امروز كه نخستين ماه ميلادى را پشت سر گذاشته ايم بسيارى از دولت ها و سازمان ها راهبرد سياسى خويش را براى سال پيش رو اعلام كرده اند. وقتى با تأمل دراين راهبردها نظر مى افكنيد عمق نگرانى و دلواپسى نسبت به سال پيش رو را به روشنى حس مى كنيد. به تعبير ديگر مسئله اصلى انسان و جهان سال جديد همچنان امنيت و صلح خواهد بود. اما شايد آنچه دامنه اين نگرانى را دو چندان افزون ساخته است واقعيت هاى تلخ ترى از اين دست است كه انسان ها، جوامع و دولت ها در نگاه به اين افق تيره نظام بين المللى هيچ مرجع مؤثرى كه بتواند كورسوى اميدى در رسيدن به صلح بيافريند نمى بيند يا اين واقعيت ناگوارتر همه كسانى كه ابزارها و امكان هاى تأمين امنيت را در اختيار دارند از همه جانبه درميدان مناقشه و نزاع حضور دارند و مقوله صلح نزد آنان همان ورقه پاره هايى است كه هر ازگاهى با عنوان قطعنامه مجمع عمومى سازمان ملل منتشر مى شود. با اين حال درست است كه جهان امروز با تنى زخمى در سال جديد پا نهاده است و هنوز صداى جنگ از چهار گوشه بويژه خاورميانه به گوش مى رسد اما اميدها به صلح و ناكامى تفكر جنگ طلبان زنده است بويژه با شكست هاى سنگينى كه هسته مركزى و طراحان دو جنگ افغانستان و عراق متحمل شده اند اين اميدها تازه تر شده است. براين اساس ما بحث چشم انداز سياست بين الملل در سال پيش رو را دستمايه گفت و گو با گارت پورتر روزنامه نگار آمريكايى قرارداديم .

از زاويه صلح و امنيت فكر مى كنيد كه جهان ۲۰۰۸ با چه چالش هايى روبرو خواهد شد . آيا كانون هاى بحران همان عراق و افغانستان خواهد بود يا آن كه شاهد غائله هاى نويى هم باشيم

به نظر من، مهمترين چالش صلح و امنيت، مهار ايالات متحده اى است كه اعتقاد دارد نيروهاى نظامى اين كشور پاسخى به مشكلات تروريسم خواهدبود. آمريكايى ها مى توانند اين تفكر خود را اكنون پس از عراق و افغانستان در صحنه پاكستان به آزمون بگذارند. اين مسئله از حساسيت بسيار بالايى به ويژه در مواردى كه اين روزها آمريكايى ها مى خواهند به عنوان يورش به مناطق و استان هاى مرزى پاكستان شروع كنند ، برخوردار است.

آيا اين نظر را قبول داريد كه در سال جديد بحران عراق فروكش خواهد كرد و نقطه كانونى چالش جهان، افغانستان و پاكستان خواهد شد

بله. ولى با اين وجود ميزان اهميت بحران عراق كاهش نخواهد يافت .

فكر مى كنيد، مهمترين خطر براى موقعيت آمريكا در چه مناطقى و از سوى چه نيروهايى بروز خواهد كرد

مهمترين خطرى كه امنيت آمريكا با آن مواجه خواهدشد، ناشى از آن است كه اشغال عراق توسط نيروهاى آن كشور موجب رويگردانى ملت هاى اسلامى و خشم كشورهاى عربى مى شود و به عنوان بهانه يا دستمايه اصلى جذب نيروى گروه هاى راديكال مطرح مى گردد

فرآيند رقابت و كشمكش بازيگران و قدرت هاى بين المللى در سال جديد به چه صورتى در خواهد آمد و به طور خاص فكر مى كنيد در روابط قدرت هايى مانند روسيه و غر ب يا روابط چين و غرب چه تحولى رخ خواهد داد

گمان مى كنم با توجه به اين كه روسيه و چين افزايش تحريم اقتصادى آمريكا بر كشورهاى حريف واشنگتن مانند ايران يا حتى سوريه را نپذيرفته اند، انتظار مى رود روند روابط ايالات متحده و اين كشورها رو به وخامت باشد. ضمن آنكه پروژه هايى مانند سپر موشكى سرفصل هاى تازه اى از كشمكش در روابط روسيه و غرب براى سال ۲۰۰۸ گشوده اند.

