۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۲:۱۱
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۳۶۸۵۶۰
تاریخ انتشار: ۰۸:۳۰ - ۱۰-۰۹-۱۳۹۳
کد ۳۶۸۵۶۰
انتشار: ۰۸:۳۰ - ۱۰-۰۹-۱۳۹۳
روزنامه‌های صبح امروز ایران در سرمقاله‌های خود به مهمترین مسائل روز کشور و جهان پرداخته‌اند که برخی از آنها در زیر می‌آید.
کیهان: جنگ و صلح مذاکره

«جنگ و صلح مذاکره»عنوان یادداشت روز روزنامه کیهان به قلم محمد ایمانی است که در آن می خوانید؛مذاکره را از جنس جنگ و جبهه بدانیم یا از نوع معامله و مصالحه، در هر دو صورت بی مایه فطیر است. درباره مذاکرات هسته ای دو تلقی وجود داشته است. یک تلقی بر آن است که دوستان و دشمنان همیشگی در عالم دیپلماسی وجود ندارد و می توان غرب را از موضع عداوت یا رقابت به موضع تنش زدایی و سپس شراکت رساند و با او مصالحه کرد. تلقی دوم به اعتبار رفتار رژیم هایی مانند آمریکا و انگلیس علیه ملت ایران در طول یکی دو قرن اخیر می گوید این رژیم ها ایران را مستعمره می خواهند و بن مایه رفتار آنها دشمنی است؛ بنابراین اگر هم بنابر مصالح و مقتضیاتی با آنان مذاکره می کنیم، این عرصه را باید به چشم جبهه و آوردگاه دیپلماسی دید؛ همچنان که گفته اند مذاکره ادامه جنگ در کریدورهای سیاسی است در حالی که طرفین برای «زورآزمایی» یا «چانه زنی» در دور جدید مذاکرات آماده می شوند، بازار نفت و ارز با دستکاری ها و نوسان هایی مواجه شده است. اینک در شرایط تمدید مذاکرات فرصت مناسبی است که به ارزیابی صورت مسئله مذاکره و برخی ابعاد پیدا و پنهان آن بپردازیم.

1- مدتی است برخی عبارت ها در تبلیغات رسانه ای و سیاسی به شکل پربسامد عنوان می شود نظیر «هیچ دوستی و دشمنی در جهان دیپلماسی همیشگی نیست»، «آمریکا زمانی با شوروی و چین هم دشمن بود اما مذاکره و تنش زدایی کردند و به تفاهم رسیدند»، «زمانی گفته می شد جنگ جنگ تا پیروزی اما مذاکره و صلح را پذیرفتیم»، «مگر پیامبر(ص) در حدیبیه با کفار صلح نکرد پس چرا اکنون ما با آمریکا تعامل و صلح نکنیم؟» و قبیل این جملات.

دایمی نبودن دشمنی در میان مردم عادی شدنی است اما جنس جباران و مستکبران خارج از این عرف و عادت است. رژیم آمریکا نه تنها دشمن شماره یک ملت ها که دشمن بزرگ مردم خویش است. از طرف دیگر ایران نه شوروی است و نه چین. البته آمریکایی ها به روس ها- قبل و بعد از فروپاشی شوروی- رحم نکردند و هر وقت توانستند با همان ها که قرار تنش زدایی و معامله گذاشته بودند از پشت خنجر زدند. ماجرای فروپاشی مخملی شوروی و تمهید تکرار آن در اوکراین و گرجستان شاهد این مدعاست. در قبال چینی ها نیز یک بار در میدان تیان آن من، ضربه خود را زدند و قطعا در آینده نیز همین کار را خواهند کرد چنان که در هنگ کنگ و جاهای دیگر می کنند.

اما ایران نه چین است و نه شوروی و روسیه. مسئله آمریکا با ایران مسئله ای خاص و منحصر به فرد است. بدین معنا که ملت- دولت ایران تنها کشوری است که رژیم آمریکا و برخی اقمارش را در طول 69 ساله بعد از جنگ جهانی دوم تحقیر کرده است شوروی و چین رقیب آمریکا و انگلیس بودند اما هرگز قادر نبوده اند ابرقدرتی آمریکا را چنان به چالش بکشند که در انظار افکار عمومی دنیا حمل بر حقارت و تحقیر کاخ سفید شود. ایران نه تنها مستعمره آمریکا و انگلیس که ژاندارم و پاسبان آنها برای سلطه بر کشورهای خاورمیانه بود. انقلاب منحصر به فرد اسلامی، گماشته آمریکا در ایران به عنوان نماد قدرت استکبار را به زیر کشید. ملت ایران وقتی معجزه انقلاب اسلامی را رقم زدند، حقارت و ناتوانی آمریکا را به رخ کشیدند. نمایش این حقارت در طول 35 سال گذشته ابعاد متعدد یافته است. نفس سرپا بودن و عزت ملت ایران، چالش ابرقدرتی آمریکاست و این غیر از تاثیرات الهام بخش کشورمان در به جنبش آوردن غرب آسیا می باشد. آنچه آمریکا می خواهد نبودن این استواری است؛ چه وقتی کودتا و جنگ و ترور را سازمان می دهد و چه آنگاه که پای میز مذاکره می آید. به تعبیر واشنگتن تایمز، ایران چالش شماره 1 و2 و 3 آمریکاست.

2- این استدلال روشن البته نافی کاربست تاکتیک و روش مذاکره نیست اما باید روشن باشد که اولا مذاکره یک ابزار است نه یک هدف و استراتژی مقدس(!) آن گونه که برخی از سر ساده لوحی و کسانی از سر ماموریت ابراز کردند. ثانیا نه پیامبر اعظم(ص) در صلح حدیبیه و نه حضرت امام(ره) در جریان جنگ تحمیلی، مذاکره و توافق صلح را به مفهوم پایان دشمنی دشمن و تبدیل او به دوست تلقی نکردند. دشمن اگر قراری عاقلانه و عادلانه را بپذیرد که ما هم می پذیریم اما حساب زورگویی و باج خواهی جداست. یک بار هست که از مفهوم «مذاکره برای مصالحه» پرسش می شود و پاسخ این است؛ «و ان جنحوا للسَّلم فاجنح لها. و اگر تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآی» (آیه 61 سوره انفال). اما اگر پرسش شد که آیا اکنون به شکل مصداقی در شرایط مذاکره برای مصالحه هستیم و دشمن چنین گاردی به خود گرفته، پاسخ فرق خواهد کرد. در ادبیات مقامات آمریکایی همچنان که تهدید به گزینه نظامی به وضوح شنیده می شود، این تعبیر که ایران، متهم و تهدید علیه جامعه جهانی است مکرر شنیده می شود؛ همچنان که از دشمنی در حوزه هایی نظیر تحریم اقتصادی و به هم ریختن بازار نفت- با خیانت گماشتگانی نظیر عربستان سعودی- کم نمی گذارند. آیا صحنه امروز صحنه دعوت به مصالحه و معامله برابر و صلح و آشتی است؟! اما حتی اگر این چنین بود، نباید رهنمود امیر مومنان به مالک اشتر را از یاد می بردیم. «صلحی را که دشمن تو را بدان بخواند و رضای خدا در آن باشد رد نکن... ولکن الحذر کل الحذر من عدوک بعد صلحه فان العدو ربّما قارب لیتغفل. اما به تمام معنا از دشمنت بعد از صلح با او برحذر باش که بسیار باشد نزدیک شود تا شبیخون بزند و غافلگیر کند. بنابراین احتیاط پیشه کن و در این کار حسن ظن را متهم بشمار.»

فرآیند رسانه ای- سیاسی خاصی که هم در مصداق صلح طلبی و مصالحه خواهی دشمن خلاف واقع حرف می زند و هم مفهوم را تحریف کرده و دعوت به حسن ظن و اعتماد و اتکا به دشمن می کند، بداند یا نداند به نقشه دشمن کمک می کند. در این میان بیان رهبر معظم انقلاب و اینکه فرمودند مخالف مذاکره و تمدید آن نیستیم، در حقیقت تدبیر حکیمانه ای بود که بحث را به محل منطقی خود برگرداند و چهارچوب عاقلانه و عادلانه برای مذاکره ترسیم کرد تا جماعتی ادعا نکنند هیچ توافقی بدتر از عدم توافق نیست! خیر! هر توافقی باید عادلانه و عاقلانه و به دور از زورگویی و زیاده طلبی باشد. به تعبیر معظم له «آنجایی که پای زورگویی و زیاده طلبی باشد، نه؛ جمهوری اسلامی از صدر تا ذیل، هم مردمش هم مسئولینش قبول نخواهند کرد.» بنابراین محل نزاع بحث، میان ملت ایران و اینکه نفس مذاکره و توافق خوب یا بد باشد نیست، بلکه صورت مسئله اصلی آن، میان ما و دشمن است و اینکه آیا دشمن در مسیر مذاکره می خواهد حقوق قانونی ما را محترم بشمارد و برخلاف گذشته به تعهداتش پایبند باشد یا خیر؟ این پرسش، کلید ارزیابی هر مذاکره و هر پیشنهاد معامله و توافقی است. رهبر حکیم انقلاب بدین ترتیب توپ را مجددا به زمین دشمن برگردانده و بهانه جویان را خلع سلاح کرده اند.

3- علم کردن داعش در همسایگی ایران آن هم 45 روز مانده به پایان مدت 6 ماهه توافق ژنو، یک تصادف نبود. و داعش آخرین نمونه از دشمنی رو به تزاید آمریکا با ایران است که در جوار مرزهای ایران و در شمال بغداد خودنمایی کرد تا پای میز مذاکرات علیه ایران هزینه شود. اگر کیسینجر گفته بود «جنگ سوریه جنگ جهانی سوم است» اکنون نیوزویک تایید می کند که داعش، مهره جنگ نیابتی آمریکاست آنجا که در صفحه اول خود و زیر تصویر سرلشگر سلیمانی تیتر می زند
FIRST HE FOUGHT AMERICA NOW HE’S CRUSHING ISIS .او ابتدا با آمریکا جنگید و اکنون در حال کوبیدن و له کردن داعش است.» راز جادوی شیطان بزرگ، رعب افکنی و ایجاد انفعال است. به این معنا مستکبران بزرگترین تروریست ها هستند. آنها با رعایت اصل غافلگیری، شوک وارد می کنند تا حریف نتواند از ظرفیت های خود بهره بگیرد و مرعوب و مقهور شود. 4-5 ماه پیش داعش به کمک رسانه های جنگی غربی- عربی در حالی مشغول پیشروی از شمال به قلب عراق بود که رعب خود را پیشاپیش می فرستاد اما اکنون به بادکنکی می ماند که بعد از باد شدن، بادش را خالی کرده باشند. اکنون آنها با لباس زنانه فرار می کنند. چرا؟ چون یک بسیجی موقعیت شناس و شجاع، به قلب ارعاب دشمن زد، سطوت تبلیغات او را شکست و در شمایل یک بسیجی فاقد اسکورت و زرهپوش- نظیر آنچه در سفرهای دزدکی مقامات آمریکایی به مناطق امن عراق و افغانستان پیش می آید- در میانه میدان جنگ ظاهر شد. او به هنگام باز پس گیری مناطق تحت اشغال تروریست ها، از تمام نشان های رزمندگی یک چفیه بر دوش داشت.

اکنون تیم مذاکره کننده ایرانی اگر با اقتدار پای میز مذاکره می نشیند و به آمریکا نه می گوید- چه میز مذاکره را جبهه دیپلماسی بدانیم و چه میز چانه زنی و معامله تصور کنند- به اعتبار خمیرمایه عزت و قدرتی است که رویکرد جهادی به صحنه فراهم کرده است؛ چه قاسم سلیمانی و حسن تهرانی مقدم باشند در میدان دفاع نظامی و دیپلماسی منطقه ای و چه مجید شهریاری باشد در میدان فناوری؛ اگرنه چنین چالش- مذاکره ای بی مایه فطیر است. آن فرهنگ «فضاشکن» که انقلاب اسلامی را تدارک کرد، دفاع مقدس را مایه اعتبار و شرافت ملت ایران قرار داد، و کمر کودتاها و ترورها و تحریم ها را شکست، لاجرم باید در مصاف امروز با زورگویان عالم حاکم شود. اولویت همیشگی ریختن هیبت ارعاب دشمن است. قرآن کریم درباره ساحرانی که در خدمت فرعون بودند می فرماید «سحروا اعین الناس و استرهبوهم. مردم را چشم بندی کردند و در ترس فرو بردند» (اعراف- 116).

4- تحلیلگران و سیاستمدارانی که به آمریکا و انگلیس خوش گمانند و تصور می کنند با استکبار می شود بست و مسائل را حل کرد، عبرت دکتر مصدق را باید نصب العین خود داشته باشند؛ سیاستمدار ناسیونالیست و کراواتی که می گفت من برای ملی کردن نفت آمده ام، نه برای اجرای احکام اسلامی در دولت. آمریکا و انگلیس فرش را از زیر پای او هم کشیدند. این خطای در فهم بود که کسانی گفتند با آمریکا می شد بست و تیم مذاکره کننده قبلی نخواست یا نتوانست. اگر فشار تحریم اقتصادی و به هم ریختن بازار نفت و ارز دیروز متوجه دولت موسوم به عدالت و مهرورزی بود اما دشمنان امروز همان فشار یا بیشتر را متوجه دولت موسوم به اعتدال کرده اند تا صدق سخن رابرت گیتس را باور کنیم که ایرانی خوب ایرانی مرده است و ایرانی میانه رو وجود ندارد!

از یاد نبریم شبیخون اقتصادی را که دشمن به کمک تروریست ها و زالوصفتان اقتصادی و رسانه های آلوده آذر و دی سال 1390 وارد کرد و حتی مایل بود بازار را به آشوب بکشاند. مذاکره با همه اهمیت تنها یک خط از خطوط دفاعی ماست که مسئولیت آن بر عهده فرزندان جبهه دیپلماسی است اما اشتباه است که همه تمرکز و توجه و ظرفیت جبهه خودی صرف این خط شود و دیگر خط ها به ویژه در حوزه فرهنگ و رسانه و اقتصاد مغفول بماند. کاری که همین روزها در بازار نفت انجام گرفت و باعث کاهش40 دلاری قیمت نفت شد، یک هشدار است. این احتمال را باید داد که دشمن در حوزه مذاکره تنها مشغول عملیات ایذایی و تاخیری (عملیات فریب) برای سرگرم سازی و سپس غافلگیرکردن در خط اقتصادی است. برخی رسانه ها و سیاسیون بدعمل در فتنه های 78 و 88 در این عملیات تاخیری و حاشیه سازی به نقشه دشمن کمک می کنند.

اما آیادولت، مجلس و دیگر دستگاه های حاکمیتی وظیفه ندارند قرارگاه و ستاد مشترک اقتصادی برای اولویت بخشیدن به اقتصاد مقاومتی تاسیس کنند؟ البته تغییر ساختار اقتصاد و فرهنگ عادت کرده به نفت و یارانه های بی حسابش کار آسانی نیست اما بالاخره یک جا باید از این اعتیاد مهلک که بهره وری و تولید و خلاقیت و همت و کار و تحرک را یک جا از اقتصاد و سپس سبک زندگی ما دریغ کرده، جدا شد و کدام موقعیت بهتر از موقعیت فعلی؟ دشمن من بمیرم و تو بمیری سرش نمی شود. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اگر او را نشناسیم پشت پا خواهیم خورد. او فقط زبان قدرت و اقتدار را می فهمد و چنین قدرتی در کریدورهای مذاکره به دست نمی آید. دشمن اگر دشمنی کرد باید با رفتار متقارن و نامتقارن به او ضرب شست نشان داد. خبیث ترین دشمنان تنها این گونه سر عقل می آیند.

خراسان:بازی دشمن با طرح خود در زمین ما

«بازی دشمن با طرح خود در زمین ما»عنوان یادداشت روز روزنامه خراسان به قلم محمد حق گو است که در آن می خوانید؛اجلاس دوگانه و مرتبط وین با حرف و حدیث ها و گمانه زنی های بسیار به پایان رسید. دو اجلاسی که زمینه ها و نتایج هر دو کاملاً با شرایط اقتصادی کشور مرتبط بودند.

اجلاس هسته ای با نتیجه ای تقریباً نامعلوم در تعلیق و برچیده شدن تحریم های بین المللی و اجلاس اوپک نیز با نتیجه عدم توافق بر کاهش تولید و افزایش قیمت نفت به پایان رسید.

به عنوان یک جمع بندی از شرایط می توان چنین برآورد نمود که تا اطلاع ثانوی اولاً ما تحریم هستیم و ثانیاً همان مقدار محدودی که بنا بر استثنائات، نفت می فروشیم، می بایست به اقتضاء شرایط بازار با قیمت پایین بفروشیم.

با اندکی تامل، روند تغییر شرایط برای ما در چارچوب مواجهه با آمریکا در حوزه تحریم های بین المللی را می توان به دو مرحله متفاوت تقسیم نمود.

تا قبل از کاهش قابل توجه نفت به خصوص بعد از اجلاس اوپک، ما اگر چه تحریم بودیم و بخش قابل توجه بودجه کشور را از راه خام فروشی و عدم ایجاد ارزش افزوده جدی از آن تامین می کردیم اما به هر حال نفت را به قیمت مناسب می فروختیم. به عبارت دیگر به اصطلاح علمای استراتژیست، به هر دلیل اگر چه دشمن در زمین ما حضور داشت و برای ما مانع ایجاد کرده بود اما بالاخره به عنوان یک وارد کننده بزرگ، مجبور بود نفت را با قیمت بالا وارد کند. به عبارت دیگر طبق قاعده ما بازی می کرد و به همین خاطر منافع ما نیز تا حدودی از قبل قیمت بالای نفت تامین می شد.

اما بعد از اجلاس اوپک، شرایط به گونه ای دیگر رقم خورده است. علیرغم باقی ماندن تحریم ها و اینکه تفاوت و افزایش زیادی در میزان فروش نفت کشور به وجود نیامده، قیمت نفت به دلایلی سیاسی و غیر سیاسی در سراشیبی سقوط قرار گرفته است. این بدین معنی است که ما باید علیرغم خام فروشی و ادامه تحریم ها، از قِبَل کاهش قیمت نفت نیز دچار ضرر مضاعفی شویم.

از این به بعد افزایش تلاش ما برای عرضه نفت و حتی دور زدن تحریم ها، به معنی تامین ضرر بیشتر در قبال منفعت طرف های مقابل ما در پیکارهای دیپلماتیک خواهد بود. به عبارت دیگر دشمن این امکان را پیدا کرده است که در زمین ما با قواعد خودش بازی کند. این وضعیت به گفته استراتژیست ها، بدترین نوع مواجهه با طرف مقابل است. لذا شرایط فعلی بسیار قابل تامل است. از یک سو می بایست دشمن را از زمین خودی در بحث هسته ای و ندادن بهانه به او و لغو مسیر طی شده با فشار او، بیرون راند و از سوی دیگر می بایست مواظب بود تا رفتار اقتصادی کشور تحت فشارهای واقعی (ناشی از کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای دولت) و یا روانی (رواج کم صبری در برابر تحولات بازارهای داخلی)، تغییر نیابد. یا به عبارت دیگر طرف مقابل قواعد خود را بر بازی مسلط نکند یا شرایط برای آن فراهم نگردد.

تمرکز بر ظرفیت های موجود راهکاری برای تثبیت قواعد خودی

جمله مشهوری است که می گوید انسان همیشه از وابستگی هایش ضربه می خورد و بهترین وابستگی ها مطمئن ترین آن هاست.

در حوزه اقتصاد هم مطمئن ترین وابستگی، وابستگی به تولید و ظرفیت های داخلی است که می توان آن را مهم ترین راهکار برای تثبیت قواعد بازی خودی به خصوص در شرایط فعلی دانست. راهکاری که نمی توان آن را برای هر کشور دیگر در چنین شرایطی تجویز نمود. چرا که ایران از ظرفیت های استثنایی هم چون موارد زیر برخوردار است:

1. گستردگی سرزمینی و عمق استراتژیک؛

2. تنوع آب و هوایی و مواهب خدادادی؛

3. تنوع و تعدد معادن؛

4. ظرفیت های بالای نیروی انسانی تحصیل کرده و ماهر و نیمه ماهر در زمینه ملی؛

5. درآمد خدادادی نفت که هم رحمت است و هم زحمت. این موهبت الهی که به عنوان جریانی مستمر و پایدار برای حداقل نیم قرن آینده قابل اتکاست؛ هرچند ممکن است کارکردی برون زا داشته باشد و از سوی محیط بیرونی امکان تبدیل شدن به تهدید را داراست اما در شرایطی که در فشارها قرار بگیریم می تواند کارکردهای درون زا داشته باشد.

6. بازار بزرگ 78 میلیونی

کدام ظرفیت های بالقوه، ساده تر بالفعل می شوند؟

اما در میان ظرفیت های بالقوه استفاده نشده اقتصاد کشور، به نظر برخی حوزه ها از قابلیت بالفعل شدن سریع تری برخوردارند.

بازار بزرگ 75 میلیونی اقتصاد داخلی، ظرفیت های گردشگری و نیز اصلاحات حوزه مالی را می توان از دم دست ترین حوزه های بهره برداری کوتاه و میان مدت دانست.

ایران جمعیتی 75 میلیونی دارد که تحلیل گران اقتصاد کلان بین الملل، از بازار ایران با عنوان مزیتی به نام (Big market) یاد می کنند. بازار 75 میلیونی دارای ضرورت ها و نیازمندی های دائمی و پایدار است؛ خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و... . این به معنای امکان برنامه ریزی مستمر و پویا برای تولید داخلی است. در اقتصاد جهانی یکی از دلایل کاهش نرخ رشد اقتصاد، کاهش تقاضای ناشی از کاهش رشد جمعیت است. به عنوان نمونه، یکی از دلایل رشد اقتصادی چین، وجود جمعیت بیش از یک میلیارد و چهارصد میلیونی است که حتی با کاهش تقاضای جهانی و بروز بحران مالی بین المللی، نرخ رشد اقتصادی آن کاهش نیافت. چرا که چرخه تولید کارخانه های چین کماکان پویا بود. یعنی اقتصاد چین سعی کرد نیازهای اجابت نشده مردم را پاسخ دهد. با اتخاذ چنین رویکردی است که در حالی که نرخ رشد اقتصادی آمریکا زیر یک درصد ارزیابی می شود، رشد اقتصادی چین حدود 8 درصد است. این نوعی اعجاز برای یک قدرت اقتصادی به شمار می آید. در حال حاضر در منطقه خاورمیانه کشورهایی همچون امارات، بحرین، قطر، کویت و... با وجود درآمدهای بالا جاذبه اصلی برای سرمایه گذاری خارجی ندارند. اما منتفع اصلی در این بازارها، طرف های خارجی هستند.

سهم نیم درصدی ایران از گردشگری جهانی

علیرغم این که ایران در زمینه جاذبه های گردشگری یکی از 10 کشور برتر دنیا محسوب می شود، تنها سهمی حدود نیم درصد از اقتصاد گردشگری جهانی در سال های اخیر را به خود اختصاص داده است.

بنا به آمارهای موجود، در سال 92 با وجود همه تحریم ها و محدودیت ها، در کشور شاهد ورود 4.5 میلیون گردشگر از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی بوده ایم که پنج میلیارد دلار معادل 150 هزار میلیارد ریال عاید کشور کرده است. این در حالی است که تاکنون تنها 31هزار و 100مورد معادل سه درصد از گنجینه بزرگ گردشگری کشور شناسایی شده است. هم چنین توجه به این نکته ضروری است که جمعیت شناسی گردشگران کشور نشان می دهد این گردشگران عمدتا از کشورهای مسلمان و شیعه هستند. در واقع 40 درصد توریست های ایران مذهبی هستند. ضمن این که هیچگونه تعرضی به مقدسات کشور از جانب گردشگران گزارش نشده است.

سهم ناچیز 7 درصدی مالیات از تولید ناخالص داخلی کشور

حوزه مالیات نیز علیرغم حساسیت های آن، یکی از ظرفیت های عمده نظام اقتصادی کشور برای ایجاد آزادی عمل برای سیاستگذاران کشور در حوزه مواجهه با طرف های معارض اقتصاد ایران است. هم اکنون نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی کشور در حال حاضر کمتر از 7 درصد است در حالی که میانگین این نسبت در برخی از کشورهای توسعه یافته بالغ بر 22 درصد (بیش از سه برابر ایران) می باشد. از سوی دیگر براساس مطالعات سازمان امور مالیاتی کشور، اقتصاد ایران در شرایط فعلی ظرفیت دستیابی به نسبت مالیات بر تولید ناخالص داخلیِ بالاتر از 12 درصد را دارد.

موارد فوق، نمونه های کوچکی از ظرفیت های بالقوه اقتصاد ایران است که تاکید بر به فعلیت رساندن آن ها می تواند در ایجاد فرصت ها در حوزه های دیگر کمک شایانی نماید. تاریخ نشان داده که مدیریت صحیح منابع به همراه تاکید بر قواعد بومی و خودی به جای پذیرش انفعالی قواعد حریف، همواره نقش تعیین کننده در حل مسائل اقتصادی داشته است.

