كارگران قهوه‌خانه‌ها، غم‌زدگان قانون منع قليان

دنیای اقتصاد: آقاي خبرنگار تو را به خدا به دست‌هاي من نگاه كنيد. مي‌بينيد چقدر جاي سوختگي‌هاي تازه و قديمي دارد. من حدودا بيست و پنج سال است كه از دشت مغان به تهران آمده‌ام، تا چند روز پيش هيچ مشكلي نداشتم. از روز اولي كه به شهر تهران پا گذاشتم، برادرم مرا مستقيما به سمت يكي از قهوه‌خانه‌ها هدايت كرد و همان معرفي كردن بود كه سبب شد من به سمت اشتغال در اين كار كشيده شوم.

حالا بعد از بيست و پنج سال زحمت كشيدن و خون دل خوردن به تازگي همان طور كه خودتان مي‌دانيد، دستور بسته شدن تعداد زيادي قهوه‌خانه را صادر كرده‌اند. حال من چه كاري مي‌توانم انجام بدهم. اگر از همان اول اعلام كرده بودند كه اين حرفه غيرقانوني است، من نيز حتما به دنبال شغل ديگري مي‌رفتم و اين بيست و پنج سال تجربه كاري‌ام را در هر شغل ديگري كه گذاشته بودم، الان استاد آن حرفه بودم. آقا سيدمحمود تمام اين حرف‌ها را با غمي از ته دل بيان مي‌كند و با تركيدن بغضش ادامه مي‌دهد: خانواده‌ من در شهرستان چشم به راهند تا برايشان پول بفرستم حال كه اينطوري شده من چه كاري مي‌توانم انجام بدهم.

بيچاره مادر و پدرم كه تمام اميدشان من بودم، آيا دولت هيچ فكري براي حال و روز ما كرده است؟

چند روزي است تمامي هتل‌ها، كافي‌شاپ‌ها، رستوران‌هاي سنتي، قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌هاي سنتي ديگر حق ارائه سرويس قليان را ندارند. هر فعاليتي را كه داشتند، مي‌توانند ادامه دهند، ولي به هيچ عنوان حق ندارند به عرضه قليان ادامه دهند.

به تازگي وزارت بهداشت اعلام كرده است كه كشيدن قليان از عوامل موثر در بيماري سرطان و ريه است. از سويي ديگر نيروي انتظامي اعلام كرده است كه اكثر قهوه‌خانه‌ها به پايگاه‌هايي براي اراذل و اوباش مبدل شده است. اگر از اين جنبه به موضوع بنگريم جمع‌آوري قليان از قهوه‌خانه يكي از موثرترين طرح‌هاي اجرا‌شده در چند ماه اخير مي‌تواند باشد، اما به نظرشما فقط از يك جنبه مي‌توان موضوع را مورد بررسي قرار داد.

در شهر تهران حدود هزار و سيصد قهوه‌خانه با جواز مشغول به كار كردن هستند، وضعيت اين مكان‌ها هم‌اكنون به گونه‌اي شده كه فقط كارگران را درون خود جاي داده‌اند. اگر به صورت خيلي ساده وبه قول معروف سرانگشتي حساب كنيم، با توجه به فعاليت هزار و سيصد قهوه‌خانه جواز‌دار در تهران اگر در هر كدام حداقل 3كارگر مشغول به كار باشند، مي‌توان گفت حدود 4هزار نفر ظرف 2روز گذشته از اين تصميم لطمه خورده‌اند.

ضمن اينكه اكثر اين كارگرها از شهرستان‌هاي دور و نزديك جهت كسب رزق حلال به تهران آمده‌اند، حالا جواب هزينه زندگي خانواده اين تازه بيكارشدگان را چه كسي خواهد داد، بماند.

اصولا برخوردهاي قهرآميز هيچ گاه راه‌حل مناسبي براي مقابله با مشكلات نيست. آيا بهتر نبود به‌جاي اينكه اين‌گونه و با اين سرعت دستور ممنوعيت عرضه قليان را صادر كنند، شروع به آموزش براي اقشار مختلف مصرف‌كننده قليان مي‌كردند.

دود پنهاني

طي چند روز اخير كه ديگر مراكز عرضه قليان جرات ارائه اين محصول را ندارند، ولي هيچ تفاوتي براي مصرف‌كنندگان نمي‌كند. احمد پورمحمود مي‌گويد: براي ما چه فرقي مي‌كند كه در سفره‌خانه‌ها قليان بكشيم يا در منازل و محافل ديگر، قهوه‌خانه نباشد در منزل قليان مي‌كشيم و مشكلات اين موضوع فقط به صاحبان اين مراكز و كارگرانشان مربوط مي‌شود.

داوود جودي از سفره‌خانه‌داران خيابان شاهپور مي‌گويد: كلي هزينه كرده‌ايم تا يك سفره‌خانه مناسب با اخلاقيات اجتماعي براي رفاه و استراحت اقشار مختلف جامعه بنا كنيم. گذشته از اين موضوع، هر ماه مبلغي معادل سه ميليون و پانصد هزار تومان اجاره‌بهاي اين ملك را پرداخت مي‌كنم كه آن هم در ماه اول هر سال به صورت كلي پرداخت مي‌شود؛ يعني هم‌زمان با پرداخت كرايه بهاي برج اول، تمام كرايه سال به صورت يكجا پرداخت مي‌شود. قبل از اجراي اين طرح درآمد نسبتا مناسبي داشتم، ولي حالا ديگر با عدم‌فروش قليان فكر نمي‌كنم بيشتر از روزي پنجاه هزار تومان بتوانم دخل جمع كنم.

عمواكبر پيرمردي است كه تقريبا 60سال از عمر كاركردنش در قهوه‌خانه‌ها مي‌گذرد، وي مي‌گويد: از همان زماني كه حقوقم روزي ده شاهي بود تا الان كه روزي هشت هزار تومان است، ‌زندگي نسبتا متوسطي داشته‌ام. البته شكر خدا هيچ مشكلي در زندگي نداشته‌ام و دختر و پسرانم را نيز از همين راه به خانه بخت فرستاده‌ام.

اما ديگر با اجراي اين طرح نمي‌دانم با توجه به سنم در كدام صنف بايد به عنوان كارگر ساده يا به اصطلاح همان (پادو) استخدام شوم. آيا كسي مرا استخدام مي‌كند؟