نکته ها و تجربه هایی از نشست حقوق بشر سازمان ملل

عصر ایران - این مطلب به عنوان تجربه حضور در نشست اخیر شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو  نگاشته شده است.
  
- در صحن شورای حقوق بشر فضایی کاملا حرفه ای و جدی و برای من تا حدی اضطراب آور و هیجان انگیز حاکم است. روز آخر راجع به هر یک از قطعنامه هایی که در موضوع های مختلف تهیه شده اند، و در طول مدت سوم تا بیست و هشت مارس 2014 در شورای حقوق بشر سازمان ملل مورد بحث و بررسی جدی قرار گرفته اند، اصلاحات آخر اِعمال می شوند و برای تصویب به رأی گیری نهایی گذاشته می شوند.  
 
برای این دوره از نشست، فرصت خوبی فراهم شد که در مواردی که علاقه بیشتری دارم بتوانم در بحث های جلسات واقع در صحن شورا و بخش های جانبی مختلف (پنل ها) این شورا به عنوان مشاهده گری که حوزه ی تخصصی اش حقوق بین الملل است، شرکت کنم و از مباحث اصلی و نکات جانبی و متعدد فراوان دیگر بسیار بیاموزم. 

بر آن بوده ام تا بدون این که وارد مباحث جزئیِ ساز و کارهای شورای حقوق بشر شوم، مواردی را که به نظر خودم بیشتر جالب توجه آمده اند و ترجیحاً در کتاب های نظریه پردازی حقوق بین الملل و حقوق بشر یا پایگاه اطلاع رسانی شورا نباشد را تدوین و تقدیم کنم. از آن جا که برداشت هایی از این دست مصون از خطا نیستند و ممکن است در روندِ در میان گذاشتن این نکته و تجربه ها ناخواسته اشتباهی رخ داده باشد، پیشاپیش عذر خواهم.   
 
1. شورای حقوق بشر یکی از ارکان و اجزای مختلف سازمان ملل متحد برای پرداختن به امور حقوق بشر است که در حال حاضر مهم ترین و تأثیرگذارترین آن ها به شمار می رود. موضوعات مختلفی به عنوان مسائل حقوق بشر در این شورا مورد بحث و بررسی و نظارت قرار می گیرند. فهرستی متنوع از حقوق کودکان و زنان و اقلیت ها گرفته تا مباحث مربوط به حقوق فرهنگی و آزادی بیان و وضعیت تبعیض و نژادپرستی و تروریسم تا وضعیت آموزش و سلامتی و تغییرات آب و هوا که جزئیات این موارد را می توان در این پیوند یافت.  علاوه بر قطعنامه ها، بیانیه های نوشتاری یا شفاهی نیز در این اسناد نگهداری می شود. گزارش ها و بررسی های سالیانه وضعیت کشورها و نیز مسائل مربوط به حقوق بشر از طریق پایگاه اطلاع رسانی قابل دسترسی است.  لیست موضوعات و کشورهایی که امسال مورد بحث و بررسی قرار گرفتند از طریق این پیوند قابل ملاحظه است. 

این پیوندها ها را تقدیم کردم که با خیال راحت تر از مطرح کردن اطلاعات رسمی و قابل دسترسی که ممکن است مورد علاقه خواننده باشد پرهیز کرده و بهتر به نکات دیگر بپردازم. 

2. اوضاع حقوق بشر در دنیا از آنی که من و شما فکرش را می کنیم خیلی بدتر است. وضعیت حقوق بشر، نسبت مستقیمی با وضعیت استقرار صلح و امنیت در دنیا دارد. حقوق بشر ناظر به وضعیت انسان است در این کره خاکی. در دنیایی که به هر بهانه ای آدم ها به جان هم می پرند نمی توان انتظار داشت وضعیت حقوق بشر تناسبی با انتظارات یا آن چه در کتاب ها خوانده ایم داشته باشد. شاید بتوان گفت به گستره ای که حقوق انسان در کره زمین زیر پا گذاشته می شود نقض حقوق بشر وجود دارد.

 ذهن ما البته در زندگی روزمره، این قبیل نقض ها را بزرگ و کوچک جلوه می دهد و بعضی ها را با اهمیت تر و بعضی را بی اهمیت تر و بعضی ها را هم قابل اعتنا نمی داند! به همین راحتی این روند در مقیاس کلان تر در حوزه مدیریت جهانی اِعمال حقوق بشر نیز قابل مشاهده است. موارد نقض حقوق بشر هم موردی فراوان یافت می شود و هم نظام مند (سیستماتیک). در همه جای دنیا هم انجام می شود و منحصر به چند کشور هم نمی شود.
 
3. اوضاع حقوق بشر در دنیا از آنی که من و شما فکرش را می کنیم خیلی بهتر است. در دنیایی که در زندگی روزمره اش آدم ها به راحتی آب خوردن حقوق همدیگر را زیر پا می گذارند، فضایی به وجود آمده که با وجود همه آشفتگی ها که در دنیا وجود دارد مسائل مربوط به حقوق بشر که حتی راجع به کم و کیف مفاهیم شان اجماع جدی وجود ندارند، بحث می کنند. اوضاع حقوق بشر در دنیا رصد می شود. شرایطی پیش آمده که دولت های مقتدر که پاسخ گویی به مردم دنیا در قبال ان چه مرتکب می شوند همچنان برایشان تلخ و ناگوار است، مجبور به توضیح می شوند. (به طور مثال نماینده آمریکا در مخالفت با محکومیت عملیات هواپیماهای بدون سرنشین در پاکستان و افغانستان استدلال می کرد که جای این بحث ها در شورای حقوق بشر نیست. نه تنها نظرش پذیرفته نشد بلکه با اکثریت آرا قطعنامه ای حقوق بشری علیه کشور متبوعش تصویب شد!).

این دولت ها مجبور شده اند در جایگاهی قرار بگیرند که به جای احساس فعال مایشاء بودن، برای قانع کردن افکار عمومی دنیا تلاش کنند. وقتی هنگام یک رأی گیری یک طرف قرار می گیرند و همه چهل و شش عضو دیگر شورای حقوق بشر در یک طرف دیگر، به خوبی می توان سایه سنگین نگاه هایی که تحمل می کنند را حس کرد. باری، چنین می شود که همینان که خود را هنجارسازان عرصه حقوق بشر می دانند، برای بهبود وضعیت حقوق بشر در کشورهای خود توصیه و تذکر می گیرند.