جمهوری اسلامی:درس امروز شهید مدرس

«درس امروز شهید مدرس»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در آن می خوانید؛امروز، دهم آذر ماه سالروز شهادت آیت الله سید حسن مدرس و "روز مجلس" است. به این دو مناسبت، لازم است درباره نسبت مجلس و شهید مدرس مطالبی مطرح شود.

امام خمینی به نمایندگان مجلس توصیه می کردند شهید مدرس را الگوی خود قرار دهند و برای اینکه چگونگی الگو بودن شهید مدرس را به نمایندگان یادآور شوند، از ساده زیستی، وارستگی و وابسته به هوای نفس نبودن او سخن می گفتند. این جمله از بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی است که بعد از تمجید از ایستادگی شهید مدرس در برابر قدرتمندان و شجاعت کم نظیر وی برای حراست از استقلال کشور و حمایت از مردم، درباره دلیل این ایستادگی و شجاعت فرمودند: "برای اینکه وارسته بود، وابسته به هوای نفس نبود" صحیفه امام جلد 16 صفحه 452
با این جمله کوتاه، امام خمینی به نمایندگان مجلس گفتند وارسته باشید و بر هوای نفس خود غلبه کنید تا بتوانید در برابر قدرت های فاسد و سلطه گر بایستید، از استقلال کشور حراست کنید و از مردم در برابر زورگویان و متجاوزان حمایت نمائید.

این درس بزرگ که امام خمینی از زندگی شهید مدرس برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی تعریف کرده اند در زمان ما باید باز تعریف شود تا نمایندگان به راهی نروند که غیر از راه شهید مدرس است. پرداختن به مسائل جزئی و غافل شدن از مسائل اصلی و مهم، مشکلی است که امروزه بسیاری از فعالان سیاسی از جمله عده ای از نمایندگان مجلس با آن مواجه هستند. این، یک انحراف است که خطرهای بزرگی را متوجه جامعه می کند. برای جلوگیری از همین انحراف است که بزرگان و پیشوایان دینی به ما توصیه کرده اند فرزند زمان خود باشیم، یعنی زمان را بشناسیم و به اقتضای زمان حرکت کنیم. اقتضای زمان را عده ای اقتضای حفظ منافع خود معنی می کنند ولی معنای واقعی این عبارت اینست که با توجه به آنچه در هر زمان برای حفاظت از مصالح جامعه و منافع عموم لازم است سخن بگوئیم، عمل کنیم و عکس العمل نشان دهیم. شناخت دوست و دشمن مصالح و منافع کشور و ملت، محورهای مهمی هستند که می توانند حرکت ها را در مسیر صحیح قرار دهند و از انحراف ها جلوگیری نمایند. اینکه عده ای "شیطان بزرگ" را در رقبای سیاسی خود جستجو می کنند و خارج ساختن قدرت از دست آنها را مسأله اصلی خود می دانند و برای رسیدن به این هدف، از ارتکاب هیچ اقدام خلافی از بداخلاقی گرفته تا تهمت و دروغ و توسل به ابزارهای نامشروع خودداری نمی کنند، چنین روشی علاوه بر اینکه از عدم شناخت دوست و دشمن و مصالح و منافع ناشی می شود، نشانه عدم وارستگی این افراد و وابسته بودن آنها به هوای نفس می باشد.

از زبان خود شهید مدرس بشنویم که مبارزات خود را بر چه محوری استوار ساخته بود و در این زمینه چگونه فکر می کرد. آن عالم وارسته و مجاهد می گفت: "اختلاف من با رضاخان بر سر کلاه و عمامه و این قبیل مسائل جزئی مثل نظام اجباری نیست. من در حقیقت با سیاست انگلستان که رضاخان را عامل اجرای مقاصد استعماری خود در ایران قرار داده، مخالفم. من با سیاست هائی که آزادی و استقلال ملت ایران و جهان اسلام را تهدید می کند، مبارزه می کنم. راه و هدف خود را می شناسم. در این مبارزه هم پشت سر خود را نگاه نمی کنم که شما یا کسان دیگر همراهی می کنید یا نه. لازمه مبارزه در این راه، از خودگذشتگی و فداکاری است."

در این فراز از سخنان شهید مدرس، آنچه دارای برجستگی است و باید به عنوان یک درس برای امروز نمایندگان مجلس و تمام فعالان سیاسی مورد توجه و عمل قرار گیرد، اصلی و فرعی کردن مسائل و پرهیز از مشغول شدن به امور فرعی و جزئی و غفلت از امور اصلی و مهم است. در روزگار مدرس، استعمار انگلیس و استبداد رضاخانی، عمده ترین موانع راه پیشرفت کشور و حتی جهان اسلام بودند و شهید مدرس نیز دقیقاً در برابر این هر دو مانع ایستاد و به همین جرم نیز به خواف و کاشمر تبعید شد و با زبان روزه به دستور رضاخان به شهادت رسید. کسانی که امروز می خواهند راه شهید مدرس را ادامه دهند باید مانند او زمان شناس باشند و به جای آنکه "شیطان بزرگ" زمان خود را در وجود رقبای سیاسی خود جستجو کنند و برای در اختیار گرفتن مقام و منصب مرتکب هر اقدام نامشروعی شوند، دست اتحاد به همدیگر بدهند و برای مبارزه با دشمنان ملت و کشور و دشمنان اسلام که این روزها با ماسک دینداری به جنگ دین آمده اند یکصدا و یکپارچه عمل کنند.

برای رسیدن به این نقطه، فعالان سیاسی ما باید مقامات معنوی خاصی را کسب کنند، همان مقاماتی که امام خمینی در توصیف شهید مدرس گفتند؛ وارستگی و وابسته به هوای نفس نبودن.

مطالعه در زندگی شهید مدرس و تمرکز بر روی اموری از قبیل ساده زیستی، استغنا، بی اعتنائی به قدرت و مقام و منصب، توکل به خدا و از خودگذشتگی و فداکاری، می تواند کمک بزرگی به فعالان سیاسی به ویژه نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای مدرس گونه شدن نماید. اینکه روز شهادت شهید مدرس را گرامی بداریم و آن را "روز مجلس" بنامیم بسیار خوب است به این شرط که فقط یک نام گذاری نباشد بلکه هر روز مرام شهید مدرس در مجلس گوشزد و به آن عمل شود. مدیریت مجلس شورای اسلامی اگر فرازهائی از زندگی شهید مدرس را در قالب های نوشتاری، صدا، تصویر و به هر شکل دیگری که امکان دارد بطور مستمر در اختیار نمایندگان قرار دهد و آنها را با سیره این اسوه دیانت و سیاست مأنوس نماید، شاید بتواند مجلس شورای اسلامی را به "خانه مدرس" تبدیل کند و مانع فاصله گرفتن نمایندگان از روش و منش این مجاهد مخلص و شجاع گردد.

