تهران و ریاض چگونه به یکدیگر نزدیک شدند؟/ از مذاکرات در عمان تا توافق در لبنان و سوریه

عصر ایران - خبر رسمی دعوت دولت عربستان سعودی از محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران برای سفر به ریاض بازتاب گسترده ای در رسانه های عربی داشت.

سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی با اعلام این خبر گفته بود کشورش آماده مذاکره و گفتگو با ایران است و ریاض امیدوار است اختلافات میان دو کشور پایان یابد.

این برای نخستین بار در چند سال اخیر است که مقامات سعودی از آمادگی خود برای گفتگوی مستقیم با تهران برای بررسی بحران ها و مسائل منطقه ای خبر می دهند.

رسانه های عربی با انتشار گزارش ها، تحلیل هایی ضمن استقبال از این روند، زوایا و جوانب مختلف این روند را بررسی کردند.

به نوشته این رسانه ها، میانجیگری کشورهای جنوب خلیج فارس میان ایران و عربستان سعودی به موفقیت رسید و زمینه را برای مذاکره مستقیم میان مقامات ایرانی و سعودی فراهم کرده است.

عمان ، کویت و پاکستان مهمترین بازیگران میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی بودند. هر سه کشور دارای روابط خوبی با تهران و ریاض هستند.
به نظر می رسد در این زمینه عمان نقش برجسته تری را ایفا کرده است.

این در حالی است که نواز شریف نخست وزیر پاکستان روز یکشنبه سفر دو روزه ای را به ایران داشت. گمان بر این است که در این دیدار دو طرف درباره روابط با عربستان سعودی هم گفتگو کرده اند.

منابع آگاه می گویند هیات هایی از ایران و عربستان در سه ماه  اخیر در کشور ثالثی (کشور میانجی و احتمالا عمان) با یکدیگر مذاکرات مقدماتی را انجام داده اند.

براساس این خبرها، از طرف سعودی ها، شاهزاده مشعل فرزند پادشاه و قائم مقام وزیر خارجه و از سوی ایران، محمد جواد ظریف وزیر خارجه طرف های گفتگو بوده اند.

شاهزاده مشعل، نماینده ویژه پادشاه عربستان سعودی در نشست تهران سران جنبش عدم تعهد در تابستان گذشته نیز بود.

 موفقیت این مذاکرات باعث شد ریاض به طور علنی از ارسال دعوتنامه برای سفر ظریف و آمادگی گفتگو با تهران خبر بدهد.

سعودی ها در چند ماه اخیر بارها از طریق سخنان و اظهارات مثبت مقامات ارشد ایرانی، پیام هایی را دریافت کرده بودند.

علاوه بر این، در چند ماه گذشته، با میانجیگری های یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان میان ایران و عربستان سعودی و رایزنی های غیرمستقیم تهران و ریاض، بن بست تشکیل کابینه در لبنان حل شد و "تمام سلام" نخست وزیر جدید لبنان توانست کابینه توافق ملی را تشکیل و از پارلمان این کشور رای اعتماد بگیرد.

این اقدام با وجود مخالفت ها و نارضایتی های دولت سوریه صورت گرفت.

با این حال هم اکنون لبنان در بن بست دیگری یعنی انتخاب رئیس جمهور جدید، قرار گرفته است که قطعا حل این مشکل هم بدون توافق و هماهنگی ایران و عربستان سعودی غیرممکن نخواهد بود.

تحلیلگرها پیش بینی می کنند رایزنی های مستقیم و غیرمستقیم تهران و ریاض، مشکل انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان را حل کند و فردی مورد توافق و خارج از دو جناح سیاسی لبنان، به کاخ ریاست جمهوری راه یابد.

علاوه بر این اعتقاد بر این است که رایزنی های ایران و عربستان سعودی منجر به اجرای موفق توافق آتش بس اخیر در شهر حمص سوریه شد.

براساس این توافق 2200 نفر از مخالفان مسلح، شهر محاصره شده حمص را ترک و به یکی از مناطق حومه این شهر تحت کنترل مخالفان منتقل شدند.
این مخالفان مسلح عضو گروه "جبهه اسلامی" مورد حمایت عربستان سعودی بودند.

گفته می شود این توافق با حضور و ایفای نقش از سوی فرستاده ایران انجام شد. این ناظر ایرانی مسؤولیت نظارت بر حسن اجرای بخش های مختلف توافق و مهمترین آن یعنی انتقال مسالمت آمیز مخالفان مسلح به خارج از شهر را برعهده داشت.

بدون شک عربستان سعوی هم این توافق را راه خوبی برای نجات جان صدها نفر از مخالفان مسلح می داند.

به اعتقاد سعودی ها، ایران تنها کشوری است که قدرت اقناع دولت سوریه به پذیرش راه حل جدیدی را دارد.

به نظر می رسد تماس های تهران - ریاض در آرام شدن وضعیت یمن هم تاثیر داشته است و به همین دلیل ارتش یمن توانسته است پس از توقف درگیری های مسلحانه با گروه شیعه حوثی ها در شمال یمن، به جنگ القاعده برود.

بدون تردید در صورت تفاهم ایران و عربستان سعودی بسیاری از بحران های منطقه حل خواهد شد و این همان چیزی است که بسیاری در منطقه خلیج فارس و حتی جهان عرب خواهان آن هستند.