 خلاصه این که دست اندرکارانی که زمانی حقوق بشر را بیشتر به عنوان ابزاری می پسندیدند تا به کشورهای غیر همسوی خود فشار سیاسی بیاورند گویی متوجه شده اند کار دشوار شده است. هر چقدر هم بخواهند با رویکرد سیاسی به حقوق بشر نگاه کنند باز هم جنبه های حقوقی و نیز افکار عمومی حقوق بشری دامن شان را می گیرد. از جنبه ای دیگر، دولت هایی با حکومت های دور از مفاهیم مردم سالارانه احساس فشار بیشتری می کنند. دورانی که کشورها چهاردیواری اختیاری ای باشند برای آن چه حاکمان می خواهند بر سر مردمان بیاورند گذشته است. حتی کشورهای توسعه یافته که خیلی تلاش کرده اند تا از تیتر حوادث دنیا برکنار باشند نیز به کلی ایمن نیستند. هر سال تعدادی از همین کشورها انتخاب می شوند و گزارش کاملی از وضعیت حقوق بشر در آن ها توسط ناظران و کارشناسان تهیه می شود که احیاناً آثار و عواقب نه چندان ناخوشایند را نیز برایشان در بردارد.


4. به تعبیر دوستی با سابقه و فعال در حوزه سازمان های غیر دولتی حقوق بشری، همان طور که اگر کسی بحث حقوق بشر در شورا را غیر سیاسی و صرفاً حقوقی بداند، در اشتباه است (البته ایشان واژه ی تندتری را به کار می برد!)، یک سره سیاسی دیدن روند حقوق بشر نیز دور از واقع بینی است. نمی توان با نگرشِ سیاه و سفید به این جریان عظیم نگریست.

سیاسی عمل کردن دولت ها در شورای حقوق بشر ممکن است در به جریان افتادن یا نیفتادن قطعنامه ها یا شدت و ضعف آن ها تأثیر بزرگی داشته باشد. اما با ملاحظه روند کار روشن می شود اگر حتی یک کشور یا سازمانی غیر دولتی و با پشتکار اراده جدی در مطرح کردن مساله ای حقوق بشری داشته باشد می تواند آن رابه صحن شورای حقوق بشر بکشاند. از همین روست که در صحن حقوق بشر صرف دارا بودن روابط خوب با کشورهای غربی که در این مباحث سعی می کنند پیشروتر عمل کنند، برای دولت های در حال تعامل مصونیت جدی نمی آورد.

البته همچنان در شدت موضع گیری ها علیه این کشورها تفاوت وجود دارد. چرا که در عرصه بین المللی ادبیات حاکم در روابط بین الملل همچنان نسبت به دغدغه ها و قواعد حقوق بین الملل در اولویت است. در هر حال با این روند جدی روزافزون، به نظر می رسد گاه آن رسیده که باور کنیم انسان هایی که دغدغه خالص حقوق بشری داشته باشند و از ابزار مختلف برای انتقال دیدگاه ها و نظرات خود استفاده می کنند نیز وجود دارند. همچنان که تک و توک کشورهایی هستند که بدون این که منفعتی مادی در رابطه با مساله ای حقوق بشری در هر نقطه ای از این دنیا داشته باشند، به دور از استفاده ابزاری از آن به دنبال مطرح کردن آن و تلاش و پی گیری برای تحقق و بهبودش باشند.  
 
5. به نظر می رسد دیگر در دنیای پیچیده و دشوار امروز، برکنار نشستن عافیت نیست. هر کشوری هر چقدر خودش را از بازی های بین المللی از جمله در رابطه با حقوق بشر به کنار بکشد و امید بپروراند که شرّی دامنش را نگیرد، کارگر نمی افتد. مفاهیم وهنجارهای بین المللی و حقوق بشری روز به روز در حال شکل گیری و توسعه بیشتر هستند. بر اساس استانداردهای مورد توافق اکثریت کشورها که توسط نهادهای بین المللی و حقوق بشری تصویب شده اند، رصد کردن های زوایای مختلف وضعیت حقوق بشر در کشورها، -چه بخواهند و چه نخواهند،- بر بخش های مختلف تأثیر می گذارد و رفته رفته ضمانت های اجرایی مصوبات جنبه جدی تری به خود می گیرند.


 این را بسیاری از کشورهای دنیا فهمیده اند. حتی آنان که دل خوشی از این روند روزافزون ندارند به خوبی دریافته اند که بهترین راه ایجاد تغییر در یک روند ورود جدی در آن است و به کنار نکشیدن و قهر نکردن از آن. به نظرم می رسد عملکرد چین، نمونه خوبی در فهم این روند است. این کشور حتی در مواردی که مطلوبش نیست به صورت جدی و در سطوح مختلف وارد می شود، نظر می دهد و سعی می کند بر نظرات کشورهای دیگر تأثیر گذارد و در نهایت از هیچ تلاشی برای کم اثر کردن نکاتی که دل خواهَش نیست، فروگذار نمی کند. ظاهراً دریافته است که سنگینی باری که با این رویکرد متوجهش می شود کم تر از آن است که به این بازی جدی و گسترده بین المللی بی توجهی کند و بی برنامه یا منفعلانه به پیش رود.
 
6. به نظر می رسد شرایطی به وجود آمده که هیچ دولتی خود را از قطعنامه ها، تذکرات و توصیه های حقوق بشری ایمن نمی بیند. البته که سیاست های خارجی نقشی مهم ایفا می کنند، اما همین رقابت هماوردی سیاسی بین کشورها در زمینه حقوق بشر هم می تواند برکاتی برای بهبود وضعیت حقوق بشر در دنیا داشته باشد. اگر قطر در طرفداری از تصویب قطعنامه علیه دولت سوریه نظرات خود را در میان گذاشت، چند دقیقه بعدتر شاهد آن بود که سوریه بیانیه ای در رابطه با روند نقض حقوق کارگران خارجی در خود آن کشور را در صحن شورا ارائه کرد. به فرض که سوریه از این تقابل قصدش سیاسی بوده تا حقوق بشری. به نظرم همین چالش سیاسی در نهایت اگر بتواند موجب بهبود نسبی حقوق مسلوب کارگران خارجی در قطر شود، این بُردی برای حقوق بشر خواهد بود. عربستان توانست در مورد وضعیت نابسامان مردم سوریه و در محکومیت دولت سوریه قطعنامه مشترکی که با انگلستان ارائه کرده بود را (تنها با مخالفت چهار کشور) به تصویب رساند و نماینده اش با حرارت هشدار می داد که نسل های آینده اعضای شورا و سازمان ملل را بخاطر عدم عدم دخالت جدی در مورد سوریه نمی بخشند. اما همین کشور وقتی در مورد وضعیت نابرابر اقلیت شیعه در کشور خود در جایگاه تذکر و پاسخ گویی قرار می گیرد، از آن جا که نمی تواند سایر اعضای شورا را قانع کند، توصیه های شورا را سر به زیر، به جان می خرد.

7. به نظر می رسد دولت ها، با هر رویکردی که در رابطه با حقوق بشر داشته باشند، واقعاً دیگر تنها بازیگران دیپلماسی چند جانبه نیستند. در طول این نشستی که بیش از سه هفته به طول انجامیده روزی نبوده که ده ها سازمان غیر دولتی (چه دارای مقام مشورتی سازمان ملل باشند یا نباشند) نقش موی دماغ را بازی نکنند و صدها مورد ریز و درشت را برای موضع گیری به نمایندگان کشورها و اعضای شورا یادآوری نکنند. حتی متخصصان و افراد نیز می توانند نقش آفرینی کنند. چند روز پیش تر که از تأیید خبر به شهادت رسیدن هموطن مان، جمشید دانایی فر محزون شده بودم و فضای مجازی را سرشار از گله کردن و جریحه دار شدن احساسات مردم دیدم، با خودم فکر کردم شاید از فرصت برگزاری این نشست بتوان استفاده کرد و به نوبه خود بتوانم کاری انجام بدهم. با تنی چند از دوستان حقوقدان و اساتیدی که به نمایندگی از سازمان هایی غیر دولتی از ایران در این نشست شرکت کرده بودند مذاکره ای شد که با استقبال مواجه شد. تصمیم گرفته شد به عنوان تعدادی از سازمان های غیر دولتی حقوق بشری شرکت کننده از ایران بیانیه ای مشترک در محکومیت اقدام غیر انسانی و تروریستی در کشتن جوان مرزبان که به همراه چهار سرباز وظیفه دیگر به گروگان گرفته شده بودند، بر اساس اسناد معتبر بین المللی و به نوعی که در فضای حقوق بشری قابل پذیرش و تأثیرگذاری باشد، تنظیم شود و در آن تلاش اعضای شورا برای آزادی سایر گروگان ها درخواست شود.

در طی چند ساعت این کار انجام شد و این افتخار هم نصیب من شد که در کنار سایر دوستان در تنظیم این بیانیه همکاری داشته باشم. ساعاتی بعد این بیانیه مشترک در صحن و بخش های جانبی شورای حقوق بشر ارائه شد. این را به عنوان مثالی مطرح کردم از میزان تأثیرگذاری قابل توجهی که سازمان های غیر دولتی می توانند در روندهای مربوط به حقوق بشر ایفا نمایند. در این زمینه جای دارد که اذعان کنم به نظرم سازمان های غیر دولتی که با امکانات محدود از ایران شرکت کرده و عمدتاً مورد حمایت جدی نیستند کمابیش حضور مناسب و تأثیرگذاری دارند.  
 
8. دیپلماسی های چند جانبه که در سازمان های بین المللی تبلور ویژه ای پیدا می کنند، فرصتی استثنایی برای عرض اندام کردن کشورهایی که از نظر میزان توسعه یافتگی پیشرو نیستند، اما قواعد بازی در حقوق بین الملل را می فهمند و رعایت کرده و به خوبی استفاده می کنند، پیش آورده است. به طوری که فرصت دیپلماسی چند جانبه می تواند وزنی بیشتر و متمایز از آن چه در دنیای واقع دارند به آن ها ببخشد. کشورهایی از دسته کشورهای موسوم به جهان سوم که این نکته کلیدی را دریافته اند، به سرمایه گذاری جدی در این زمینه روی آورده اند. به همین خاطر در روند هنجارسازی و جهت دهی تصمیم گیری های بین المللی به صورت حرفه ای تلاش می کنند و از سرمایه ای که می اندوزند برای پیشرد اهداف خود در دیپلماسی های دو جانبه و و فعال سازی ظرفیت های خود در روابط بین الملل بهره می برند.
 
9. گرچه در نشست شورای سال جاری نماینده ای رسمی از سوی جمهوری اسلامی ایران برای ارائه بیانیه حضور نیافت، اما هیأت هایی مختلف برای شرکت در بخش ها و برنامه های مختلف شورا از سوی قوه قضائیه و نیز مجلس شورای اسلامی ایران حضور پیدا کردند. فرصتی بود تا با بعضی از اعضای این هیأت ها ساعاتی به بحث و گفت و گو بپردازم. فارغ از هرگونه انتظاراتی که در رابطه با حضور این قبیل هیأت ها در اجلاس های بین المللی مطرح می شود، نکته مهم و ارزشمند این است که شرکت مسئولان سیاسی و قضایی در این گونه محافل آثار و برکات خاص خودش را دارد. آشنایی با فضای بین الملل، امروزه ضرورتی است که صرفاً لزومش برای کنش گران بین المللی احساس نمی شود بلکه سیاستمداران و مسئولان داخلی نیز بی نیاز از درک فضاهای بین المللی و آشنایی با ساز و کارها و موضوعات مورد توجه در دنیا نیستند. به نظر می رسد قرار گرفتن در فضاهای این چنینی فرصت های مناسبی را برای تعدیل و نزدیک سازی دیدگاه های رایج در داخل کشورمان نسبت به مسائل بین المللی ایجاد می کند.   

10. قطعنامه علیه ایران در مورد وضعیت حقوق بشر در صحن شورا ارائه شد. رییس جلسه به نیابت از اعضای شورا بر اساس گزارش گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران از همکاری اخیر جمهوری اسلامی ایران با گزارشگر ویژه تشکر کرد. روسیه و پاکستان و ... در مخالفت شدید با تصویب قطعنامه علیه ایران صحبت کردند. همکاری ایران و حسن نیت آن را موجب آن دانسته که نیازی به تمدید ماموریت گزارشگر ویژه نباشد. کشورهای دیگر نیز اظهار نظرهایی کردند. آمریکا از تصویب این قطعنامه حمایت کرد. و عمده دلیلش را این ذکر کرد که در رابطه با حقوق بشر، گفته های ایران هنوز به عمل تبدیل نشده اند. کشورهای دیگر هم اظهار نظرهایی کردند. حتی کشوری مانند مقدونیه نیز ظاهراً وضعیت حقوق بشر در ایران را بی ارتباط به خود نمی بیند. در این باره وقت گرفته و در موافقت با تصویب قطعنامه صحبت کرده و خواستار ادامه مأموریت گزارشگری ویژه احمد شهید است. در این دوره عمده کشورهای موافق قطعنامه بر دو مورد در رابطه با وضعیت حقوق بشر در ایران انگشت گذاشته اند: تعداد و روند اعدام ها در سال گذشته و نیز وضعیت اقلیت های قومیتی و مذهبی در ایران.

نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل –مقر اروپایی ژنو- به خواندن بیانیه ای موزون و مالامال از استنادات به حقوق بین الملل و به زبان انگلیسی پرداخت. ایشان، روز تصویب این قطعنامه را روزی تلخ و ناخوشایند برای حقوق بشر نامید. در بیانیه اشاره به این شد که بسیاری از توصیه های حقوق بشری که پیش تر مورد پذیرش جمهوری اسلامی قرار گرفته اند، عملی شده اند و از گزارشگر و اعضای شورا انتظار می رفت که به صورت جدی تر بدان ها توجه می کردند.

همچنین ایشان انتخابات اخیر را نشانه ای ارزشمند از وضعیت دموکراسی در ایران دانست. پیشرفت حقوق زنان را مثال زدنی دانست و از اعضای شورا دعوت کرد تا به جای تکرار مکررات گذشته در رابطه با وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، رویکردی نوین اتخاذ نمایند. وضعیت نامناسب حقوق بشر در فلسطین و ... را یادآور می شود و پرداختن بدان ها را برای اعضای شورا در اولویت می داند. پس از پایان قرائت بیانیه توسط ایشان، بار دیگر کشورهای زیادی برای اظهار نظر به عنوان موافق یا مخالف وقت گرفتند.

 الجزایر این قطعنامه را سیاسی دانسته و پرداختن به آن را شایسته ی جایگاه رفیع شورا نمی داند و به جای آن بر ضرورت همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای بهبود وضعیت حقوق بشر تأکید کرد. نماینده چین نیز این قطعنامه را سیاسی دانسته و دست اندرکاران این قطعنامه را به گزینشی عمل کردن در برابر کشورها متهم کرد. نماینده کره جنوبی، ایران را در روند همکاری بهتری با شورا دانست و کوبا نیز این گونه تمرکز بر ایران را صحیح ندانسته و آن را نمونه ای از تبعیض و سیاست های دوگانه شورای حقوق بشر در ارتباط با کشورها عنوان کرد.

ژاپن از روند بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران تمجید کرده و فرصت را مناسب آن دانسته که آقای روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران بتواند به وعده هایش در رابطه با بهبود وضعیت حقوق بشر عمل کند. با همین وجه استدلال تمدید مجدد مأموریت گزارشگر ویژه را به نفع ایران دانسته و انتخاب مجددش را کمکی برای ایران دانسته تا بتواند بر مشکلات حقوق بشری غلبه کند. نماینده ونزوئلا این قطعنامه را کثیف و سیاسی و دشمنانه خوانده و انتخابات دموکراتیک اخیر ایران را شاهدی بر حُسن وضعیت حقوق بشر دانست.

برزیل و اندونزی لازم دانستند که همکاری های اخیر ایران مد نظر قرار بگیرد و تقدیر کردند. جالب آن است که وقت اظهار نظر به این دو کشور پس از پایان رأی گیری و با توجه به اصراری که داشتند داده شد! در نهایت در قطعنامه، مورد جدیدی علیه ایران مطرح نشد و در طی آن اعضای شورا خواستار پی گیری موارد سابق شدند و تصمیم تمدید مأموریت آقای احمد شهید به عنوان گزارشگر ویژه نیز در امور حقوق بشری ایران به تصویب رسید. نتیجه رأی گیری که به درخواست پاکستان انجام شد، 21 کشور موافق، 9 کشور مخالف و 16 کشور ممتنع اعلام شد. با این وصف به نظر می رسد در مقیاس با سال گذشته جمهوری اسلامی ایران به دستاوردی در همراه کردن اعضای شورای حقوق بشر با خود دست یافته است.

لحن بیانیه کشورها و اعضای شورا نیز در مجموع خیلی نسبت به سال های گذشته بهتر ارزیابی می شود. بسیاری از کشورهایی که به تمدید مأموریت گزارشگر ویژه رأی دادند، بر پیشرفت های ایران در زمینه های حقوق بشری هم اشاره می کردند. در یک برداشت حسی و بر اساس بیانیه هایی که خوانده شد شاید بتوان گفت بعضی کشورها بی تمایل نبودند که به نفع ایران رأی دهند، اما ملاحظات دیگر از جمله فضای سیاسی و تبلیغاتی حاکم بر شورا و نیز مواردی از جمله تکرار این نکته که ایران به گزارشگر ویژه اجازه حضور در کشور را نداده، شاید مانع آن می شد که در مخالفت با صدور قطعنامه و تمدید مأموریت گزارشگر ویژه رأی دهند.
 
11. جلسه عصر روز آخر با سخنرانی نماینده پاکستان در رابطه با تأکید موازین حقوق بشر سازمان ملل بر حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین و ضرورت صدور قطعنامه ای علیه اسرائیل آغاز شد. سازمان همکاری کشورهای اسلامی نیز به دنبال آن از این سخنرانی و صدور قطعنامه حمایت کرد. نماینده ونزوئلا خطابه ای غرّا در حمایت از فلسطین ارائه داد و از اسرائیل خواست که به قطعنامه های سازمان ملل گردن نهد. انصافاً به تأیید یکی از شرکت کنندگان، ونزوئلا و کوبا، در رابطه با موضوعات مرتبط به منافع عام کشورهای اسلامی،  جدی تر از خود این کشورها ظاهر می شوند و برای این گونه موضوعات، از پیش مطلب آماده کرده و صحبت می کنند! 

پس از این صحبت ها نماینده رژیم اسرائیل مایل به استفاده از وقت خود نبود. در عوض نماینده دولت فلسطین، صائب عریقات، -دیپلمات و مذاکره کننده ارشد فلسطینی،- یک متن را با صدای رسا و محکم خواند. نکته جالبی که پیرو اظهارات روز قبل نماینده اسرائیل توسط ایشان مطرح شد این بود: اسرائیل که این قطعنامه را ضد سامی می داند آیا توجه به این دارد که عرب های فلسطینی سامی نژاد هستند یا خیر؟! 

در نهایت آمریکا با قطعنامه مخالفت کرد و برای تصویب درخواست رأی گیری کرد. نتیجه رأی گیری، چنین بود که به جز یک کشور، رأی همه کشورهای عضو شورا علیه اسرائیل بود! 46 رأی (از مجموع 47 کشور عضو شورای حقوق بشر)، علیه اسرائیل و در موافقت با قطعنامه و یک رأی (آمریکا) در حمایت از اسرائیل و مخالفت با قطعنامه. پس از اعلام نتیجه، همهمه ای در فضای شورا به وجود آمد. 

انصافاً، پاکستان در مواضعی که در رابطه با منافع کشورهای اسلامی است، خیلی فعالانه عمل می کند. در رابطه با محکومیت ادامه اشغال جولان توسط اسرائیل نیز آغازگر بود. اتحادیه اروپا و همه اعضای آن در این باره از قطعنامه علیه اسرائیل حمایت کردند. آمریکا درخواست رأی گیری کرد. و نتیجه رأی گیری باز علیه اسرائیل شد. به جز آمریکا همه کشورهای عضو شورا علیه اسرائیل رأی دادند. 

نمی دانم صدا و سیما یا رسانه های داخلی کشورمان چگونه این جریان را بازتاب دادند اما برای خود من واقعاً شگفت انگیز بود که برخلاف تصوری که معمولاً در ذهن ما جای گرفته تا بدین حد در برابر زیاده خواهی های رژیم اسرائیل، اجماع بین المللی وجود داشته باشد. و این طور نیست که همه کشورها از خوف اسرائیل و آمریکا علیه رژیم اسرائیل موضع گیری نمی کنند و چشم می بندند. 

جالب تر این که سومین قطعنامه علیه اسرائیل در رابطه با تعارض ادامه شهرک سازی ها و محاصره غزه نیز مطرح شد و با همان نتیجه پیشین به تصویب رسید. این بار نماینده رژیم اسرائیل به اعتراض صحن شورا را ترک کرد. قطعنامه چهارم نیز علیه اسرائیل مطرح شد. از بس که نتایج برایم جالب توجه بود حتی به وضوع قطعنامه چهارم توجه چندانی نکردم. نکته مهم این که این آخری نیز با همان نتیجه فوق علیه اسرائیل تصویب شد.  
 
12. بررسی وضعیت حقوق بشر و خشونت علیه مسلمانان میانمار، از نکات جالب توجه برای بنده است. حتی یک کشور اسلامی در موافقت با قطعنامه علیه میانمار وقت صحبت درخواست نکرد. در نهایت بدون رأی گیری قطعنامه ای علیه اش تصویب شد. معمولا وقتی امکان دستیابی به اجماع نسبی در رابطه با قطعنامه ای احساس می شود و کشوری برای ایجاد شفافیت بیشتر درخواست رأی گیری نکند، رأی گرفته نمی شود. در مورد ایران، رأی گیری به پیشنهاد پاکستان انجام شد. در مواردی نیز، رأی گیری به منظور ورود جدی تر به منظور ثبت در اسناد است. بنابراین، وقتی حساسیت بالا نباشد نیازی به رأی گیری نیز احساس نمی شود. به نظر می رسد گویی وضعیت میانمار از این دسته اخیر بود.  
 
13. به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی (که در پی حمایت از تجلیات فرهنگی و هویت بخشِ آدمی است) و حقوق بشر اغلب در حمایت یک دیگر و هم پوشانی هستند. اما گاه امکان تعارض با یکدیگر را نیز دارند. بر این دو مفهوم گسترده و بسیار مهم که هر کدام ابعادی از حقوق و کرامت و هویت انسانی را مورد حمایت قرار می دهند، ممکن است استانداردهایی بنا شوند که ممکن است در هماهنگی با یکدیگر فهم نشوند. به گونه ای که داوری در مورد تقدم و اولویت هر کدام دشوار می نمایاند. همین وضعیت به صورت جدی تر می تواند میان هنجارها و مفاهیم حقوق بشری و بعضی از مفاهیم دینی پیش آید.
 
14. مفهوم حقوق بشر اسلامی منادیانی دارد. توجه بدین نکته اهمیت دارد که هر آن چه امروز به عنوان حقوق بشر اسلامی مطرح می شود، تنها در صورتی می تواند به دنیای حقوق بشر ارائه شود که در یک قالب حقوقی قابل فهم ملموس و مشخصی طراحی شده و از فضای کلیات و توصیه های اخلاقی عام به در آید. این گونه تولید فکری و علمی گر چه طرفداران جدی دارد، اما تاکنون خروجی متناسب با این مشخصات نداشته است.

 به نظر می رسد در دنیای امروز مفاهیم حقوق بشری که زاییده نگاه اسلامی باشند، اگر بخواهند جنبه قانونی به خود بگیرند، راهکارش به طور ساده وخلاصه این است که از طریق ساز و کارهای حقوق بین الملل به دنیای حقوق ارائه شده و با اقناع افکار عمومی بین المللی و کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل (که به تناوب تغییر می کنند) مورد توافق جمعی قرار گرفته و تصویب شوند. هم اکنون دستگاه واتیکان برای ارائه نقطه نظرات دینی مبتنی بر فهم کاتولیک خود، از همین راهکار استفاده می کند.
 
15. تلاش هایی که در سال های اخیر توسط بعضی از دولت ها و سازمان های غیر دولتی اسلامی انجام شده بسیاری از مفاهیم را که پیش از این تنها در رسانه های داخلی این کشورها استفاده می شده، به صحن شورا آورده است. پرداختن به اسلام هراسی و محکومیت شکل های مختلف آن در نشست سال جاری به یک موضوع (item) تبدیل شد. فرهنگ دینی کشورها در تبیین حقوق بشر و حقوق زنان، توجه جدی تری را مصروف خویش ساخته است. تلاش برای تبیین مفاهیم مربوط به فرهنگ ها و سنت های مختلف و نیز ادبیات و موضع گیری های دینی نه تنها مد نظر متدینان و دین ورزان بوده است بلکه مورد استقبال کنش گران حقوق بشری -که فراتر از حوزه ی تئوری پردازی و شعارآلودگی، دغدغه ی گسترده شدن عملی عناصر حقوق بشری را دارند،- است. چرا که آنان به نیکی می دانند که بدون گفت و گو و فهم فرهنگ های متنوع و سنت ها و مفاهیم دینی مختلف و آشتی دادن و همسو کردن با موازین و مقاهیم حقوق بشری از طریق گفت و گو ایجاد مفاهمه، این روندها در دنیای غیر غرب و به ویژه جهان اسلام ره به جایی نمی برند.

16. گرچه روند مطرح کردن مسأله های نقض حقوق بشر علیه کشوری در شورا ارتباطی به منزه بودن همان کشور در رابطه با نقض حقوق بشر ندارد، اما این طور به نظر می رسد که خیلی هم بی ربط نیست. گرچه موارد نقض کم دیده نمی شوند، اما عملاً کشورهایی به صرافت می افتند که راجع به موضوعی با قاطعیت صحبت کنند که خود در همان زمینه می توانند سرشان را بالا بگیرند. برای نمونه شاید بتوان گفت حضور ترکیه در این شورا، در مقایسه با نقش آفرینی سال های اخیر آن در حوزه روابط بین الملل کم رنگ بود. 

17. روند بازداشت بیش از 19 هزار نفر از منسوبین به اخوان المسلمین در مصر و صدور حکم اعدام برای بیش از پانصد تن از آنان و گزارش هایی از تجاوز و آزار جنسی به زندانیان و تظاهر کنندگان و شلیک به تظاهرکنندگان مسالمت آمیز، در شورا بازتاب ویژه ای داشت. 

18. پنل ها یا نشست های جانبی از جمله برنامه های فوق العاده مفید در طول سه هفته نشست ها هستند. ساعتی نیست که به صورت همزمان و موازی چند پنل در سالن های متعدد و مختلف جانبی نشست برگزار نشوند. این برنامه های هم اندیشی در موضوعات مختلف، اما تا حدی مرتبط با موضوعات اصلی که در خود صحن شورا مورد بحث قرار می گیرند، برگزار می شوند. و معمولا بین یک تا دو ساعت سخنرانی شخصیت های مدعو انجام می شود و سپس فرصتی برای پرسش و پاسخ یا هم اندیشی وجود دارد. در این برنامه ها می توان با اساتید، صاحب نظران و چهره های متعدد و مختلفی دیدار کرد. روال به این صورت است که اغلب این برنامه ها توسط سازمان های غیر دولتی شرکت کننده از پیش درخواست شده و سالن مورد نیاز بر اساس پیش بینی تعداد شرکت کننده ها و برای زمانی متناسب با موضوع کلی در جریان، درخواست می شوند. نگاهی به فهرست برنامه های موضوعی جانبی این نشست می تواند دیدِ خوبی را در اختیارمان قرار دهد.
 
19. برای حضور و سخنرانی در یکی از این پَنل ها، از طرف یک سازمان غیر دولتی فعال، آقای مجید مجیدی هنرمند توان مند کشورمان نیز برای شرکت در نشستی با عنوان بررسی وضعیت اسلام هراسی دعوت شده بود. ایشان بنا داشت تا با توجه به نقش مسلمانان در ارائه تصویری دور از هرگونه سوء استفاده از سوی آنان که به اسلام هراسی دامن می زنند، درباره فیلم کودکی پیامبر که مراحل پایانی کارش در مونیخ انجام می شود، صحبت کند.

قرار بود از روی نوشته ای بخواند و مترجم نیز بر اساس آن ترجمه کند و در گوشی شنیده شود. چند جمله ای نگذشت که ایشان گفت من هنرمندم و حرفم باید از دل بیاید و نمی توانم از روی نوشته بخوانم. از قضا خیلی هم حرف هایش به دل نشست و در جلسه استقبال خوبی شد. بگذریم که در پایان جلسه اشک مترجم در آمده بود. بعدا متوجه شدم صحبت های ایشان در رسانه های ایران بازتاب خوبی داشته است. در هر حال برای من فرصت خوبی پیش آمد که با ایشان راجع به موضوعات مختلفی گفت و گو داشته باشم. به اتفاق ایشان و چند نفری از دوستان در همان رستوران سازمان ملل ناهار خوردیم و گپی زدیم. مواردی راجع به تاریخ اسلام و چگونگی به تصویر کشیدن کودکی پیامبر و محذورات عرفی و بازتاب فتاوای الازهر در رابطه با منع به تصویر کشیدن چهره پیامبر و ... که دامنه ی کار هنری را محدود می کنند، از جمله مواردی بود که بحث شد.    
 
20. پروفسور بیمن W. Beeman، متخصص زبان شناسی و مردم شناسی، برای ارائه سخنرانی در برنامه ای با موضوع شیعه هراسی دعوت شده بود. انصافاً سخنرانی پرمغزی هم ارائه کرد. گذشته از اشراف علمی ایشان به مباحث، تسلط فوق العاده ایشان به زبان علمی و محاوره ای فارسی برای بنده جالب توجه بود. بگذریم که به حدود دوازده زبان دیگر نیز تسلط و آشنایی دارد. کتابی از ایشان با در حوزه  تعزیه و آیین های سنتی در ایران ترجمه شده و در زمینه تخصصی خود چهره ای شناخه شده در کشورمان است. این استاد آمریکایی در فرصت های مختلفی که پیش آمد تا از تجربه ها و دانش خیلی خوب ایشان استفاده کنم، اشاره کرد که به جز یکی دو زبان که در ابتدا و تا سن شانزده، هفده سالگی آموخته زبان های دیگر را به صورت خودآموز و بدون شرکت در کلاس یاد گرفته است. روحیه جوان و صمیمی ایشان در عین پشتکار و دانش دوستی، مثال زدنی بود.

21. چند روز پیش در سازمان ملل بزرگداشت نوروز و روز بین المللی شادی برپا بود و به همین مناسبت مراسمی در سالنی حدوداً دویست متر دورتر از صحن شورا برگزار شده بود. کشورهای حوزه نوروز هر یک با غذاهای خوشمزه خود آمده بودند و خوراکی ها در صف به انتخاب میهمانان تقدیم می شد. همه این ها در حالی به پا بود که هنرمند بزرگ ایرانی حسام الدین سراج و گروه کنسرت همراه در حال اجرای برنامه موسیقی زنده سنتی بودند. این هنرمندان از طرف نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل دعوت شده بودند. خوش آمدگویی توسط مسئولان سازمان ملل مقر ژنو انجام شد و در این مراسم نماینده ایران در سازمان ملل به نمایندگی از کشورهای گرامی دارنده نوروز سخنرانی کرد. با تجربه ای فوق العاده از مشاهده شادمانی بین المللی دو سه نکته از ذهنم گذشت. یکی این که چقدر احساس خوبی دست می دهد وقتی که بعضی مفاهیم آشنا و داخلی مثل نوروز به صورت مفاهیمی بین المللی و جهانی و بیرونی ارائه شده و توسط دیگران مشاهده شوند. دیگر این که دنیا خیلی چیزها دارد که یادمان دهد و خیلی از تصورات ما را می تواند تصحیح کند. مثلا سال ها بود که متفاوت از آن چه در دستگاه آموزشی رسمی کشورمان ارائه می شد، به این فکر می کردم که نوروز با تمام شکوه و زیبایی اش، (آن هم با تعریف هفت سینانه ای که از آن ارائه می دهیم) تا به چه اندازه می تواند به عنوان مؤلفه ای برای تعریف هویت ایرانی رَوایی و کارآیی داشته باشد؟! این نکته به دلیلی ساده به ذهنم می آمد و آن این که ایرانیانی هستند که نوروز را مانند دیگر ایرانیانی که در اکثریت هستند، جشن نمی گیرند. آن هم فارغ از ملاحظات یا تأثیر نگاه های ویژه ی مذهبی.  نوروز را جشن نمی گیرند چون در سنت خود ندارند، نه این که بد بشمارند یا خوش نداشته باشند. خیلی جاها از قضا تلاش می کنند تا در شادی عمومی مشارکت کنند. حالا فرصتی وجود دارد که آن روی سکه را نیز مشاهده کرد. و آن این که چگونه نوروز در کشورهایی به جز ایران و فراتر از کشورهایی با اکثریت فارسی زبان، بزرگ شمرده می شود و مردمانی آن را جشن می گیرند که امروز کم ترین احساس تمدنی مشترک را با آنان داریم. روشن است که منظورم تاجیکستان و افغانستان و آذربایجان یا حتی ترکیه و مردم کردستان عراق نیست. بیشتر کشورهایی از قبیل قزاقستان و قرقیزستان را مد نظر دارم که به عنوان کشورهایی که در تمدن خود نوروز را گرامی می دارند، پرچم کشورهایشان در کنار پرچم ایران و دیگر کشورهایی که اشاره شد، افراشته می شود. 

در هم آمیختگی های تمدنی و فرهنگی و به رسمیت شناخن این تنوع دل پذیر در سطح ملی و جهانی در گستره ای که حقوق بشر و کرامت انسانی حرف اول و آخر را می زند، می تواند دربردارنده ی پیام های آموزنده و ارزشمند بسیاری باشد.  
 
22. برای دیپلمات ها و نمایندگان دولت ها، نمایندگان سازمان های بین المللی و نیز اعضای پرکار سازمان های غیر دولتی فعال در حوزه حقوق بشر، فعالیت به حضور در صحن شورا و قرائت بیانیه های رسمی یا اظهار نظرهای موردی محدود نمی شود. هر زمانی، حتی اگر به منظور تنفس یا ناهار باشد، فرصتی برای تبادل نظر، لابی کردن ها و گوه های مختلف تأثیرگذاری است. ممکن است بعضی از تصمیم سازی ها، بیش از این که در جلسات رسمی منعقد شوند، در راهروها و در برنامه های چای و قهوه خوری رقم بخورند. با ملاحظه چگونگی تنظیم وقت جدی بعضی هیأت ها و گروه ها برای دور هم نشستن در فرصت های تنفس، به نظر می رسد دیپلمات های حرفه ای اهمیت گپ زدن های به ظاهر دوستانه را کم تر از جلسات رسمی نمی دانند.
 
23. در بعضی جلسات ممکن است مشاهده شود نمایندگان کشورها تند شده و ادبیات دیپلماتیک را به کناری می نهند. با در نظر گرفتن دشواری ها و جوانب مختلف کار شاید هم بتوان به آن ها حق داد. هجمه های متعدد و از هر سوی شاید توان آن را دارند که حرفه ای ترین دیپلمات ها را از کوره به در ببرد. مانند بلایی که در جلسه روز آخر بر سر نماینده کره شمالی آمد. در فضای صحن شورا وقتی صدای محکم بر میز کوبیدن نمایندگان کشورهای دیگر در اعتراض به صحبت های نماینده یک دولت بلند می شود و با تکرار آن صدای چکش رییس جلسه و تهدید به قطع صدای میکروفون ها بلند می شود، حالتی از سکوت سنگین بر سالن مستولی می شود. گاهی حتی رییس جلسه هم از این اعتراض ها مصون نمی ماند. رییس در پاسخ به این اعتراض که عدالت در امکان اظهار نظر نمایندگان رعایت نمی شود با حالت شوخی می گوید که من به قول امپراطور رومی عمل می کنم که می گفت: "اگر بخواهم میان صلح و عدالت انتخاب من انتخاب من صلح است!". در واکنش به اظهارات ایشان نماینده کره شمالی وقت گرفت و گفت ما هم یک ضرب المثل کره ای داریم که می گوید به کار خودت کار داشته باش (به کار بقیه کاری نداشته باش). و بهتر است آدم اول به آیینه روبروی خودش نگاه کند و چهره اش را ببیند تا این که به دیگران بپردازد (خنده بلند همه حضار). البته نتیجه نهایی این بعد از این واکنش هم چنین شد که قطعنامه علیه کره شمالی با 30 موافق، 6 مخالف و 16 ممتنع تصویب شد.
24.  در مقر اروپایی سازمان ملل رستوران بسیار بزرگ با غذاهای متنوع و حتی با انتخاب های حلال و نیز بوفه های مختلفی وجود دارد که با هزینه نسبتاً مناسبی به نسبت قیمت ها در شهر ژنو، می توان غذا و نوشیدنی های متنوع را تهیه کرد.

25. ازجمله امکاناتی که در طول این اجلاس مهیاست، اینترنت وایرلس پر سرعت و نیز امکان به همراه آوردن لپ تاپ و تلفن همراه برای حاضرین است. البته بازرسی امنیتی در مرحله ی ورود به سازمان ملل وجود دارد. با این وصف امکان برقراری ارتباط با دنیا از سوی حاضران و خبرنگاران مهیا می شود. همه حاضران به نوعی با خارج از شورا دنیا در ارتباط هستند و لحظه به لحظه همه در حال دریافت اطلاعات و تحلیل و یا ارسال خبر و گزارش هستند. به تعبیری فضایی مناسب برای رشد خبرنگاران و گزارش گران غیر حرفه ای ایجاد می شود. از حاشیه های اجلاس این است که در طول جلسات ممکن است یکی دو بار صدای اذان نرم افزارهای تلفن همراه بعضی حاضران هم شنیده شود و حواس ها را خوب متوجه خود کند. گرچه طولی نمی کشد دارنده تلفن همراه سراسیمه و به سرعت سعی در خاموش کردن صدا می کند.   
 
26. ترجمه همزمان با کیفیت بسیار عالی به پنج زبان رسمی سازمان ملل، مشکل زبان برای ارتباط برقرار کردن و درک مطالب مطرح شده را بسیار کاهش می دهد. گرچه یافتن نمایندگان یا افرادی در صحن این شورا که به سه زبان یا چهار و یا حتی هر پنج زبان به راحتی بتوانند صحبت کنند، امری دور از ذهن نیست. این نکته نیز اهمیت دارد که دریافت فضای بین المللی، آموزش های متناسب خود را نیز در بردارد. از همین روست که می توان بسیاری از نکات فرهنگی و آداب و رسوم متنوع کشورها و مردم دنیا را در کنار آداب متعارف دیپلماتیک مشاهده کرد.
 
27. اعضای شورا و نیز نمایندگان سایر کشورها به ترتیب حروف الفبا در کنار هم می نشینند. به نظرم اقبال و بخت در این زمینه بی تأثیر نیست. بالأخره بیش از سه هفته همجواری مسأله ای کم اهمیت نیست. بعضی از دیپلمات های کاردان از همان میزی که می نشینند، در تلاش برای تبادل نظر فرهنگی و سیاسی هستند. غوطه ور در فضای تصورات طنزآلود، با خودم فکر می کردم آقایی که نماینده اورگوئه است چه احساس خوبی دارد از این که ترتیب حروف الفبا وی را در کنار نماینده محترمی اوکراین که خانمی جوان و با کمالات است، نشانده است. واقعاً ساعت پشت میز نشستن حوصله آدم را می تواند سر ببرد. اما برای نماینده اروگوئه تا جایی که من دیده ام جای نگرانی نیست. آن هم با این وضعی که روسیه اخیراً پیش آورده است، هر چقدر هم به نماینده اوکراین دل داری بدهد واقعاً جا دارد! البته مواردی از بد شانسی هم بخاطر این ترتیب حروف الفبا پیش می آید. مثلا نمایندگان قطر و سوریه که دو مرد غیور به نظر می رسند در کنار هم نشسته و هر از چندی می شد جملاتشان را وقتی به هم می پرند، شنید! خلاصه دعای خدا شانس بدهد این جا خیلی کاربرد دارد! ( لطفاً این بخش را به صورت طنز بخوانید که مسئولیتی متوجه نگارنده نکند!).
 
28. به نظرم آدمیزاد واقعاً موجودی شگفت انگیز است. آن قدری که در مهم ترین مأموریت هایی که به عهده اش گذاشته می شود، از جمله همین اجلاس حقوق بشر، سهم ویژه پرداختن به آن چه خوشش می آید را فراموش نمی کند. در گوشه و کنار می توان مواردی نه چندان معدود را مشاهده کرد که در عین حالی که برنامه های رسمی در جریان است، دیپلمات ها یا کارمندان دائم و موقت سازمان ملل یا کنش گران محترم دیگر در حال گپ زدن و به نوشیدن قهوه دعوت کردن و شماره و کارت ویزیت رد و بدل کردن هستند.

گرچه در در هر حال بهتر است پیش داوری نکنیم، اما خب وضعیت حاکی از آن است که همه این ارتباطات هم در راستای تأمین منافع دولت ها یا سازمان متبوع نیست و مصداق آن است که برای دل خودشان می کنند! بالاخره با تنوع انسانی و فرهنگی که وجود دارد درک این گونه فضاها هم برای خودش عالمی دارد.  
 
29. در حاشیه جلسات جدی و نفس گیر و پی در پی، اقبال یار باشد نکات با مزه ای چاشنی می شوند. به طور مثال حوالی ساعت شش عصر روز آخر که همه از کار خسته اند و در رابطه با مسأله ای رأی گیری تمام شده است، نماینده فیلیپین را می شد دید که بال بال می زند تا حرفی بزند. چراغش روشن می شود. با هول می گوید "من اشتباهی دکمه مخالفت زده بودم. موافقم!" کل صحن شورا از خنده منفجر می شود. این طور می شود که همه تکانی به خود می دهند و اگر کسی هم خوابش برده بوده، برای این که صورت ناخوشایندی نداشته باشد سعی می کند هماهنگ با دیگران بخندد.  
 
30. از جمله نکات جذاب و قابل توجه صحن اصلی شورای حقوق بشر، نقاشی مدرن و پر از رنگ های زنده و متنوع گنبد سالن است. کاری از یک هنرمند اسپانیایی با هزینه ای حدوداً بیست میلیون یورو که بخش عمده آن توسط پادشاهی اسپانیا پرداخت شده است. در تفسیر این نقاشی رنگارنگ و برجسته گفته اند که به دنبال نشان دادن مفهوم تنوع و رنگارنگی مردم جهان است. بان کی مون در مراسم گشایش سالن آن را نماد همه جانبه گرایی دانسته بود و تغییر رنگ های سالن بر اساس موقعیت ایستادن تماشاگر را به آن تعبیر کرده که کشورها و ملت ها چشم اندازهای متفاوتی در مورد چالش هایی که باید با آن روبرو شد، دارند. این نقاشی 9 ماه به طول انجامیده و در سال 2008 پایان پذیرفته است. برای 1400 متر مساحت نقاشی شده، 35 تُن رنگ مصرف شده است. خلاصه این که به حق و انصاف، قابلیت آن را دارد که هرکس از بحث ها و چالش های مطرح شده در صحن شورا احساس کسالت کند، چند دقیقه ای با نگاه کردن به این گنبد زیبا تجدید روحیه ای داشته باشد.

---

 
-   این مطلب، پیش از این در روزنامه اطلاعات منتشر شده و در عصر ایران با اندکی نکته های افزون بر انتشار پیشین، بازنشر می شود.

-  بُن مایه ی این مطلب، روز جمعه بیست و هشتم مارس (هشتم فروردین امسال) در محل صحن اصلی شورای حقوق بشر سازمان ملل واقع در مقر اروپایی سازمان ملل (ژنو) و در آخرین روز از بیست و پنجمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل نوشته و بعدتر ویرایش و تکمیل شد.

-  * حسن فرطوسی، دانشجوی دکترای حقوق بین الملل دانشگاه ژنو و وکیل پایه یک دادگستری