دولت روحانی و فصل جدیدی از مناسبات دیپلماتیک ایران - اروپا

نامه نیوز ؛ خدیجه غبیشاوی - سفر هیات های دیپلماتیک اروپایی به ایران از زمان روی کار آمدن دولت روحانی بیش از 8 سال گذشته شده است.

 مناسبات دیپلماتیک کشور دستخوش تغییر شده است، روی کار آمدن رییس جمهوری که صبغه دیپلماتیک و پارلمانی‌اش او را به کاندیدایی شاخص در بین کاندیداهای ریاست جمهریو تبدیل کرده بود از همان ابتدا نوید باز شدن درهای جدیدی را در دیپلماسی کشور می داد، درهایی که که از همان نخستین روزهای بعد از اعلام نتایج با فرستادن پیام های تبریک و شرکت بیش از 100 هیات خارجی در مراسم تحلیف رییس جمهور آغاز شد.

در این میان اما علاقه و تمایل کشورهای اروپایی برای شکل دادن به نوع جدیدی از تعاملات با ایران در دوران دولت جدید گویای فصل جدیدی از روابط دیپلماتیک ایران و غرب است. روابط اروپا با جمهوری اسلامی ایران فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده است. به گونه ­ای که در دوره ­ها و دولت­ های مختلف، در پرتو گفتمان ­های متمایز، روابط ایران و اروپا دستخوش قبض و بسط بسیاری شده است.

 با روی کار آمدن دولت یازدهم و ظهور گفتمان اعتدال گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اما نشانه ­هایی از گشایش در روابط ایران و اروپا به چشم می­ خورد. روابطی که یک سوی آن را باید در مذاکرات هسته ای ایران با 6 قدرت برتر هسته ای دنیا و سوی دیگر آن را در مناسبات دیپلماتیک با دیگر کشورهای اروپایی حول مباحث اقتصادی و سیاست خارجی دانست. آنگونه که بعد از امضای توافقنامه ژنو میان ایران و گروه 1+5، افزایش قابل توجهی در سفرهای مقامات و هیات های مختلف به ویژه هیات های اروپایی به تهران ایجاد شده است و سفر اخیر هیات پارلمانی ایتالیا، سفر جاری هیات پارلمانی انگلیس، سفر یک عضو ارشد پارلمان آلمان، و نیز دیدار های اخیر وزیر امور خارجه ایتالیا و نخست زویر پیشین این کشور از تهران و  پیشنهاد غیر رسمی برای تأسیس دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران بخشی از افزایش سفر مقامات و هیات های اروپایی به تهران است.

جک استراو دوست قدیمی روحانی در مسیر لندن - تهران!

در حالی که از نخستین روزهای پس از انتخاب «حسن روحانی» در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد زمزمه سفر «جک استراو» به تهران شنیده می‌شد و در آستانه برگزاری مراسم تحلیف رئیس‌جمهور قوت گرفت، هیات پارلمانی انگلیس در نهایت روز گذشته به ریاست رئیس گروه دوستی تهران-لندن وارد ایران شد.

جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلیس در سال‌های 2001 تا 2006 بود که به همراه «دومینیک دو ویلپن» و «یوشکا فیشر» ریاست هیات اروپایی در جریان نشست مشترک وزاری خارجه اروپایی و هیئت ایرانی به ریاست «حسن روحانی» در کاخ سعدآباد تهران را نیز بر عهده داشت.

سفر نماینده 67 ساله حزب کارگر انگلیس به تهران در راس هیئتی 4 نفره، در شرایطی صورت گرفته است که دو کشور سفرای غیرمقیم خود را پس از سالها تیره‌گیری روابط که با بسته شدن سفارت‌خانه‌ها همراه بود، رد و بدل کردند و در مسیر نوینی با هدف ارتقاء روابط و کاهش تنش‌ها به ویژه پس از توافق تاریخی ژنو قدم برداشته‌اند.

در این میان آ«چه سفر استراو به ایران را حائز اهمیت ساخته است شناخت و ارادات او به رییس جمهوری جدید ایران است. شناختی که به 10 سال گذشته و به مذاکرات هسته ای باز می گردد. اینبار اما استراو نه به عنوان وزیر خارجه که در قامت هیات پارلمانی به ایران سفر کرده است تا پنجره جدیدی از روابط تهران - لندن را باز کند. وزیر خارجه اسبق انگلیس چندی پیش در گفت‌وگو با برخی رسانه‌های اروپایی خواستار سفر به تهران و حضور در مراسم تحلیف حجت‌الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهوری منتخب ایران شده بود. حضوری که البته مخالفان خاص خود را داشت. او حتی از سوی برخی از نمایندگان تندروی اصولگرا تهدید شد که در صورت حضور در مراسم تحلیف با گوجه فرنگی از او پذیرایی خواهد شد. هر چند که او سرانجام نیامد و دلیل این را برخی مشکلات خانوادگی عنوان کرد.

او همچنین در گفت‌وگویی که با بخش فارسی تلویزیون بی‌بی‌سی داشته، گفته بود: به دولت حسن روحانی، رییس‌جمهور منتخب ایران خوشبین است و قصد دارد با هدف بهبود روابط ایران و بریتانیا، به تهران سفر کند.وزیر خارجه اسبق بریتانیا در مصاحبه‌هایش از حسن روحانی به عنوان فردی یاد کرده است که هیچ نرمشی (در مذاکرات) به‌ خرج نمی‌داد ولی راه چانه‌زنی را به‌ خوبی بلد بود.

