در ازدواج موقت اگر چه بخشي از نيازهاي جسمي افراد تسكين مي‌گيرد، ولي عواقب اجتماعي و خانوادگي آن آسيب‌هايي مي‌رساند كه ارضا شدن نيازها در مقابل آن ارزش چنداني ندارد.

(سرگذشت واقعي)

آرام و قرار ندارد، آن‌قدر مضطرب است كه دائم پاهايش را تكان مي‌دهد و گوشه روسري‌اش را در پنجه‌هايش مي‌فشرد.اتوبوس تكان سختي مي‌خورد و نيم‌خيز مي‌شود. او كه انگار از تفكري ژرف بيرون آمده، گلايه از روزگار آغاز مي‌كند و بدون آنكه كسي مخاطبش باشد آرام‌آرام از روزها و شب‌هايي مي‌گويد كه در تنهايي، همه بار زندگي را به دوش كشيده است. 25سال قبل بود كه شوهر موردعلاقه‌اش در سانحه رانندگي يك پا و يك دستش را براي هميشه از دست داد و او با عشقي سرشار، ناتواني همسر را ناديده گرفت و همه‌كاره زندگي شد. 25سال تلاش كرد تا هم زن خانه‌داري باشد و هم نان‌آوري تمام‌عيار. او موفق شد خانه‌اي بخرد و براي اينكه شوهرش غصه‌دار نشود نيمي از ملك را به نامش ثبت كرد و حالا 25سال از آن روزها مي‌گذرد.

زنگ خانه به صدا درمي‌آيد، شوهر به همراه زني ناشناس وارد مي‌شود، بسيار جوان است و البته زيبا. زن با نگاهش از شوهر درباره او مي‌پرسد و مرد بسيار محكم و مصمم او را همسر تازه‌اش معرفي مي‌كند.

زن مبهوت مي‌شود، اما مرد بدون توجه ادامه مي‌دهد كه همسر جديدش فعلا براي شش ماه در كنارش مي‌ماند، اما بعد از رفتنش يك دانگ از سه دانگ خانه را هم با خود مي‌برد و زن ديگر نمي‌تواند روي پا بايستد و نقش بر زمين مي‌شود.

روزهاي زندگي مشترك اگر مرد يا زن زندگي‌ات را دوست داشته باشي، بسيار لذت‌بخش است. مالكيت بر روح و جسم كسي كه تو را با همه وجود درك مي‌كند آن‌قدر مقدس است كه آن را با هيچ مالكيتي معاوضه نخواهي كرد. اما هرچه قدر هم عاشق باشي بعضي وقت‌ها جايي در ناكجاآباد دلت مي‌ترسي از اين‌كه شريك روياهايت ديگر تو را همه چيز زندگي‌اش نداند و آن وقت تو هم مثل آنهايي شوي كه نه عاشق بوده‌اند و نه ارزش دوست داشتن را فهميده‌اند.

چند سال قبل وقتي كه موضوع تاسيس مكان‌هايي به نام «خانه عفاف» در كشور علني شد، خيلي‌ها شوكه شدند و خيلي‌ها هم در مخالفت با آن علم طغيان برداشتند. البته بگذريم از اينكه چه انبوه خلقي دانسته يا ندانسته مريد اين طرح شدند و استقبال پرشور آنها چه مفسده‌هايي ايجاد كرد.

پيشنهاددهندگان اين طرح با تاكيد بر آيات و روايات سعي داشتند در آن روزها مشكل ازدواج جوانان را با نسخه‌اي موقت درمان كنند كه البته در نهايت با وجود تمامي اعتراضات، بخشي از اين خواسته خويش را نيز عملي كردند. آنها اين طور استدلال مي‌كردند كه پسري جوان كه توانايي ازدواج دائم ندارد بايد حق داشته باشد تا نيازهاي روحي و جسمي‌اش را ارضا كند. البته طراحان اين طرح دايره شمول افراد واجد شرايط را آن‌قدر وسيع كرده بودند كه حتي مردان متاهلي كه مشكل غيرقابل حلي نيز در روابط زناشويي‌شان نداشتند در رده مشمولان قرار مي‌گرفتند. به اين ترتيب با پيش‌بيني طراحان خانه عفاف علاوه‌بر اكثريت قريب‌به‌اتفاق مردان مزدوج، دانشجويان شهرستاني كه به لحاظ مالي در سطح پاييني هم قرار داشتند يا آنها كه به هر دليل تمايل به ازدواج دائم نداشتند، عرصه‌اي يافتند تا در آن روزها به فكر ازدواج موقت بيفتند. البته اگرچه اين مراكز در بعضي نقاط كشور آغاز حيات كرد، اما ديدگاه‌هاي منفي عليه آن به ويژه از سوي فعالان حوزه زنان مانع از رشد آن شد به گونه‌اي كه حتي در زماني كه اين مراكز فعاليت داشتند هيچ كس حتي افراد مطلع دوست نداشتند درباره وجود و ماهيت آنها به كسي اطلاعات بدهند.

اما بر اساس اخبار موجود، ظاهرا خانه عفاف متولي معرفي افراد خواهان ازدواج موقت به يكديگر بود به شكلي كه براي معرفي هر گزينه از مردهاي متقاضي مبلغي پول دريافت مي‌كرد كه البته براي تعيين اين مبالغ نيز الگويي خاص چون سن زن، شرايط فيزيكي او و ... داشت.

ازدواج موقت، شرايط و احكام آن

ازدواج موقت يا آزاد به ازدواجي گفته مي‌شود كه شرايط آن آزاد است و با توافق طرفين تعيين مي‌شود. مثلا مدت زمان ازدواج، اين‌كه خرجي زن به عهده مرد باشد يا زن شخصا مخارج خود را تامين كند، اجازه مرد براي كار كردن زن لازم نيست، همچنين اين‌كه هر يك از طرفين به تنهايي مي‌تواند از توليد نسل جلوگيري كند.

احكام

وقتي مرجع تقليد مي‌گويد بنا بر احتياط واجب بايد كاري را انجام دهيد به اين معني است كه به نظر مرجع تقليد اين كار واجب است، ولي بنابر دلايل فقهي به مكلف اجازه مي‌دهد در اين حكم از مرجع تقليد ديگري تقليد كند.

در اصطلاح فقهي مي‌گويند مكلف مي‌تواند به مرجع تقليد ديگري رجوع كند به اين معنا كه شخص در ذهن خود نيت مي‌كند كه من در اين حكم به فلان مرجع ديگر رجوع مي‌كنم. درباره ازدواج موقت اكثر مراجع تقليد اجازه پدر را بنابر احتياط واجب لازم مي‌دانند.

امام‌خميني (قدس‌سره)، آيت‌ا... خامنه‌اي، آيت‌ا... فاضل لنكراني و آيت‌ا... مكارم شيرازي از اين جمله‌اند. اما آيت‌ا... نوري همداني در ازدواج موقت اجازه پدر براي دختر عاقل بالغ رشيده و باكره را واجب نمي‌داند. پس كساني كه مرجع تقليدشان گفته بنابر احتياط واجب اجازه پدر لازم است، مي‌توانند در اين حكم به مرجع تقليدي كه اجازه پدر را واجب نمي‌داند رجوع كنند.

در اين ميان آيت‌ا... بهجت و آيت‌ا... گرامي اجازه پدر را واجب مي‌دانند، ولي معتقدند اگر دختر عاقل بالغ رشيده و باكره بدون اجازه پدر ازدواج موقت كرد، اصل ازدواج آنها صحيح است و شرعا زن و شوهر هستند؛ ولي به خاطر اين‌كه دختر اين حق پدر را رعايت نكرده و از او اجازه نگرفته، گناه كرده است.

از سوي ديگر، آيت‌ا... سيستاني و بعضي ديگر از علما در ازدواج موقت اجازه پدر را براي دختر واجب مي‌دانند.

پس به اين ترتيب دختراني كه از اين مراجع، تقليد مي‌كنند به هيچ‌وجه نمي‌توانند بدون اجازه پدر ازدواج موقت داشته باشند.

موافقان چه مي‌گويند

موضوع ازدواج موقت مثل ديگر موضوعات اجتماعي همواره موافقان و مخالفاني دارد كه هر دو اين گروه‌ها براي اثبات موافقت يا مخالفتشان دلايل زيادي مي‌آورند. موافقان ازدواج موقت كه آن را موهبت الهي مي‌دانند، معتقدند ازدواج موقت و دائم در پاره‌اي آثار با هم يكي هستند و تنها در قسمتي با هم اختلاف دارند. به‌زعم آنها آنچه در درجه اول اين دو را از هم متمايز مي‌كند، يكي اين است كه زن و مرد تصميم مي‌گيرند به طور موقت با هم ازدواج كنند و در پايان مدت اگر مايل بودند دوره‌شان را تمديد مي‌كنند در غير اين صورت از هم جدا مي‌شوند. ديگر اين‌كه از نظر شرايط، آزادي بيشتري دارند و به طور دلخواه به هر نحو كه بخواهند پيمان مي‌بندند. مثلا در ازدواج دائم خواه ناخواه مرد بايد عهده‌دار مخارج روزانه، لباس، مسكن و احتياجات ديگر زن بشود، ولي در ازدواج موقت اين مسائل به نوع توافقات طرفين بستگي دارد، به طوري كه ممكن است مرد نخواهد يا نتواند متحمل اين مخارج بشود يا زن نخواهد از پول مرد استفاده كند. در ازدواج دائم زن خواه ناخواه بايد مرد را به عنوان رييس خانواده بپذيرد و امر او را در حدود مصالح خانواده اطاعت كند، اما در ازدواج موقت بسته به قراردادي است كه ميان آنها منعقد مي‌شود. موافقان با تكيه بر اين موضوع كه در ازدواج دائم، زن و شوهر از هم ارث مي‌برند، ولي در ازدواج موقت اين اتفاق نمي‌افتد، استدلال مي‌كنند كه تفاوت اصلي جوهري اين دو ازدواج در اين است كه ازدواج موقت از نظر حدود و قيود آزاد است، يعني وابسته به اراده و قرارداد طرفين است، حتي موقت بودن آن نيز در حقيقت نوعي آزادي به طرفين مي‌بخشد و زمان را در اختيار آنها قرار مي‌دهد.

مخالفان چه نظري دارند

بيراه نيست اگر اكثر طرفداران ازدواج موقت را مردان بدانيم. البته براي اين موضوع دلايل زيادي وجود دارد، به طوري كه مهر تاييد زدن اسلام بر ازدواج موقت اولين دليل اين مساله است. در حال حاضر البته سنگيني مخارج ازدواج دائم نيز مي‌تواند دليلي براي روي آوردن مردها به ازدواج متعه شود، هرچند كه پايبندي به اخلاق و خانواده در هيچ شرايط سختي افراد را به اين عرصه نخواهد كشاند.

اما به هر حال وجود موانع براي ازدواج دائم امري غيرقابل انكار است، اين در حالي است كه نيازهاي جسمي و روحي افراد و اين‌كه افراد مختلف براي مقابله با اين نيازها توان مساوي ندارند هم قابل‌انكار نيست. اما در ازدواج موقت اگر چه بخشي از نيازهاي جسمي افراد تسكين مي‌گيرد، ولي عواقب اجتماعي و خانوادگي آن آسيب‌هايي مي‌رساند كه ارضا شدن نيازها در مقابل آن ارزش چنداني ندارد. به همين علت مخالفان ازدواج موقت بر اين باورند كه سست شدن بنياد خانواده معضلي خواهد بود كه در صورت همه‌گير شدن آن گريبانگير جامعه خواهد شد. البته اين افراد معتقدند كه اگر ازدواج موقت تنها با اين استدلال كه يك جوان توان مالي براي تشكيل زندگي مشترك دائمي ندارد، صورت بگيرد باعث مي‌شود تا جوانان راحت‌‌ترين كار را انتخاب كرده و آمار ازدواج دائم به طور چشمگيري كاهش يابد. البته اين در شرايطي است كه تنها جوانان مجرد و كم بضاعت به سراغ ازدواج موقت بروند، اما اين واقعيتي غير قابل كتمان است كه حتي مردان مسن و البته مزدوج نيز به سراغ اين كار مي‌روند. اين در حالي است كه به اعتقاد مخالفان از آنجا كه ممكن است در ازدواج موقت فرزندي نيز به وجود بيايد از آنجا كه اين فرزندان نه ارثي را دارا مي‌شوند و نه اين‌كه اغلب مردان حاضر به پرداخت مخارج زندگي آنها مي‌شوند، موجب مي‌شود گروهي از كودكان بي هويت وارد جامعه مي‌شوند كه اين واقعا، خود فشار مضاعفي را از لحاظ مالي، اجتماعي و فرهنگي بر كشور تحميل مي‌كند.

اين در شرايطي است كه ازدواج موقت نيز براي عده‌اي از زنان و البته دختران راه كسب درآمد مي‌شود به طوري كه آنها نيز براي دريافت مهريه‌اي كه اغلب نيز مبلغ آن را بالا تعيين مي‌كنند، حاضر مي‌شوند به عقد موقت افراد مختلفي درآمده و با دريافت مهريه خود ثروتي قابل قبول را براي خود دست و پا كنند. البته مرد و زني كه به سراغ ازدواج مدت‌دار مي‌روند، ممكن است زماني به فكر ازدواج دائم نيز بيفتند. در اين زمان احتمال دارد كه اين افراد حاضر به ذكر واقعيت وجودي‌شان به شريك آينده زندگي خود نشوند و آن‌گاه موضوع تدليس يا فريب در ازدواج كه پاي بسياري از زوج‌ها را به دادگاه باز كرده، در زندگي‌شان پيدا شود.... و اين يعني عميق‌تر شدن مشكلات و ناهنجاري‌هاي جامعه.

ما مي‌گوييم

با اين اوصاف ما معتقديم كه اگرچه شرع و عرف دست مردان و زنان (دختران و پسران) را براي ازدواج موقت باز گذاشته، اما انصاف نيست خوش‌نشيني‌هاي موقت دو نفره را به كانون گرم و عاطفي خانواده ترجيح دهيم. بدانيم كه زندگي مشترك و ايفاي نقش در آن به‌قدري لذت‌بخش و در عين حال مقدس است كه اگر خوب طراحي شود نه تنها مشكلات زجرآور نمي‌شود، بلكه سختي‌ها پلي مي‌شوند تا زن و مرد دست در دست هم به لذتي برسند كه تا به حال در هيچ جايي تجربه‌اش نكرده‌اند.

موسسه‌اي رسمي براي ازدواج دائم

اگرچه موج مخالفت‌ها عليه راه‌اندازي اين مراكز سبب شد كه در همان روزگار و در سال‌هاي بعد از آن هيچ خبر رسمي از بقاي آنها در جامعه نباشد، اما گويي بقاياي اين طرح پس از سال‌ها ولي اين بار با كسوتي نوتر سر از بستر برداشته است. اگر جست‌و‌جويي كوتاه در اينترنت داشته باشيد حتما سايت‌هايي را خواهيد ديد كه درباره ازدواج موقت اطلاعاتي به شما مي‌دهند. البته نزديك به 90درصد از اين سايت‌ها فيلتر شده‌اند، ولي در عين حال سايت‌هايي هستند كه به صورت قانوني يا غيرقانوني به متقاضيان سرويس مي‌دهند.

يكي از مراكزي كه به صورت قانوني در مورد ازدواج دائم اطلاع‌رساني مي‌كند و از متقاضيان، ثبت‌نام به عمل مي‌آورد، موسسه فرهنگي خانه امين است. اين موسسه كه در تهران مستقر است از سال 82كارش را با مجوز رسمي از سوي وزارت كشور آغاز كرد و هم‌اكنون نيز فعاليتش را با گرفتن مجوز از سازمان ثبت اسناد و املاك كشور و نيروي انتظامي ادامه مي‌دهد. از سايت اين موسسه هم كاربران عادي و هم‌ كاربران عضو استفاده مي‌كنند كه البته آنهايي كه حق عضويت مي‌پردازند، صفحاتي را كه ديگر بازديدكنندگان قادر به استفاده از آن نيستند را مشاهده مي‌كنند. مراحل عضويت در اين موسسه فرهنگي پيچيده است، اما زياد سخت نيست به طوري كه متقاضيان براي استفاده از خدمات انتخاب همسر بايد ابتدا حداقل 30هزار تومان به حساب اين موسسه واريز كرده و سپس فرم شماره يك را پر كنند. پس از آن متقاضي بعد از 15روز با موسسه تماس گرفته و براي تكميل فرم شماره 2 و ارائه عكس و فيش بانكي در موسسه حضور پيدا مي‌كند. بعد از اين مرحله است كه مشاوران اين مركز بر اساس ملاك‌ها و معيارهاي مشخص شده، گزينه‌هاي مناسب براي افراد را پيدا مي‌كنند. سپس در محل موسسه بين طرفين جلسه ملاقات تشكيل مي‌شود و پس از انجام گفت‌و‌گوها به دو طرف مشاوره داده مي‌شود. در اين شرايط اگر طرفين تمايل داشته باشند با خانواده‌هايشان تماس گرفته مي‌شود تا بقيه مراحل ازدواج به صورت سنتي و خانوادگي طي شود.

منبع: دنیای اقتصاد

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه