فتح‌الفتوح در کدام سوی میدان رخ داده‌ است؟

فارس: اگر توافق ژنو که از 30 دی ماه وارد مرحله اجرا شده‌است، آنگونه باشد که آقای رئیس‌جمهور در جمع مردم اهواز آن را «تسلیم قدرت‌های بزرگ جهان در مقابل ملت ایران»  تعریف کرده‌است، باید اذعان کنیم که دستیابی به چنین توفیقی، نه یک پیروزی بزرگ، که فتح‌الفتوحی ماندگار است.

آقای روحانی که امروز بر کرسی ریاست‌جمهوری ایران تکیه زده، روزگاری در دوران دفاع مقدس، از نزدیک دستی بر آتش داشت و حتماً به خوبی به یاد می‌آورد که به هنگام دستیابی رزمندگان اسلام به پیروزی‌های بزرگ، جزئیات مواضع فتح شده و امتیازات به دست آمده، در قالب اطلاعیه‌هایی به اطلاع مردم می‌رسید و البته در مواردی هم به هزینه‌هایی که برای دستیابی به آن پیروزی صورت گرفته، اشاره می‌شد.

همانگونه که از اصطلاحات و عبارات به‌کاربرده شده در سخنان رئیس‌جمهور برمی‌آید، صحنه رویارویی دیپلماتیک ایران و قدرت‌های سلطه‌جو، صحنه نبردی دیگر است که البته از حیث نوع مقابله و ابزار‌های آن، با دفاع مقدس متفاوت است، اما از نظر ماهیت و اهداف نهایی اشتراکات زیادی دارد.

طبیعی‌است که اگر چنان فتح بزرگی، یعنی تسلیم قدرت‌های بزرگ در مقابل ملت ایران، تحقق یافته باشد، شایسته آن است که زمینه‌ها و جوانب مختلف این فتح  بزرگ دیپلماتیک، و مواضع فتح شده به اطلاع ملت بزرگ ایران رسانده‌شود.

با این حال از آنجا که آنچه «تسلیم قدرت‌های بزرگ» خوانده شده در قالب یک «توافق» که نتیجه تعاملی حداقل دوجانبه‌است، صورت پذیرفته و به‌طور طبیعی، هر توافقی، الزاما تعهداتی دوجانبه را شامل می‌شود، حق دولت و پیش از آن حق ملت و نمایندگان آن است که از جزئیات چنین توافقی باخبر شوند و بدانند که آنچه کسب شده و فتحی به بزرگی «تسلیم قدرت‌های بزرگ» خوانده می‌شود، چیست و  دقیقا با چه ساز کاری و در برابر چه داده‌ها و هزینه‌هایی به دست آمده‌است.

آنچه  توسط دستگاه دیپلماسی از ابتدای مذاکرات و توافق حاصله از آن در سوم آذر 1392  تحت عنوان «برنامه اقدام مشترک» رخ داد و آنچه در سرانجام مذاکرات کارشناسی برای اجرای برنامه اقدام مشترک توافق شد، و با بهانه غیر رسمی بودنش از ملت ایران پنهان نگه داشته شده‌است، نسبتی با رفتار دربرابر یک فتح عظیم در قواره تسلیم قدرت‌های بزرگ ندارد.

ترجمه پرانتقاد متن برنامه اقدام مشترک به‌گونه‌ای که از آن حق غنی‌سازی برای ایران بیرون بیاید، پنهان‌کاری درباره آنچه بعدها پیوست اجرایی آن توافق خوانده‌شد و ابهامات موجود در توافقی که برداشت‌های مختلف و متفاوتی از دو سوی توافق را به همراه داشته‌است، با پیروزی به بزرگی آنچه تسلیم قدرت‌های بزرگ خوانده می‌شود، همخوان نیست.

نتیجه مبهم توافقات صورت گرفته (حداقل برای مردم، نمایندگانشان و اهالی رسانه) و انتقادات محکم، منطقی و قابل تأملی که از سوی کارشناسان صورت گرفته و بعضی آن را تا حد «بزرگترین خبط دیپلماتیک» بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و یا همطراز بی‌افتخارترین توافق‌های سیاسی تاریخ معاصر ایران ارزیابی کرده‌اند، اطلاع‌رسانی شفاف‌تر در خصوص چنین توافقاتی را ضروری‌تر می‌سازد.

این ضرورت وقتی مضاعف می‌شود که طرف اصلی مذاکره با ایران، یعنی ایالات متحده امریکا، با وجود حبس اطلاعاتی که از سوی دستگاه دیپلماسی ایران جریان دارد، دست‌و دل بازانه نتایج مذاکرات را در قالب اطلاعیه‌های توضیحی غیر رسمی به انتشار عمومی می‌گذارد و آنچه نماینده دیپلماتیک ایران توافق غیر رسمی می‌خواند را در قالب توافق 40 صفحه‌ای در اختیار اعضای کنگره امریکا قرار می‌دهد تا ثابت کند که از آن سوی میدان امتیاز چندانی واگذار نشده‌است تا همزمان این سؤال و ابهام را برجسته ‌کند که پیروزی بزرگ یا فتح‌الفتوح دیپلماتیک به نفع کدام جبهه رخ داده است؟

در شرایطی چنین مبهم، حق مسلم ملت ایران است که ادعای «تسلیم قدرت‌های بزرگ دربرابر ملت ایران» در مذاکرات هسته‌ای را از طریق نمایندگان در بوته آزمون و راستی آزمایی قرار دهد و نسبت به آنچه کسب شده و آنچه دارد از دست می‌رود، آگاه شود.

علیرضا قربانی