جنجال آفرینی های هیات پارلمانی اتحادیه اروپا در ایران

سفر هیات پارلمانی اتحادیه اروپا به ایران طی هفته های اخیر نیز از دیگر سفرهای پرحاشیه دیپلماتیک بود.  سفری که به دلیل دیدارهای پنهانی و خارج از عرف دیپلماتیک این هیات با دلخوری برخی مقامات ایرانی همراه شد.  آنجا که یک روز پس از سفر هیات پارلمانی اروپا به ایران، مدیرکل تشریفات مجلس از دیدار هیئت پارلمانی اروپا با «جعفر پناهی» و «نسرین ستوده» در محل سفارت یونان خبر داد. جعفر پناهی فیلم ساز ایرانی و نسرین ستوده وکیل دادگستری از جمله محکومان حوادث پس از انتخابات مناقشه برانگیز سال 88 هستند. نسرین ستوده چندی پس از انتخابات 24 خرداد از زندان آزاد شد.

این دیدار هیئت اروپایی که بدون هماهنگی با مقامات ایرانی انجام شده بود، خشم مجلسی ها را برانگیخت و با وجود آنکه کاظم جلالی به عنوان مسئول دعوت کننده سعی کرد توضیحاتی دراین خصوص بدهد و توپ را از زمین مجلس خارج کند اما حواشی این سفر هنوز پابرجاست و وزرای اطلاعات و امورخارجه نیز در نتیجه همین سفر به مجلس فراخوانده شده اند.

سفر هیات پارلمانی اروپا به ایران اما حاشیه دیگری نیز به همراه داشت؛ تصاویر و فیلم های منتشر شده از جلسه رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با ««تاریا کرونبرک» نشان می دهد که هنگام ورود آیت الله هاشمی رفسنجانی به اتاق محل حضور رئیس هیات پارلمانی اروپا، وی از جایش بلند نشد که به باور بسیاری این حرکت نماینده زن پارلمان اروپا بی احترامی و توهین به هاشمی رفسنجانی محسوب می شد.

البته کرونبرگ بعدها توضیح داد و عنوان کرد که از رسم و رسومات ایرانی با خبر نبوده است و نسبت به این اتفاق ابراز تاسف و بی اطلاعی کرد.

اما این تنها سفر هیات پارلمانی اروپا به ایران نبود و در مهرماه نیز هئیتی پنج نفره به نمایندگی از گروه سوسیالیست‌های پارلمان اروپا - که از بزرگترین و مهمترین فراکسیون‌های پارلمانی آن نهاد است- به ریاست "هانس اسوبودا" به همراه نمایندگان و مشاوران پارلمان به دعوت مجلس شورای اسلامی ایران به ایران آمدند. حزب سوسیالیست ها ۱۹۵ عضو در پارلمان ۲۸ کشور اروپایی دارد. این هیات پارلمانی اروپا بعد از شش سال نخستین هیاتی است که به ایران سفر می کند. گفته می شود، سفر هیات پارلمانی اروپا با هماهنگی "کاترین اشتون"، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شده است.به عقیده کارشناسان سفر هیات پارلمانی اتحادیه اروپا به تهران نتیجه پیشرفت در مذاکرات ژنو و گامی دیگر در راستای ایجاد روابط حسنه میان ایران و غرب است.

تلاش ایتالیایی ها برای بهبود روابط با ایران بعد از 8 سال

هیات 5 نفره پارلمان ایتالیا، دومین هیات اروپایی بود که هفدهم دی ماه راهی تهران شد و با مقامات کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. این هیات در سفر خود به ایران با هدف ارتقاء روابط رم-تهران با «علی لاریجانی» رئیس مجلس، «جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان و «آیت الله هاشمی رفسنجانی» رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار و گفت‌وگو کردند.

این هیات در سفر تهران ضمن استقبال از توافق تاریخی تهران و شش کشور عضو گروه 1+5 در ژنو خواستار گسترش روابط و همکاری های دو جانبه شدند.

هیات های پارلمانی ایرلند، رومانی و کانادای هم به ایران می آیند!

در همین راستا اما حسین شیخ الاسلام مشاور امور بین‌الملل رئیس مجلس شورای اسلامی هم اخیرا اعلام کرده است هیأت پارلمانی ایرلند شنبه آینده به تهران سفر می‌کند.  سفیر رومانی در تهران هم از سفر هیاتی متشکل از چند نماینده پارلمانی این کشور عضو اتحادیه اروپا به تهران ظرف یک هفته آینده خبر داد. کانادا نیز از دیگر کشورهایی است که باوجود آنکه روابط متشنجی طی چند سال اخیر با ایران داشته است گویا قرار است هیات پارلمانی را روانه ایران کند تا در کورس رقابتی کشورهای غربی برای بهبود تعاملات با ایران و دولت جدیدش عقب نماند.

شاید آنچه اهمیت این دیدارها و سفرها را بیش از همه بنماید آن است که سفر هیات های دیپلماتیک پارلمانی به ایران گرچه در زمره روابط دیپلماتیک پارلمانی تعریف می شود اما رایزنی با مسئولان دولت جدید بهانه اصلی این سفرها بوده است. امری که به نظر می رسد در آینده شدت بیشتری نیز پیدا کند و اروپائیان یکی بعد از دیگری روانه ایران شوند.