آداب و سنن مردم آذربايجان شرقي در عيد فطر

واحد مرکزی خبر -  مردم متدین آذربایجان شرقی همه ساله در عید بزرگ فطر آداب و رسوم متنوع و زیبایی را با مراسم های مختلف در روستاها و شهرهای این استان برگزار می کنند.

مردم در عید سعید فطر که بزرگترین عید اسلامی است، پس از یک ماه روزه داری، استمرار مکارم اخلاقی و خصلت های نیکو به دنبال چیدن میوه های شاداب استجابت دعا هستند. آنها علاوه بر زینت دادن و آراستن خود به بهترین جامه ها و عفو و گذشت از دیگران، به دادن طعام و شیرینی و دیگر هدایا به یکدیگر مبادرت می کنند .

آقای علیزاده پروین، پژوهشگر عامه مردم آذربایجان شرقی می گوید: در روستاها و مناطق عشایر نشین استان، عید فطر حساب ویژه ای دارد .

وی می افزاید: قبل از اعلام عید فطر، عده ای افراد معتمد را به پشت بام ها می فرستند و آنها ساعتها منتظرند تا حلول ماه مبارک را ببینند و وقتی ماه دیده شد، معمولا معتمدان به چهره یک کودک معصوم یا مومن روزه دار نگاه می کنند و اعتقاد دارند که نگاه به صورت آدم های خوش طینت و مومن خوش
چهره، خوش یمن خواهد بود .

آقای علیزاده پروین اضافه می کند: درمیان عشایر آذربایجان شرقی، عید سعید فطر جذابیت بیشتری دارد، در این روز عشایر در اوبای بزرگ (چادر بزرگ) که معمولا گنجایش زیادی دارد دور هم جمع می شوند و با ذبح گوسفندان و درست کردن دیزی محلی نهار و شام را باهم می خورند و درکنار سفره پربرکت آنها نان گرم، شیر برنج ، سرشیر ، خامه و لبنیات طعم دلچسبی دارد .

وی می گوید: در عید فطر چرچی ها یا همان فروشندگان محلی دوره گرد به محل اوباها می آیند و انواع شیرینی های سنتی، لباس های رنگارنگ کودکانه و بافتنی های دستی را می فروشند و در بیشتر مواقع اجناس خود را با تولیدات عشایر معاوضه می کنند .

 آرش آزاد، پژوهشگر آداب رمضان در آذربایجان شرقی می گوید: نگاه به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد(ص) و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه به عنوان یک رسم دربین پیرمردان و پیرزنان روستاهای آذربایجان شرقی مرسوم است.

وی می افزاید: مردم روستاهای کم جمعیت استان برای نماز عید فطر روحانی مستقر در قصبات یا شهرها را به روستای خود می آورند و همه دوست دارند برپایی نماز عید فطر و راز و نیاز با خدا به صورت جماعت برگزار شود .

حجت الاسلام قولی روحانی روستاهای دامنه شمالی سهند نیز می گوید: در روستاهای دامنه سهند نماز عید فطر دسته جمعی به پا می شود و پس از پایان نماز مردم به قبرستان ها می روند تا با قرائت فاتحه از خداوند متعال برای آمرزش رفتگان طلب مغفرت کنند و پس از آن بر سر سفره هایی که به نان های سنتی محلی، مرباهای خانگی و شیرینی های متنوع مزین است، صبحانه می خورند .

مدرس مردم شناسی فرهنگی دانشگاههای تبریز می گوید: از جمله مراسم ویژه برخی از روستاهای آذربایجان شرقی این است که جوانان درب خانه ها را می کوبند و آمدن عید فطر را مژده می دهند و در این هنگام صاحبخانه به اندازه توانایی خود سنجد ، بادام ، گردو و سیب به آنها می دهد .

خانم دکتر معینیان می افزاید: در برخی از روستاهای آذربایجان شرقی از جمله شهرستانهای شبستر، مراغه، اهر و شهر تسوج مراسم کیسه دوزی متداول است و در برخی از مناطق روستایی و شهری در روز پایانی ماه مبارک رمضان بعد از ادای فریضه مغرب و عشا، آیین خداحافظی ماه رمضان نیز برگزار می شود که شامل نمازهای مستحبی و دعاست .

وی اضافه می کند: در بیشتر شهرها و روستاهای استان در روز عید فطر مردم به عیادت بیماران می روند و برای شفای عاجل آنها دعا می کنند و به عنوان تبرک ولیمه ای نیز به بیماران هدیه می دهند .

خانم معینیان می گوید: در برخی از شهرها و روستاهای آذربایجانشرقی، اهالی محل به منزل افراد مومن می روند که موفق به ختم کلام الله مجید شده اند و از قاری قرآن تقاضا می کنند که بخشهایی از آیات نورانی را برای آنان باز خواند و برای دفع حوادث احتمالی دعا کند، همچنین مومنان به ویژه پیرمردان و پیرزنانی که باسواد هستند و کلام الله مجید را ختم کرده اند، دست خود را بر سر کودکان
می کشند و دعا می کنند که آنها افراد مومن و متدینی بار آیند .

دکتر صمدی ، مدرس ارتباطات مرکز علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی هم می گوید: در اعیاد اسلامی و ملی ارتباطات میان فردی بین اعضای خانواده ، محل یا طایفه و قبیله افزایش می یابد و در روستاها و شهرهای کوچک مردم با حضور در خیابانها و معابر عمومی و یا مساجد و منازل بزرگ خاندان به خوش و بش با هم می پردازند و بهترین ارتباطات مردمی در اعیاد و جشن ها و ولادت ائمه اطهار(ع) صورت می گیرد که از لحاظ ارتباطات روان شناسی چنین ارتباطاتی می تواند به سلامت تن افراد کمک کند، کدورت ها را بزداید و عشق و همدلی را به دنبال آورد.

وی می افزاید: چنین ارتباطات مستقیم و چهره به چهره ای موجب ایجاد پیوندهای دوستی می شود و تلاش، کار و همبستگی را بین افراد افزایش می دهد .

به گفته آقای اروجعلی پور محقق آداب و سنن استان، در بیشتر روستاها و شهرهای آذربایجان شرقی فطریه را یا در صندوق های مخصوص به این امر می اندازند یا در نهان بین مستمندان توزیع می کنند.
وی می افزاید: هنگام رویت هلال ماه مردم در روستاها و برخی شهرها ضمن تبریک عید فطر و روبوسی با سردادن بانگ لااله الا الله ، تکبیر ( الله اکبر ) ، تحمید ( الحمد لله ) ، تقدیس ( سبحان الله ) و تشکر ( الحمد لله ) به استقبال عید می روند .

آقای اروجعلی پور اضافه می کند: در برخی از مناطق روستایی استان و مناطق عشایر نشین بعد از ظهر عید فطر بازی های محلی برگزار می شود و مردم تا پاسی از شب به دید و بازدید می پردازند .