درسال پيش رو چه تغييرى را در سياست ها و رفتارهاى آمريكا پيش بينى مى كنيد آياخط مشى اى كه اين كشور پس از ۱۱ سپتامبر با عنوان يكجانبه گرايى و بر محور انديشه تك قطبى بودن جهان پيش گرفت تغيير مى كند .

به نظر من تغييرات عمده در سياست دولت بوش به وجود نخواهد آمد، مگر تغييراتى تاكتيكى در خط مشى اى سياسى اين كشور مقابل بازيگران مختلف در عراق.

اگر قرار بر يك بازنگرى در سياست بازيگران در بحران هاى خاورميانه در سال جديد باشد اين تغيير چگونه ممكن است بروز كند

اگر به تجارب عملكرد ايالات متحده در مناطق ديگر مراجعه كنيم، انتظار دارم كه اين بازنگرى البته چنان كه تأكيد كردم به صورت تاكتيكى از اختلاف دو طيف نخبگان سياسى آمريكا شروع شود. برهه انتقال قدرت در آمريكا همواره زمان جابه جايى در سياست ها است يعنى با خانه تكانى كاخ سفيد و آمدن احتمالاً جناح تازه مى توان به انتظار يك چرخش تاكتيكى نشست

اروپا در سياست خارجى در سال ۲۰۰۷ تضادها و چندگانگى عميقى را تجربه كرد . در سال جديد فكر مى كنيد صداى غالب و سياست حاكم بر اروپا چه خواهد بود

اروپا هنوز صداى مؤثرى در صحنه سياست جهانى ندارد. نقش امروز اروپا بيش از هر زمان ديگر زير سايه آمريكا كمرنگ شده است . البته از ميان گروه دولت هاى اروپايى برخى مانند فرانسه در خاورميانه يا انگليس در بحران دارفور يا آلمان در افغانستان تلاش مى كنند تحركى نشان دهند اما اين حركت ها در حدى نيست كه به ايجاد يك وضعيت نوين منجر شود

در باره موقعيت سازمان ها و اتحاديه هاى مشهور منطقه اى مانند ناتو - آسه آن و يا پيمان شانگهاى در سال جديد چه دورنمايى را مى بينيد

اين مسئله پيچيده تر از آن است كه بتوان در چنين مصاحبه اى به آن پاسخ كافى داد. برخى از اين سازمان ها مانند ناتو در پى حفظ موقعيت خويش تلاش مى كنند حوزه هاى تازه اى را براى مأموريت خويش تعريف كنند برخى ديگر مانند شانگهاى از حوزه اقتصاد به سمت ايفاى نقش هاى امنيتى گام برمى دارند.

عملكرد سازمان ملل در سال ۲۰۰۷ با نقدهاى جديد روبرو شد و حتى برخى از حاشيه رفتن بيش از پيش اين سازمان سخن گفتند فكرمى كنيد اين روند در سال جديد هم ادامه يابد يا ما شاهد اتفاق هاى تازه اى در حوزه نقش اين نهاد خواهيم بود.

بايد بين اركان مختلف سازمان ملل ـ مانند شوراى امنيت و مجمع عمومى يا آژانس انرژى اتمى ـ تمايز قائل شد. به عقيده من آژانس بين المللى انرژى اتمى چندين بار نقش مؤثر خود را نشان داده است و بايد تمامى اعضا از آن حمايت كنند. اما من نقش اركان ديگر را كم رنگ تر مى بينم تا حدى كه در بحران هاى حاد امروز مانند قضيه فلسطين هيچ نقش اثر بخشى ازاين نهادها ديده نمى شود .

منبع: ایران

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه