

برهمین اساس و با توجه به اینکه در سنوات قبل ، سود تسهیلات به صورت چند نرخی اعلام می شد و همواره نرخ سود بخش های خدمات و بازرگانی در قیاس با سایر بخش های اقتصادی از رقم بالاتری برخوردار بود ، به منظور دستیابی به بازدهی بالاتر ، بانک ها اکثرا به اعطای تسهیلات در دو بخش فوق تمایل نشان می دادند .

بانک مرکزی می افزاید: اشکالات موجود در فرمول فوق ، نهایتا موجب گردیده بود که سیستم بانکی کشور از فرمول های متفاوتی جهت محاسبه سود واقساط تسهیلات استفاده نماید . این موضوع منجر به عدم وحدت رویه در بانک های کشور گردید و در نتیجه مشکل جدیدی را بر مشکلات قبلی افزود .

این بانک در ادامه تصریح کرد: با توجه به مجموع اشکالات مطرح شده در فوق ، مراتب به تفصیل به شورای محترم پول و اعتبار گزارش گردید . پس از بحث و تبادل نظر پیرامون این موضوع در جلسات متعدد شورای محترم پول و اعتبار به منظور ایجاد رویه واحد در بانک ها و با استناد به دلایل قابلیت تسهیم هر قسط پرداختی مشتری به اصل و سود واقعی متعلقه، محقق شدن بازدهی واقعی برای بانک ها مطابق با نرخ های سود مصوب شورا برای دوره های مختلف اعطای تسهیلات و گرایش بانک ها به سمت سرمایه گذاری های بلند مدت و در نتیجه ایجاد زمینه مناسب جهت سرمایه گذاری و اشتغال زایی بیشتر نهایتا فرمول جدید پیشنهادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را در یکهزار و هشتادمین جلسه مورخ 26/12/1385 مورد تصویب قرار داد .

فرمول جدید نحوه محاسبه سود بانکی در تیرماه به سیستم بانکی ابلاغ شده تا در عقود با بازدهی معین با بازپرداخت ماهانه ، از این به بعد فرمول های محاسبه سود و اقساط و همچنین جدول مربوط به نحوه تسهیم هر قسط به اصل و سود ، ملاک عمل قرار گرفته و ضمن ابلاغ آن به شعب و واحدهای تابعه بر حسن اجرای آن نظارت لازم و کافی معمول دارند . ( پیوست بخشنامه )

در پایان نامه بانک مرکزی به مدیران عامل کلیه بانک های دولتی ، غیر دولتی ، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه خاطرنشان شده که به هنگام اعطای تسهیلات بانک ها فقط مجاز به محاسبه و دریافت اقساط ( بابت اصل تسهیلات و سود متعلقه ) خواهند بود و نباید هیچ مبلغ دیگری را تحت عنوان کارمزد و یا غیره از مشتریان دریافت نمایند.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه