عصر ایران_ رضا طهماسبی : وزیر اموراقتصادی ودارایی معتقداست تاثیر عوامل سیستماتیک بر نوسان های چندماه گذشته،بیشتر از مجموعه عواملی است که ما ازآنها به عنوان عوامل غیر سیستماتیک یاد می کنیم. او می گوید:"دو دسته عوامل بر نوسان قيمت‌ها در بورس اوراق بهادار تاثيرگذار است.

اول مجموعه عواملي است كه در قالب ريسك سيستماتيك بر قيمت سهام تاثيرمی گذارد. به گفته او،عواملي مثل حساب‌سازي‌ها، سوء مديريت، قوانين ناكارآمد و تدابير نامناسب مدیریتی در زمان وقوع بحران‌هاي سياسي و اقتصادي جزو عوامل سیستماتیک تاثیر گذار بر نوسان قیمت ها بوده است.درعین حال آقای وزیر می گوید: دسته دوم هم عواملي هستند كه در قالب ريسك‌هاي غيرسيستماتيك تعريف شده‌اند. عواملي مثل ريسك‌هاي سياسي و بين‌المللي در زمره اين عوامل به شمار مي‌روند. در سه سال گذشته، مجموع همين عوامل باعث نوسان‌هاي شديد بورس شد و در نهايت با افزايش ريسك غيرسيستماتيك، ما شاهد كاهش قيمت‌ها در بورس تهران بوديم".

رقص حباب ها

داوود دانش جعفری در تشریح بخشی ازعوامل سیستماتیک تاثیر گذار بر افت بورس می گوید:حباب‌ها در اثر حساب‌سازي‌ها و ارائه صورت‌هاي نادرست مالي و ترازنامه‌هاي غيرواقعي و در نهايت دادوستد بر مبناي اطلاعات نهاني و شايد براساس شايعات شكل بگيرد. بايد بررسي كرد و ديد كه حباب‌هاي بورس تهران از كدام ناحيه وارد بازار سرمايه ايران شده‌اند.

اشاره وزیر اموراقتصادی ودارایی دولت نهم به نوسان های شدید قیمت سهام در طول سال های گذشته است که بعدها افت شدید قیمت سهام دربورس تهران را درپی داشت.دانش جعفری ضمن رداین موضوع که آمدن یک دولت تند رو باعث افت شدید قیمت سهام شده است ،می گوید"دو دسته تاثيرگذار بوده‌اند، هم عوامل سيستماتيك و هم مسائل غير سيستماتيك".

به عقیده او،بايد به آمارها و تحليل‌های واقعی رجوع کرد اما ازدید او، برخي اظهارنظرها به دليل اينكه خاستگاه سياسي دارد، مورد قبول نيست بنابراین وزیر اقتصاد دولت نهم می گوید" آنچه در تحليل‌هاي گوناگون ارائه شده است، از اين حكايت دارد كه عوامل سقوط قيمت سهام صرفا مربوط به تغيير دولت نبوده است .يعني اينكه روند نزولي بورس حداقل از 14آذر ماه 1383 آغاز شده بود. در تمام اين مدت مردم شاهد افت قيمت‌ها بوده اند".

دراین مورد اظهارنظرهای زیادی مطرح شده است.شاید اظهارات دکتر دانش جعفری درست باشد اما منتقدان دولت معتقدند: روی کارآمدن دولتی تند رو،بر افت شاخص ها تاثر گذاربوده است.اما این اظهارنظر مورد قبول وزیر اقتصاد نیست.او درمقابل معتقد است که" اين افت، در امتداد افت شاخص‌‌ها چند ماه قبل از روي كارآمدن دولت نهم آغاز شده بود و اين بيانگر اين واقعيت است كه افت بورس و دولت نهم هيچ‌گونه همبستگي با هم ندارند."

مطرح شدن چنین انتقادی که یک بار هم باعث احضار داوود دانش جعفری به مجلس شده است،باعث می شود که آقای وزیر همه را درمواجهه با مسایل بازار سرمایه به استدلال وعقلانیت دعوت کند.او می گوید"بياييد در مورد مسائل مربوط به بازار سرمايه به دور از احساسات صحبت كنيم وموضوع را هم سیاسی نکینم."

درعین حال دانش جعفری به منتقدان وزیان دیدگان بازر سرمایه یک توصیه می کند"هميشه يادمان باشد، هر كسي وارد بازارهاي پر ريسك و پرخطري مثل بازارهاي سهام مي‌شود، بايد به اين موضوع فكر كند كه احتمال باخت وجود دارد. همان طور كه احتمال برد نيز هست.افرادي كه وارد اين بازارها مي‌شوند، معمولا درجه ريسك‌پذيري بيشتري از افراد عادي جامعه دارند"

درچند ماه گذشته،این استدلال که" دربورس تهران تحلیل گر نداریم واین موضوع باعث نوسان های غیر عادی شاخص شده است" بارها ازسوی کارشناسان مورد تاکید قرار گرفته است.درعین حال وزیر اقتصاد هم،بر این موضوع مهر تاکید زده است. او معتقداست" از ميان آنهايي كه «نوسان‌گير» هستند و به صورت حرفه‌‌اي سهام داد وستد مي‌‌كنند، چند نفربیشتر، با فن تحليلگري آشنايي ندارند. به همين دليل شاهد قدرت نمايي افراد و گروه‌هايي هستيم كه غيرحرفه‌اي كار مي‌كنند و به شدت تحت تاثير شايعات هستند.

اين مشكل در بورس تهران خيلي جدي است و متاسفانه هيچ كدام از دولت‌ها براي رفع اين مشكلات اقدامي جدي نكرده‌اند."

شاید این استدلال درست باشد اما خیلی ها معتقدند بورس تهران درچندسال گذشته از نظارت ضعیف لطمه زیادی خورده است.این دیدگاه را وزیر اقتصاد هم دارد وبه همین دلیل می گوید"من معتقدم تلفيق همه عوامل باعث افت قيمت‌ها در بورس تهران شده است. اما نظارت ضعيف، از ميان عوامل ديگر پررنگ‌تر است.

بررسي‌ما نشان مي‌‌دهد كه حساسيت بورس تهران به مسائل بين‌المللي كمتر از مسائل مديريتي و داخلي بورس بوده است.موضوع انرژي هسته‌اي يا تهديد‌هاي آمريكا، پديده تازه‌اي نيست، اما شكل‌گيري حباب و در كنار آن نظارت ضعيف، موضوعي است كه به طور قطع در طول دو سال گذشته شاهد آن بوده‌ايم"درادامه این بحث،به طور قطع این پرسش مطرح می شود که "چرا بورس های منطقه خلیج فارس دچار نوسان شده اند.دراین بازارها که ریسک سیستماتیک خاصی وجود نداشته است".درپاسخ به این پرسش،آقای دانش جعفری دیدگاه معتدلی دارد" من به عنوان وزير اقتصاد نمي‌توانم ترس سرمايه‌گذاران از مسائل منطقه‌اي را انكار كنم. بدون شك شرايط خاصي بر منطقه حاكم است كه ريسك سرمايه‌‌گذاري را افزايش داده است اما بايد ديد سهم تاثير مسائل منطقه‌اي و فشارهاي بين‌المللي بر افت شاخص چقدر است.

درادامه دانش جعفری پرسشی را مطرح می کند.او می خواهد بداند" چرا دراوایل دهه 80 که ریسک سیاسی هم چنان بالابود،نوسان ها ی بورش آنقدر شدید نبود"سهامداران بورس تهران كه تغيير نكرد‌ه‌اند. همان‌ها كه 4 سال پيش، در بازار حضور داشتند، هنوز هم حضور دارند و اتفاقا در همان سال‌ها، فرو ريختن برج‌هاي دوقلو، جنگ آمريكا و عراق، جنگ افغانستان، چند دوره انتخابات و ده‌ها تنش داخلي و خارجي وجود داشته است" اما چه اتفاقي افتاده است كه روند نزولي شاخص، از آذر سال 1384‌ جدي‌تر شد و هنوز هم به گونه‌اي، ادامه دارد. به همين دليل معتقدم دليل افت شاخص، داخلي بوده و خيلي به مسائل خارج از بورس، ربطي ندارد."

ریسک سیاسی

بدون شک،مسایل انرژی هسته ای دربالا بردن ریسک سیاسی ایران تاثیر گذاربوده است.هیچ کس منکر این تاثیر نیست،حتی وزیر اقتصاد.

اومی گوید" اخيرا اروپايي‌ها علامت‌هايي دادند كه اگر مذاكرات هسته‌اي مطابق ميل آنها نباشد ريسك ايران را بالا مي‌برند و در آينده به ايران اعتبار نمي‌دهند".

هرچند دانش جعفری بالارفتن ریسک سیاسی ایران را تایید می کند اما درتشریح ابزارهای ایران برای مقابله احتمالی بااین ترفند می گوید"بايد در نظر داشت كه طي سال‌هاي گذشته متوسط سپرده‌هاي ما در بانك‌هاي اروپايي چندين برابر اعتباري بوده است كه آنها به ما داده‌اند، بنابراين حتي اگر اين جنگ رواني اروپايي‌ها با احتمال ضعيفي به نتيجه برسد ما از منابع مالي خودمان استفاده خواهيم كرد".

بدون شک بازی هسته ای،مثل هربازی دیگری برد وباخت دارد. دانش جعفری می گوید" پرونده هسته‌اي ايران مثل يك بازي شطرنج است، نمي‌شود با اين پيش‌فرض كه احتمال باخت ما وجود دارد، از بازي كنار بكشيم.اينكه بگوييم وارد بازي نشويم تا ريسك اقتصادي ما بالا نرود، درست نيست. عكس اين قضيه هم مصداق دارد. يعني وقتي برنده شويم، آن وقت اقتصاد ما وارد مرحله نويني از توسعه‌يافتگي خواهد شد" ارزيابي ما اين است كه دستيابي به فناوري صلح‌آميز هسته‌اي حتي اگر ريسك كوتاه‌مدت كشور را افزايش دهد، باعث كاهش ريسك سياسي در بلندمدت خواهد شد".

وزارت اقتصاد چه کرده است؟

وزیر اقتصاد درپاسخ به این پرسش می گوید" ما در وزارت اقتصاد، در آن چه مي‌توانستيم انجام دهيم، كوتاهي نكرديم. به عنوان مثال، قانون بازار سرمايه را پس از چند سال كشمكش، نهايي كرديم.پس از 38 سال، مقدمات اصلاح ساختار سازمان بورس اوراق بهادار آغاز شد. نگرش مديريتي به بازار عوض شد و در نهايت بورس، به يك ثبات نسبي رسيد".

با تکیه بر همین برنامه هاست که آقای وزیر معتقداست پتانسیل رشد دربازار سرمایه به وجود آمده است" مطمئن باشيد، بورس ، با توجه به پتانسيلي كه هم‌اكنون وجود دارد، در آستانه يك تحول تاريخي قرار گرفته است".

اکنون این موضوع اهمیت پیدا می کند که دولت نهم برای توسعه بورس چه نقشه ای کشیده است؟آقای وزیر می گوید"دولت نشان داده است كه به توسعه بازار سرمايه علاقه دارد. در حال حاضر اولويت‌ وزارت اقتصاد، اجراي صحيح اساسنامه جديد بورس و فراهم كردن بستر لازم براي اجراي قانون جديد است. وزارت اقتصاد در عين حال تلاش جدي خواهد كرد تا نظارت بر بازار با جديت بيشتري دنبال شود".

هدف ازافزایش میزان نظارت معاملات،ان گونه وزیر اقتصاد می گوید،برای بالابردن میزان اعتماد سهامداران است. اين اقدام در راستاي اعتمادسازي انجام مي‌گيرد و به گفته آقای وزیر،دولت تمام توان خود را صرف بازگرداندن سرمايه‌گذاراني خواهيد كرد كه در طول دو سال گذشته بازار را ترك كرده‌اند.

انتقاد از گذشته

براساس قانون برنامه سوم توسعه،دولت موظف بود مقدمات راه اندازی پنج بورس منطقه ای را فراهم کند.اما پس ازآن مدیریت بورس تهران تصمیم گرفت در 20 شهربزرگ کشور،بورس راه اندازی کند.این اتفاق افتاد والبته ازسوی برخی کارشناسان موردانتقاد قرار گرفت که چرا دولت به جای جرکت به سمت الکترونیکی بورس ،سیاست توسعه فیزیکی را درپیش گرفته است.واکنون وزیر اقتصاد دولت نهم براین باورواین انتقاد تاکید دارد که رشد فیزیکی بورس درسال های گذشته نامتوازن بوده است.

او می گوید"من معتقدم از زماني كه توسعه فيزيكي بازار در دستور كار قرار گرفت، شاهد توسعه نامتوازن بورس بوديم. همزمان با بزرگ شدن بورس و توسعه آن به مناطق مختلف كشور، اول بايد شاهد اقدامات آموزشي براي بالا بردن سطح حرفه‌اي سهامداران باشيم و بعد به طور قطع بايد نظارت‌ها تشديد مي‌شد. در حقيقت نظارت‌‌ها متناسب با توسعه فيزيكي بورس مورد توجه قرار نگرفت".

وزیر اقتصاددولت نهم که چهره میانه رو ومعتدلی درمیان دولت مردان فعلی دارد،بازهم منتقد ضعف نظارت بر معاملات یهام در طول سه سال گذشته است.به همین دلیل است که می گوید"در اين مدت(سه سال گذشته) به شكل بي‌سابقه‌اي شاهد دادوستدهاي صوري بوديم و در عين حال خيلي از افزايش سرمايه‌ها در اين مدت واقعي نبود. ورود شركت‌‌ها با عجله صورت مي‌گرفت و به نظر مي‌رسيد بالا بردن رقم شركت‌هاي عضو و يا ركورد رشد شاخص‌ها مهم‌تر از رشد كيفي معاملات بود".

این نخستین باراست که یک مقام رسمی به این صورت ،نسبت به دادوستدهای سه سال گذشته بورس،این گونه انتقاد می کند.وزیر اقتصاد به صورت تلویحی،به پدیده حساب سازی درمسان رکت های بورس تهران اشاره می کند.به این اظهارات توجه کنید" خيلي از پيش‌بيني درآمدها نادرست بود و صورت‌هاي مالي و ترازنامه‌ها شفافيت لازم را نداشت. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه خيلي از شركت‌ها سودهايي پيش‌بيني كردند كه به واقعيت نپيوست و بورس در مقابل اين تعديل‌ها سكوت كرد".

زماني كه اطلاعيه‌هاي مالي شركت‌ها توسط اطلاع‌رساني بورس روي سايت‌ها قرار مي‌گرفت و يا به روزنامه‌ها داده مي‌شد، سهامداران اطمينان مي‌كردند اما چند ماه بعد در مجمع شركت‌‌ها نتايجي غير از آن چه وعده داده شده بود، محقق مي‌شد. به صورت طبيعي مردم به اين آمارها اعتماد كرده بودند اما بعد از مدتي خلاف آنچه گفته شده بود، به وقوع مي‌پيوست. معنی این اظهارات چیزی جز"بخران حساب سازی دربورس تهران"را به ذهن متبادر نمی کند.

نمی شود از حساب سازی صحبت به میان آورد بدون اینکه از حسابرسان یاد نکرد.آقای وزیر دراین مورد می گوید" با وجودي كه احترام خاصي براي حرفه حسابرسي قايل هستم اما نمي‌توان قصور برخي از حسابرسان و تاثير كار آنها را بر بي‌اعتمادي‌هاي بازار انكار كرد. من معتقدم در طول چند سال گذشته، در شركت‌هاي بورس تهران كمتر نظارتي در اين مورد صورت گرفته است و بي‌اعتمادي نسبت به اطلاعيه‌هاي شركت‌ها وجود دارد".

بی اعتمادی آفت یک بازار سهام به شمار می رود اما وزیر اقتصاد با وجود انتقادهایی که نسبت به بی اعتمادی سهامداران به اطلاعیه شرکت ها دارد،معتقداست" بی اعتمادی درشرایط فعلی یا بهتر بگوییم دردولت نهم،خيلي كمتر شده است و با اجراي قوانين جديد باز هم كمتر خواهد شد. وزارت اقتصاد برنامه‌هاي جامعي براي تشديد نظارت بر بازار تدوين كرده است. در حال حاضر دستورات اكيدي صادر شده است براي اينكه افزايش سرمايه‌ها توجيه داشته باشد و بورس وظيفه دارد با دقت بر همه مراحل افزايش سرمايه شركت‌‌ها نظارت داشته باشد".

چندسال پیش بورس تهران دبیر کلی داشت که به او"پدرخوانده"می گفتند.او به شدت برنظارت اعتقاد داشت وکیفیت معاملات را بر کمیت آن ترجیح می داد."سید احمد میرمطهری" درطول 6سال دبیر کلی بربورس تهران،به دخالت دربازار متهم می شد.او با الهام از تجربه بحران بورس درسال 1375،درمورد افزایش سرمایه شرکت ها سخت گیری می کرد.به همین دلیل خیلی ها اورا به دخالت دربازار متهم می کردند.درحال حاضر نیز به نظر می رسد وزیر اقتصاد علاقه دارد،ازطریق افزایش میزان نظارت بربازار،یک باردیگرمردم را به بورس بازگرداند.

اما این نگرانی ممکن است درمیان فعالان بازار به وجودآید که آیا دولت قصد دارد دخالت دربازارهای مالی ذا افزایش دهد؟وزیر اقتصاد درپاسخ به این پرسش این گونه می گوید"من اعتقاد زيادي به دادن دستور به بازارهاي مالي ندارم اما نظارت جزو اركان بازار سرمايه است. كافي است به حجم فعاليت‌هاي SEC در آمريكا نگاه كنيد. در عين حال در همين كشور پديده «انرون» به وجود مي‌آيد و پس از آن حجم انتقادها از SEC اوج مي‌گيرد. دادن مجوز فوري به درخواست شركت‌ها براي افزايش سرمايه هنر نيست".

دوسال پیش رییس کل بانک مرکزی نسبت به تکرار وقایع سال 1375 دربورس تهران هشدارداد واکنون که مدت زمان زیادی از این اظهارنظر می گذرد،شواهد نشان می دهد که "ابراهیم شیبانی"بیراه نگفته است چرا که دانش جعفری،همکار این روزهای شیبانی هم این موضوع را تایید می کند" ما يك بار در سال 1375 از همين موضوع لطمه خورديم اما باز هم به همان سمت حركت كرديم. حالا كه بورس از تب وتاب افتاده است زمان مناسبي مي‌بينم كه نظارت‌ها را قوام دهيم. رعايت‌كردن اصول نظارتي ركن اساسي هر بورس در دنياي امروز است. همه ما بايد به اين باور برسيم كه پديده‌اي به نام «انرون» حاصل اشتباه نظارتي بوده است. در ايران مشابه اين اتفاقات كم نداشته‌ايم".

بازده رویایی،رویای بازدهی

"در گذشته اتفاقات بورس تهران غيرعادي بوده است. وقتي بازده سرمايه‌گذاري از حدود 35درصد به 135درصد در عرض يكسال برسد و يك سال بعد حدود 115درصد افت كند اين نشان مي‌دهد كه بورس تهران آن روزها مريض بوده است"واین اوج انتقاد وزیر اقتصاد دولت نهم از سیاست های دولت قبلی درمورد بورس است.اما دانش جعفری درمورد زیان قابل توجه مردم از این سیاست ها می گوید"در بورس هر كس مسوول رفتار خودش است. در هيچ جاي دنيا به افراد زيان‌ ديده بابت اشتباهاتشان كمك نمي‌كنند بلكه به آنها ياد مي‌دهند كه كمتر اشتباه كنند".

ادامه این اظهارات بازهم به انتقاد از سیاست های گذشته برمی گردد"من در اين قسمت باز هم به روند گذشته انتقاد مي‌كنم. به اين دليل كه متناسب با رشد بورس ابزارهاي تحليلگري و آموزش، مورد توجه قرار نگرفت".

بورس تهران بازاري است كه معامله‌گرانش براساس احساس دادوستد مي‌كنند.اين بازار شايعه محور است. عده‌اي در تالار فالگوش مي‌ايستند به اين اميد كه از حرف‌هاي در گوشي بعضي‌ها اطلاعات بگيرند و جالب اين است كه آنها براساس همين شنيده‌ها دل به دريا مي‌زنند و دادوستد مي‌كنند.اگر براي خريد سهام شركتي صفي تشكيل شود بقيه هم در انتهاي صف مي‌ايستند.

بدون اين كه بدانند چه اتفاقي در شركت افتاده است.شركت‌ها و گروه‌هايي وجود دارند كه از همين نقطه ضعف سهامداران بورس تهران نهايت استفاده را مي‌برند. خيلي وقت‌ها پشت صف‌هاي دروغين خريد سهام شركت‌ها اراده‌هايي ناجوانمردانه و كاسبكارانه وجود داشته است واکنون آقای وزیر می گوید"به عنوان وزير اقتصاد تاكيد مي‌كنم كه چنين شركت‌هايي وجود داشته‌اند و هنوز هم وجود دارند.پس از مردم مي‌خواهم چشم‌بسته وارد بازار سهام نشوند و گوش بسته به حرف ديگران گوش نكنند".

هشدار آقای وزیر
"به‌طور كلي تدوين سازوكارهاي نظارتي و اصلاح امور به شوراي بورس و سازمان بورس برمي‌گردد اما وزارت اقتصاد ضمن تاكيد بر لزوم تدوين سازوكارهاي نظارتي، مسايل را زير نظر خواهد گرفت"این اظهارات آقای دانش جعفری نشان می دهد که وزارت اقتصاد برنامه های زیادی برای افزایش نظارت بر معاملات دارد.

اومی گوید"موضوع «نظارت بر نظارت» كه به نظارت حرفه‌اي بركار حسابرسان مربوط مي‌شود را مورد تاكيد قرار خواهيم داد.مطمئن باشيد اجازه نخواهم داد اتفاقات گذشته تكرار شود. ما از بورس خواسته‌ايم كه به شدت با شركت‌هايي كه اطلاعات غيرواقعي به سهامداران مي‌دهند برخورد كنند.

ديگر اجازه نخواهيم داد كه شركت‌ها صورت‌هاي مالي ناشفاف ارائه كنند. اگر راه‌هاي پيشگيري ما جواب نداد و احيانا شركتي اطلاعات غيرواقعي به سهامداران داد به‌طور قطع با آن شركت برخورد خواهد شد.البته طبيعي است اگر برخي پيش‌بيني‌ها به خاطر وقوع اتفاقات خاصي به واقعيت نزديك نشود، اما با دادن اطلاعات دروغين به سهامداران به‌طور قطع برخورد خواهيم كرد"
آیا با اجرای سیاست های دولت نهم وبرنامه هایی که وزیر اقتصاد دردست پی گیری دارد،ما شاهد رشد دوباره بورس خواهیم بود؟

حرف اخر وزیر اقتصاد این است" چشم‌انداز بازار سرمايه در ايران كاملا روشن است. بعد از تخليه حباب‌ها، الان قيمت‌ها به كف رسيده. سهام ارزان شده داد مي‌زنند كه بياييد سهام ما را بخريد."

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه