دلایل لغو نمایش فیلم‌های ایرانی در تونس

حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی که به تازگی از کشور تونس به ایران بازگشته است درباره مشکلاتی که برای نمایش فیلم‌های ایرانی در این کشور به وجود آمده است به مهر گفت: در آغاز لازم می‌دانم این نکته را بگویم که سفر من به تونس برای بار دوم بود که اتفاق می افتاد. بار نخست زمانی بود که انقلاب تونس تازه پیروز شده بود و من به عنوان استاد دانشگاه برای شرکت در همایشی به این کشور رفتم و مقاله ای درباره انقلاب تونس ارائه دادم که این مقاله در کتابی منتشر شد و در این سفر در اختیارمان قرار گرفت. فضایی که من در آن سال‌ها دیدم فضایی بسیار ملتهب بود و نویسندگان، جامعه شناسان، مردم و حتی جامعه روشنفکر دینی آنها در سردرگمی بود.

وی در ادامه افزود: در آن سال‌ها نگرانی عمیقی نسبت به انتخاب بین دو مدل اسلام‌گرایی در ایران و ترکیه وجود داشت. از سوی دیگر ایران هم در آن سال‌ها شرایط سیاسی و اجتماعی ویژه‌ای را پشت سر می گذاشت و تا اندازه‌ای نگاه ها نسبت به ایران و اتفاق هایی که در آن می‌افتاد، خاص بود. این نکته را بیان کردم تا تفاوت سفر دوم به عنوان رئیس سازمان سینمایی به تونس به درستی بیان شود. نکته دیگر این است که سفر اخیرم به مناسبت هفته فرهنگی ایران و به ابتکار سینماگران تونسی بود.

تونسی‌ها به سینمای ایران نگاه ویژه دارند

رئیس سازمان سینمایی با اشاره به علاقمندی سینماگران تونسی به سینمای ایران گفت: با وجود همه نگرانی هایی که پس از انقلاب تونس در بین گروه ها و احزاب مختلف وجود دارد، اما سینماگران تونسی به سینمای ایران علاقمند هستند و سینمای کشورمان الگویی برای هنرمندان و فیلمسازان تونسی است. خوشبختانه سفری که پیش آمد به چند بهانه بود؛ بهانه نخست اینکه تونسی ها سازمانی را با عنوان سازمان سینمایی تاسیس کردند که فکر می کنم به مدل سازمان سینمای ایران نزدیک تر است و اصولا به سینمای ایران نگاه ویژه ای دارند تا جاییکه سینماگران تونسی ابتکاری به خرج دادند و به واسطه رایزن فرهنگی ایران در تونس انجمن دوستداران سینمای ایران را تاسیس کردند و این حرکت نخستین تجربه از تشکیل موسسه ای به عنوان دوستداران سینمای ایران است و یا حداقل من پیش از این از وجود چنین انجمنی ویژه دوستداران سینمای ایران بی خبر بودم.

ایوبی در پاسخ به اینکه با وجود چنین استقبالی چرا نمایش فیلم‌های ایرانی در هفته فرهنگی ایران در برخی سینماهای تونس متوقف شده است؟ بیان کرد: دست‌اندرکاران انجمن دوستداران سینمای ایران هفته فیلمی را تدارک دیده بودند که این هفته فیلم تنها متعلق به نمایش فیلم های ایرانی نبود بلکه آثار سینمایی از دیگر کشورها به ویژه فیلم‌های مستند در این هفته فیلم نمایش داده می شد و لابلای این فیلم ها چند فیلم از محصولات سینمای ایران نیز نمایش داده شد. انتخاب فیلم ها نیز توسط همین انجمن انجام شده بود.

این مدیر سینمایی ادامه داد: در این مراسم فیلم مستندی به نام «کریم» از محصولات سینمای ایران که در دوران شفیع آقامحمدیان در مرکز گسترش سینمای مستند و تجریی و در مدیریت کلان سینمایی دولت دهم تولید شده بود، نمایش داده شد که من از کم و کیف نمایش این فیلم بی اطلاع بودم و دست اندرکاران برگزاری این هفته فیلم به احترام سینمای ایران مستند «کریم» را انتخاب کرده بودند.

توقف نمایش «بدرود بغداد» واکنش به نمایش مستند «کریم» بود

وی در توضیح این مستند عنوان کرد: این فیلم، مستندی تحریک‌کننده بود که تبلیغات مذهبی مستقیم ارائه کرده بود. با توجه به آشنایی که از جامعه تونس دارم مطمئن بودم که این فیلم خوشایند آنها نخواهد بود و در همان جلسه هم احساس کردم که حاضران در سالن از نماش این فیلم احساس خوبی ندارند و خود من هم در همان جلسه اعلام کردم که بهتر این بود که این فیلم نمایش داده نمی شد. به هرحال ترویج مهدویت خیلی شفاف بیان شده بود و برداشت این بود که در کشور تونس اسلام سیاسی پیروز شده است.

به گفته ایوبی، توقف نمایش فیلم «بدرود بغداد» ساخته نادری در یکی از سینماهای تونس به نوعی واکنش به نمایش مستند «کریم» بوده است.

ایوبی افزود: از همین رو مطمئن بودم که نمایش این فیلم واکنش‌هایی را در بر خواهدداشت. اصولا بهتر بود که برای افتتاح مراسم یک فیلم دیگر برای نشان دادن دین اسلام انتخاب می کردند چراکه تبلیغات مستقیم و رو جواب نمی دهد. پس از نمایش فیلم جلسه مطبوعاتی گذاشته شد و در آن جلسه خبرنگاران از من درباره این فیلم پرسش کردند و همان روز هم مقاله ای بر علیه مستند «کریم» در روزنامه المغرب نوشته شد و از من خواستند درباره محتوای این فیلم توضیح دهم.

رئیس سازمان سینمایی با اشاره به این مطلب که باید شیوه دیگری در بیان این فیلم انتخاب می شد، گفت: من اگر سفارش‌دهنده این فیلم بودم قطعا شیوه‌ای دیگر برای بیان محتوای فیلم انتخاب می کردم. مسئله دیگر این است که حساسیت زیادی روی ایران وجود دارد و از سوی دیگر جامعه تونس جامعه ای در حال گذار است و در آن تقابل بین اندیشه ها وجود دارد. طبیعتا مانند هرجایی که دلواپسانی درباره مسائل مذهبی و سیاسی وجود دارد؛ طبیعی است که پس از نمایش این مستند دلواپسان تونسی هم واکنش نشان دادند. حال اینکه اگر با من مشورت می شد حتما می گفتم که این فیلم برای نمایش در این مراسم انتخاب نکنند.

ارتباط با تونس ارتباط با مغرب است

ایوبی افزود: این فیلم درباره جوان تونسی است که کارگردان در همراهی با این جوان و از زبان خود او فضای قبل و بعد از انقلاب را بیان می کند. تاکیدی که این جوان بر مسئله حجاب دارد و بیان این مسئله که قبل از انقلاب به حجاب اعتقاد نداشت و نماز نمی خواند اما بعد از انقلاب تغییر کرده و طرفدار حجاب شده و نماز می خواند نکاتی بود که بسیار تند و اغراق آمیز بیان شده بود. بنابراین فضایی که من دیدم این بود که نمایش این فیلم در پایین کشیدن دیگر فیلم های ایرانی از سینماهای پایتخت تونس بی تاثیر نبوده و نگرانی هایی را ایجاد کرده است.

وی در ادامه افزود: ولی با این اوصاف سینماگران آن کشور به همکاری با ایران علاقمند هستند و من به شخصه این اشتیاق را در دولت و ملت تونس دیدم. ضمن اینکه ارتباط با تونس را نباید فقط ارتباط با یک کشور دانست چراکه ارتباط با تونس ارتباط با مغرب است.

این مدیر سینمایی با اشاره به مجموع ملاقات‌هایی که با دست اندرکاران سینمای کشور تونس داشته است، گفت: به بهانه های متعدد و همچنین با اصرار سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به این سفر رفتم. در این سفر دو سینماگر ایرانی منیژه حکمت و مجتبی راعی مرا همراهی کردند که این دو هنرمند ایرانی بیش از من در تونس اقامت داشتند. در روز اول افتتاح هفته فیلم سخنرانی داشتم که با استقبال جمع مواجه شد. ضمن اینکه ملاقات های خوبی با سینماگران و مدیران مختلف سینمایی تونس داشتیم که یکی از این ملاقات ها، دیدار با رئیس فستیوال «کارتاژ» از ممهترین فستیوال‌های تونس بود. در این دیدار آرزوی مسئولان این جشنواره این بود که با سینمای ایران همکاری داشته باشند و توافق شد روزی به نام سینمای ایران در این جشنواره اختصاص داده شود همچنین درخواست آنها این بود که یکی از بزرگان سینمای ایران به عنوان رئیس هیات داوران این جشنواره حضور داشته باشد.

نگاه مسئولان سینمایی به این صنعت در ایران شگفت‌آور است

ایوبی درباره ملاقات با همتای سینمایی خود در تونس گفت: همچنین ملاقاتی با رئیس سازمان سینمایی تونس داشتیم که تجربه سینمای ایران برای او نیز حیرت آور بود و قرار شد کارگاهی برای نحوه همکاری ایران و تونس تشکیل دهیم. البته این مدیران سینمایی در تونس معتقد هستند که صنعت سینما در تونس متولد نشده است و تنها فیلم های تونسی هستند که سینمای این کشور را زنده نگاه داشتند. ضمن اینکه نگاه آنها به سینمای ایران اعجاب انگیز و شگفت آور است به ویژه تجربه دیجیتال شدن سینماهای ایران برای رئیس سازمان سینمایی و معاون وزیر آنها بسیار جذاب بود و از من خواسنتند که گزارشی از دیجیتالی کردن سینماهای ایران به آنها ارائه دهم.

رئیس سازمان سینمایی در ادامه افزود: ملاقات بعدی ما با وزیر فرهنگ تونس بود. وزیر فرهنگ این کشور اهل موسیقی است و به موسیقی ایران نیز علاقه بسیاری داشت و علاوه بر سینما درخواستش این بود که در زمینه موسیقی نیز همکاری کنیم به ویژه اینکه آرزو دارد که یکی از بزرگان موسیقی ایران در مراسم افتتاحیه و یا اختتامیه جشنواره موسیقی تونس شرکت کند. همچنین از علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوت کردند که در هفته فرهنگی ایران که در اکتبر برگزار می شود حضور پیدا کند و هفته فرهنگی ایران را نیز افتتاح کند.

دیدار با با راشد الغنوشی در تونس

ایوبی همچنین با اشاره به ملاقات با معاون سیاسی حزب «النهضه» گفت: یکی دیگر از جلسات ما دیدار با معاون سیاسی حزب «النهضه» بود. دکتر عامر سینما را به خوبی می شناسد و خیلی علاقمند بود بنده را ببیند و درباره همکاری های حزب مذهبی در تونس صحبت کنیم. زمانی که برای ملاقات با این معاون سیاسی به دفتر حزب رفتیم متوجه شدم شیخ «راشد الغنوشی» منتظر ما است  و این دیدار برای من غیر منتظره بود.

این مدیر سینمایی در ادامه متذکر شد: وقتی شیخ «راشد الغنوشی» متوجه شد که من مدیر سینمایی ایران هستم از تجربه سینمای ایران به نیکی یاد کرد و من در این ملاقات گفتم که امام خمینی (ره) کلید سینمای ایران در سالهای بعد از انقلاب را زد. به وی گفتیم که با توجه به علاقه ای که به سینما دارد، می تواند همین آغاز را در ابتدای راه انقلاب تونس داشته باشد و صنعت سینمای تونس را از جهت محتوا و فکری پایه گذاری کند.

امسال حضور بی‌دعوت مدیران به کن را تجربه نمی‌کنیم

ایوبی در بخش دیگر این گفتگو درباره حضور مدیران سینمایی کشورمان در جشنواره سینمایی کن در کشور فرانسه گفت: امسال چتر سینمای ایران را بدون حضور مدیران سینمایی تجربه می کنیم چراکه حضور مدیران سینمایی در هر فضای سینمایی جایگاه ویژه ای دارد و طبیعی است که حضور آنها بدون دعوت رسمی حضور شایسته‌ای نیست. درست مانند این است که رئیس سازمان سینمایی و معاونان سینمایی کشور فرانسه با هزینه شخصی و بدون استقبال مقام های رسمی به ایران بیایند و بخواهند در جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشند و در نهایت در کوچه پس کوچه های تهران سرگردان بمانند. به همین دلیل ترجیح می دهم نه من و نه سایر مدیران سینمایی بدون دعوت به این جشنواره نروند و قرار است تنها چند مدیر که مسئول سر و سامان دادن به چتر سینمای ایران در کن هستند در این جشنواره حضور پیدا کنند.

عصرانه ایرانی زیر چتر سینمای ایران در کن

وی در ادامه افزود: آرش امینی مدیر کل حوزه ریاست و امور بین‌الملل سازمان سینمایی به شکل تخصصی و حرفه ای وظیفه اداره کردن چتر سینمای ایران در کن را به عهده دارد. او سالهای سال فرانسه بوده و هم سینمای ایران و هم سینمای فرانسه را می شناسند. بنابراین ترجیح دادیم نمایندگان سینمای ما در جشنواره فیلم کن از بین هنرمندان برگزیده سینمای ایران در هر بخش باشند. از همین رو ملاقات های حرفه ای برای آنها ترتیب داده ایم و این حضور تجربه جدیدی است. نکته دیگر اینکه طبق اخباری که می شنوم چتر سینمای ایران زیبا و با طراحی خوب و حرفه ای در این جشنواره برپا شده است.

رئیس سازمان سینمایی در پایان صحبت های خود با اشاره برپایی عصرانه ایرانی در چتر سینمای ایران در جشنواره فیلم کن گفت: در جشنواره امسال کن، عصرانه ایرانی را در چتر سینمای ایران برپا کرده ایم که در این عصرانه نان، پنیر و سبزی است که از ایران برده شده است و همه سینماگران به اضافه لیلا حاتمی و عباس کیارستمی به عنوان داوران این جشنواره در آنجا حضور خواهند داشت.