عبرت "پژو"

عصرایران - "پژو"ی فرانسه ، حتی قبل از آن که تحریم ها علیه ایران فراگیر شود ، کشورمان را ترک کرد تا با سیاست های آمریکا در تحت فشار گذاشتن ایران همسو باشد. در آن زمان یکی از مدیران پژو به صراحت گفت که آنها خودروسازی ایران را تحریم کرده اند.

پژویی ها در حدود ربع قرنی که در ایران فعالیت مستقیم دارند ، هیچگاه از مونتاژ کاری ، آن هم مونتاژ خودروهای از رده خارج شان فراتر نرفتند و برغم مهیا بودن شرایط در ایران - به جز در هفت ، هشت سال گذشته - وارد فاز سرمایه گذاری در کشورمان نشدند زیرا وقتی می دیدند کشوری پذیرای محصولات قدیمی شان است، چه نیازی بود به این که سرمایه خود را به ایران بیاورند و مثلاً آن را تبدیل به مرکز تولید منطقه ای پژو در خاورمیانه کنند؟

همین عدم سرمایه گذاری در ایران باعث شد که دولتمردان فرانسه و در مرحله بعد ، مدیران پژو در خروج از ایران ، در زمانی که کشورمان تحت فشار بود، تردید نکنند. آنها سرمایه ای در ایران نداشتند که با خروج شان به خطر بیفتد. پژویی ها ، سال ها خودروهای و قطعات قدیمی شان را فروخته بودند و با میلیاردها دلار سود خالص از ایران می رفتند.

اینک با "رو به بهبود گذاشتن وضعیت سیاست خارجی" مدیر عامل پژو شخصاً به ایران آمده است تا خاطره بازار بی دردسر و کم توقع ایران را برای بزرگ ترین خودروسازی فرانسه زنده کند. پژو که روزی که غرور از ایران رفته بود، امروز متواضعانه خواستار بازگشت است.

در این که باید روابط اقتصادی ایران نیز همزمان با وضعیت سیاست خارجی ، گسترش یابد، تردیدی نیست، نکته مهم این است که باید در احیای این روابط ، به کارنامه طرف های مقابل نگاه کرد و از اشتباهات پیشین خود نیز درس گرفت.
واقعیت این است که پژو در ایران نمره قبولی نگرفته است ، زیرا بدون این که چیزی آورده باشد، فقط بُرده است و در سخت ترین شرایط نیز طرف ایرانی را تنها گذاشت و حتی فراتر از تحریم های اعمال شده علیه ایران عمل کرد.

گشودن مجدد بازار ایران به سوی پژو ، دادن جایزه به آن است و نیز ارسال این پیام به بقیه ، که هر رفتاری خواستید با ما داشته باشید ، ما فراموش خواهیم کرد، خیال تان راحت!

از سوی دیگر ، اشتباهات راهبردی مدیران صنعت خودروسازی در تعامل با پژو نیز مزید بر علت بود تا پژویی ها ، اساساً به این که باید در ایران حضور حرفه ای توأم با سرمایه گذاری داشته باشند ، احساس نیاز نکنند. این که علت این اهمالکاری داخلی ها ، زد و بندهای شخصی و منافع خاص بود یا سوء مدیریت یا "شرایط حساس کشور"(!) ، امری است که واردش نمی شویم. هر چه بود ، نتیجه اش این بود که پژو خودروسازی نازپروده در ایران شد که باید همه با سازش می رقصیدند!

اکنون که پژو با رؤیای سال های خوش گذشته سودای بازگشت به ایران را دارد، نباید با لبخد ژوکوند به استقبالش رفت. اگر به واسطه تعدیل تحریم ها ، پژوی فرانسه ، که بیشترین همراهی را با آمریکا دارد ، می تواند به ایران بیاید ، خودروسازان دیگر هم به طریق اولی می توانند وارد بازار ایران شوند.
سابقه حضور پژو ، نه تنها نباید به عنوان حق تقدم برایش محسوب شود ، بلکه با توجه به عملکردش ، نقطه منفی نیز هست. بنابراین ، مدیران صنعت خودروسازی، باید همزمان با ده ها شرکت مختلف و معتبر خودروسازی در جهان - از ژاپن و کره جنوبی گرفته تا اروپا و حتی آمریکا- مذاکره کنند و نهایتاً هر کدام از آنها که منافع ایران را بهتر تأمین می کند را وارد بازار کشورمان کنند. حتی در شرایط برابر نیز دیگران بر پژو ترجیح دارند.

نکته دیگر این که باید چندین شرکت خودروسازی معتبر و صاحب برند، از کشورهای مختلف بتوانند در ایران فعالیت کنند. انحصار ، وابستگی می آورد و تجربه پژو در ایران نیز مؤید این مدعاست.

مسأله بعدی، باید این باشد که هر خودروسازی که بخواهد به ایران بیاید ، باید دو شرط "سرمایه گذاری" و "انتقال فناوری" را بپذیرد. خودروسازان و مونتاژ کاران باید بدانند که ایران دیگر بازار فروش کالاهای رده چندم آنها نیست. برای این که از این بازار "ببَرند" ، باید "بیاورند". طبعاً وقتی سخن از انتقال فناوری می شود ، پای بنجل سازان چینی که صاحب فناوری نیستند و فقط کپی می کنند، از ایران بریده خواهد شد ، مگر چینی های با کیفیت و صاحب فناوری.

موضوع مهمی که باید در دستور کار صنعت خودروسازی کشور قرار بگیرد ، این است که در دوران جدید، همکاری با خودروسازان معروف باید معطوف به بازارهای خارج از ایران هم باشد و خودروسازان ، ایران را به عنوان محور تولیدات منطقه و صادراتشان به خاورمیانه ، جنوب شرق آسیا و آسیای میانه تعریف کنند.

نتیجه شرایط پیش گفته نیز این خواهد بود که آنها در ایران خودروهای روز تولید می کنند و این گونه نیست که پراید و پژوهای متعلق به قرن گذشته ، همچنان در ایران تولید شود. در چنین وضعی ، تولید خودروهای سازگار با محیط زیست از جمله هیبرید ها می تواند در کشورمان صورت گیرد و ماجرای تلخ خودرو در ایران ، به سرانجام قابل قبولی ختم شود و الّا اگر قرار باشد مانند گذشته عمل شود و حداکثر چند مدل خودروی روز ، به طور محدود و برای پرستیژ و سود بردن بیشتر در ایران تولید شود، بار دیگر شاهد تسلیم بازار ایران و استثمار مردم ایران خواهیم بود.
همه این ها شدنی است و سال ها کهنه سواری ، نباید این باور را در ما ایجاد کند که سرنوشت محتوم ما همین است که است. بازار ایران به قدری بزرگ و البته تشنه است که هر خودروسازی برای تصاحب بخشی از آن ، حاضر است هر گونه همکاری منجر به برد-برد را انجام دهد.

دوران پساتحریم ( در صورت تحقق) ، می تواند دوران تجدید نظر اساسی در خیلی از مسائل از جمله در صنعت خودروسازی باشد ، به شرطی که "عبرت" بگیرند و "تدبیر" کنند.