رسالت: نکته عبرت آموز

«نکته عبرت آموز»عنوان سرمقاله روزنامه رسالت به قلم محمدکاظم انبارلویی است که در آن می خوانید؛1- هراز چندی آیت الله هاشمی رفسنجانی روی حق الناس بودن رای مردم تاکید می کنند. به تقلید از ایشان هم برخی اصلاح طلبان در سخنرانی های خود ترجیع بند مطالبشان حق الناس بودن رای ملت است. این حرف درستی است، اما آیا حق الناس بودن رای ملت فقط در انتخابات سال 92 بود؟ قبل از آن انتخاباتی در کار نبود؟!

در فتنه سال 88 یک انتخابات 40 میلیونی برگزار شد. منتخب ملت با تفاوت چشمگیری نسبت به نفر دوم انتخاب شد. اما قبل از شمارش آرا، نفر دوم خود را پیروز انتخابات اعلام کرد. در کجای دنیا اعلام پیروزی انتخابات توسط یک طرف رقابت، آن هم بازنده آن، به عنوان برنده انتخابات اعلام می شود؟

بازندگان انتخابات هیچ قانونی را برنتابیدند و حریم هیچ نهاد داوری را رعایت نکردند و با زیر پا گذاشتن رای ملت، خود را پیروز انتخابات دانستند. آنها نتیجه انتخابات را حق «خود» می دانستند نه «حق» مردم!

آنها در مقدمات انتخابات، حین برگزاری و مراحل پس از آن فقط به فرمان بی بی سی عمل کردند و با زیر پا گذاشتن اخلاق، رقیب خود را دیکتاتور نامیدند و در اردوکشی خیابانی شعارهای ساختارشکنانه دادند.آنها به همین اکتفا نکردند. اقتدار ملی و امنیت ملی را هدف قرار دادند و با پا گذاشتن روی حق الناس، حق الله را هم هدف قرار دادند. باز به این هم اکتفا نکردند بلکه در تظاهرات خیابانی، امام، انقلاب، رهبری و ولایت فقیه را هدف قرار دادند. مردم هم با قیام تاریخی خود در 9 دی 88 پاسخ ساختارشکنی های آنها را دادند. فتنه سال 88 در حقیقت یک کودتا علیه رای ملت و جمهوریت نظام بود، آن هم با دسیسه و کارگردانی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی و با هدایت امپریالیسم خبری غرب. هر کس این حقیقت را انکار کند مثل آن است که در روز روشن به انکار خورشید بپردازد.

چرا این بی مهری به نظام و انقلاب و مردم در ادبیات سیاسی آقای هاشمی رفسنجانی، در آنجا که سخن از «حق الناس بودن رای ملت» است، سانسور و به فراموشی سپرده می شود؟

2- محمد فرهادی وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری توسط مجلس با رای بالا انتخاب شد. معلوم شد کلید قفل این وزارتخانه در جیب خود وزیر است. آنجا که صریحا اعلام کرد: «رهبری فصل الخطاب است و فتنه خط قرمز ماست.» چرا آقای رئیس جمهور از ابتدا این کلید را در قفل وزارت علوم قرار نداد و آن را به راحتی نگشود و 18 ماه کلیدی ترین وزارتخانه را دچار مشکلات مدیریتی کرد؟ با این کلید می شد به شتاب پیشرفت علمی کشور افزود و اکنون به خاطر قفل فتنه از سرعت آن کاسته شده است. پنج شنبه گذشته روزنامه های دوم خردادی سخنان آقای فرهادی مبنی بر مرزبندی او با فتنه را سانسور کردند و با بزرگ کردن درشت گویی های یک نماینده بر طبل تداوم فتنه کوبیدند. معلوم شد مشکل آنها حل بحران مدیریتی در وزارت علوم نبود.

واکنش برخی رسانه های زنجیره ای در داخل و خارج حتی به چفیه انداختن بر دوش فرهادی هم شنیدنی است.

آنها از چه نگران هستند؟ از این نگرانند که وزیر علوم همانند وزیر بهداشت باری از دوش مردم بردارد؟ درد آنها چیست؟ درد آنها کارآمدی دولت است! نمی خواهند دولت با همگرایی مجلس مشکلات کشور را حل کند. یک باند تبهکار سیاسی با نادیده گرفتن حق الناس در پی آسیب رسانی به اقتدار و امنیت ملی است. آنها از دوگانه سازی های سیاسی و اجتماعی نان می خورند. از حاکمیت دوگانه برای تامین منافع بیگانگان از طریق نادیده گرفتن حق الناس سود می برند. آنها نمی خواهند دانشگاه برای نظام کادر تربیت کند. آنها دانشگاه را حلقه واسط با رسانه های زنجیره ای وابسته به امپریالیسم خبری و احزاب سر در آخور سفارت انگلیس می خواهند.

کسانی که به دنبال بازتولید فتنه هستند با کسی که صریحا بگوید رهبری فصل الخطاب است و فتنه خط قرمز ماست، مرزبندی دارند. متاسفانه این مرزبندی در برخی مطبوعات کشور دیده می شود. مردم این جماعت را دارند رصد می کنند و به موقع پاسخ به آنها خواهند داد.

مردم اجازه نمی دهند دولت از مسیر اعتدال خارج شود. مجلس به نمایندگی از مردم این ماموریت را دارد که با افراطی گری و بازتولید فتنه مقابله کند. رای مشروط مجلس به فرهادی نشان داد که نمایندگان ملت در پاسداشت قیام تاریخی 9 دی هیچ گاه از خط قرمز عبور نمی کنند.

3- دادگاه رژیم کودتا در مصر، حسنی مبارک را از کلیه جنایات و خیانت هایی که به ملت مصر کرده بود تبرئه کرد. رژیم کودتا، رهبران انقلاب مصر را به زندان انداخت و در عوض، کسانی که مردم را در میدان التحریر و خیابان های مصر به خاک و خون کشیدند تبرئه کرد.

این در حالی است که هفته گذشته دادستان مصر برای محمد مرسی رئیس جمهور برکنارشده مصر حکم اعدام درخواست کرد! حسنی مبارک در اولین روزهای انقلاب 25 ژوئیه 2011، 239 نفر را کشت و 1588 نفر را زخمی کرد.

فاجعه تبرئه مبارک محصول کدام غفلت رهبران انقلاب مصر است؟ مرسی چگونه از کاخ ریاست جمهوری به زندان رفت؟ سه دلیل عمده شکست انقلاب مردم مصر در جریان بیداری اسلامی اینها بود.

1- اختلاف رهبران سیاسی و نادیده گرفتن حق الناس

2- عدم درک موقعیت ارتش و ظرفیت نظامیان برای کودتا

3- عدم مجازات ضدانقلاب و تعلل در برخورد با نفوذی های رژیم صهیونیستی در راس و بدنه حکومت مصر

اینکه رژیم کودتا در مصر تا چه زمانی بتواند با تکیه بر سرنیزه، انقلابیون را مهار و ضدانقلاب را تقویت کند، خدا می داند.

درود بر انقلابیون یمنی که با بهره گیری از تجربه مصر، از مصادره انقلاب توسط بازماندگان رژیم گذشته با هوشمندی جلوگیری کردند. انقلابیون یمن با نواختن طبل همگرایی گروه های سیاسی و مذهبی جلوی نفوذ ضدانقلاب و دشمنان اسلام را گرفتند.انقلابیون یمن با مدیریت ارتش و مهار آن جلوی کودتا علیه انقلاب را گرفتند. تصرف صنعا و شهرهای بزرگ و تسخیر نرم پادگان ها هرگونه تحرک برای سلاخی رای ملت را سد کرد. الگوی یمن و تجربه این کشور در مهار ضدانقلاب می تواند برای کشورهایی که نمی خواهند طبل بیداری اسلامی در ممالک خود از صدا بیفتد، بسیار گرانسنگ است.هنر و مهارت انقلابیگری خود را در دیدن دست نفوذ، دخالت و اخلال بیگانگان و بریدن آن رخ نشان می دهد. اگر این مهارت نباشد غلبه ضدانقلاب و بر باد رفتن دستاوردهای انقلاب، اجتناب ناپذیر است.

قدس:مدرس افتخار تاریخ اسلام

«مدرس افتخار تاریخ اسلام»عنوان یادداشت روز روزنامه قدس به قلم محمداسماعیل نیا است که در آن می خوانید؛مدرس از افتخارات تاریخ اسلام است. او شخصیتی جامع و چندی بعدی است که نظیرش را در تاریخ چند صد ساله معاصر کمتر سراغ داریم. او هم مجتهد و فقیه بود، هم سیاستمدار برجسته و پرتأثیر. زندگی و زهد شهید مدرس، جمله معروف او را یعنی «سیاست ما عین دیانت ماست» معنا کرد.

مدرس در میان سیاستمردان همردیف خود، کلاس خاص خودش را داشت. متأسفانه هنوز اندیشمندان و متفکران، در داخل و خارج از کشور، آن قدرها که باید، به عمق شخصیت او راه پیدا نکرده اند که این خلأ مهم، باید با برگزاری کنگره های جهانی و انجام پژوهشهای اساسی جبران شود.

شهید مدرس، شریعت اسلام را به منزله روح در پیکر می داند و با بیان این جمله معروف در نطق سال 1302 هجری شمسی خود که دیانت ما عین سیاست ما و سیاست ما عین دیانت ماست، به سراغ ریشه یابی علل انحطاط مسلمین رفته و آن را در جدایی سیاست و دیانت می جوید و می گوید: فکر می کردم چرا ممالک اسلامی رو به ضعف رفته و ممالک غیراسلامی رو به ترقی؟ چندین روز فکر می کردم و بالاخره چنین فهمیدم که ممالک اسلامی، سیاست و دیانت را از هم جدا کرده اند... لهذا در ممالک اسلامی، اشخاصی که متدین هستند، دوری می کنند از اشخاصی که داخل در سیاست هستند.

در نگاه شهید مدرس، سیاست، تدبیری خاص است که در آن انسان، بی برنامه و ناشیانه و خام در میادین و صحنه های حیات سیاسی وارد نشود؛ چرا که در این صورت شکست خواهد خورد، بلکه باید به گونه ای وارد صحنه ها شود که اسیر قدرت های دیگر نشده که هیچ، بلکه پیروزمندانه از میادین و صحنه ها بیرون آید.

از دیدگاه شهید مدرس، سیاست به معنای تعمیرالبلاد و تأمین العباد هم آمده است؛ بدین معنا که سیاست در نگاه ایشان فقط برد و باخت نیست، بلکه به پیش بردن و هدایت کردن با فرهنگ اسلامی و احیای فرهنگ ائمه و نه با هر فرهنگ دیگر.

کلام مدرس در مجلس شورای آن روزگار، قاطعیت سازنده و بار حتمی داشت. شجاعت او توأم با بصیرت و ساده زیست بود. او در عین اقتدار، دشمن شناسی حرفه ای بود که توانست با بصیرت مثال زدنی خود، استکبار جهانی به سرکردگی انگلیس را شکست بدهد.

با مراجعه به متون تاریخ می بینیم که مدرس نه تنها در عرصه سیاست که در عرصه اقتصاد هم اندیشمندی فرزانه بود. مدرس به واردات بسیار حساسیت داشت و موضوع خودکفایی و تولید را در سرلوحه تذکرات خود قرار داده بود. او به صادرات و احیای شخصیت و هویت مسلمانان می اندیشید و در تصمیم گیری های نابخردانه اقتصادی، برخورد قاطعی با رضاخان قلدر داشت.

مدرس با اعتقاد، مبارزه می کرد و بارها تا سرحد شهادت روی عقیده خود ایستاد و سرانجام جان خود را بر سر اعتقاد خود گذاشت و... شهید شد. او راه سالار شهیدان را ادامه داد و الگوی جهان اسلام در حوزه یک نماینده موفق شد. مدرس نماینده دیروز و الگوی امروز ماست. در باور ما، شهیدان زنده هستند و بر سفره رزق الهی میهمانند. مدرس، زنده است و همواره باید از اندیشه ها و افکار او پند بگیریم و راهش را ادامه دهیم.

سیاست روز:اجلاس اقتدار سیاسی و نظامی سوریه

«اجلاس اقتدار سیاسی و نظامی سوریه»عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم قاسم غفوری است که در آن می خوانید؛سوریه دیروز میزبان نشست مبارزه با تروریسم بود که نمایندگانی از تشکل های مردمی و دولت ها از ۸۰کشور در آن حضور داشتند. محور این نشست را نیز بررسی ابعاد تروریسم در جهان و یافتن راهکاری برای مبارزه با آن تشکیل می داد.

بسیاری از ناظران سیاسی و نظامی با اشاره به مبارزه ۴ ساله سوریه با تروریسم تاکید دارند که این نشست دارای اهمیت بسیاری است و می تواند زمینه ساز انتقال تجربیات سوریه به سایر کشورها برای مبارزه واقعی و جدی با تروریسم باشد. این نشست در سایه بایکوت خبری و سیاسی کشورهای غربی و البته بی توجهی سازمان ملل در حالی برگزار می گردد که برگزاری آن و واکنش ها به آن بیانگر نکات قابل توجهی در حوزه نظامی و سیاسی است.

نخست آنکه این نشست بیانگر عزم جدی سوریه برای مبارزه با تروریسم است که واهی بودن ادعاهای کشورهای غربی که سعی دارند تا دمشق را بخشی از تروریسم معرفی و سرنگونی نظام این کشور و داعش را همزمان خواستار باشند ابطال می سازد. ابتکارات سوریه در برگزاری این نشست گواهی به عزم جدی سوریه در باقی ماندن در صف اول مبارزه با تروریسم است که همگرایی جهانی به آن می تواند زمینه ساز برقراری هر چه سریع تر امنیت در منطقه و جهان باشد.

نکته بسیار مهم آن است که برگزاری این نشست با حضور ۸۰ کشور نشان می دهد که سوریه دستاوردهای بسیاری در حوزه امنیتی داشته است که اقتدار نظامی این کشور را آشکار می شود. سوریه در طول ۴ سال اخیر با تروریست هایی از ۸۶ کشور که از سوی ده ها کشور غربی و عربی و رژیم صهیونیستی حمایت می شدند در مبارزه بوده که برگزاری انتخابات در چند مرحله و اکنون برگزاری اجلاس بین المللی مبارزه با تروریسم، نشانگر پیروزی سوریه در این عرصه است.

دوم آنکه حضور نمایندگان ده ها کشور در قالب تشکل های مردم نهاد و دولت ها بیانگر اعتماد جهانی به سوریه است. این حضور یعنی اعتماد و همبستگی جهانی با نظام و ملت سوریه و حمایت از اقدامات آن در مبارزه با تروریسم.
این حضور به خوبی آشکار می سازد که سیاست های غرب برای دور ساختن ملت ها و دولت ها از سوریه با شکست همراه گردیده و دمشق دارای جایگاه ویژه ای در جهان است. نکته مهم آنکه همه نهادهای مردمی و همه دولت ها در این نشست حضور دارند که پایگاه سیاسی و مردمی سوریه را نشان می دهد. نکته بسیار مهم آنکه عدم مشارکت کشورهای غربی و بعضا عربی در این نشست و بایکوت های رسانه ای آنها در قبال آن نشانگر واهی بودن ادعاهای غربی و عربی در مبارزه با تروریسم است. این نشست مهر تایید دیگری بر اصل عدم رویکرد غرب و ارتجاع عربی برای مقابله با تروریسم می باشد که افکار عمومی جهان را بیش از پیش با اهداف اصلی ائتلاف آمریکا به اصطلاح مبارزه با داعش آشکار می سازد.

به عبارتی می توان گفت که حضور کشورها در نشست سوریه نشان می دهد که کدام کشورها واقعا به دنبال مبارزه با تروریسم هستند و چه کشورهایی حامی تروریسم و عامل بحران های اصلی منطقه هستند که یک پاسخ را آشکار می سازد و آن اینکه ائتلاف آمریکا صرفا نقابی برای توجیه نظامی گری و تجاوز کاری های آمریکا و متحدانش است و اگر ملت ها و دولت های آزاد جهان به دنبال امنیت و مقابله با تروریسم هستند باید چشم امید از ائتلاف آمریکایی برداشته و در کنار مبارزان واقعی با تروریسم یعنی جبهه مقاومت قرار گیرند که حضور گسترده کشورها در نشست سوریه نشانگر رویکرد جهانی به این اصل و تنهاتر شدن سیاست های آمریکا در منطقه است.

بر این اساس نشست دمشق را می توان سندی بر اقتدار امنیتی و سیاسی سوریه دانست که در سایه وحدت مردم، ارتش و نظام سوریه و حمایت های جبهه مقاومت منطقه و کشورهایی مانند روسیه محقق گردیده که تاثیر بسیاری در تحقق امنیت منطقه داشته است.

این نشست به خوبی تفاوت نقش جبهه مقاومت با برخی کشورهای عربی نظیر عربستان در امنیت منطقه را آشکار می سازد؛ چنانکه سوریه میزبان نشستی بود که هدف آن مبارزه با تروریسم و حامیان خارجی آنها بوده، حال آنکه چندی پیش عربستان میزبانی نشستی را بر عهده داشت که حامیان تروریسم در آن گرد هم آمدند و نتیجه آن به افزایش حمایت های مالی و تسلیحاتی ارتجاع عربی، صهیونیست ها، ترکیه و کشورهای غربی از گروه های تروریستی ختم شد که تشدید کننده بحران در منطقه بوده است.

البته کشورهایی مانند انگلیس، فرانسه و آمریکا نیز نشست هایی مشابه نشست عربستان برگزار کردند و در روزهای آتی نیز، آن را در بروکسل در سطح وزرای خارجه ائتلاف آمریکایی تکرار می کنند که حاصل آن تشدید بحران و تقویت تروریست ها بوده و خواهد بود چنانکه منابع خبری رسما اعلام کرده اند آمریکا در هفته های اخیر چندین محموله تسلیحات برای داعش از طریق هوایی ارسال کرده تا برای کشتار مردم سوریه و عراق به کار گرفته شوند.

وطن امروز:مذاکره و مغالطه!

«مذاکره و مغالطه!»عنوان یادداشت روز روزنامه وطن امروز به قلم سیده آزاده امامی است که در آن می خوانید؛ در علم منطق و در مبحث مغالطات از مغالطه‎ای بحث می‎شود تحت عنوان مغالطه «عدم تکرار حد وسط». از آنجا که معتبرترین شکل استدلال «قیاس» است و محور اصلی قیاس نیز «حد وسط»، منطق‎دانان بر این باورند که کوچک ترین خللی در «حد وسط» موجب اخلال در کل قیاس و ساقط شدن آن از درجه اعتبار خواهد شد.

این مغالطه دو شق اصلی دارد که یکی از آنها در حالتی است که «حد وسط» مشترک لفظی باشد و در صغری و کبرای قیاس به یک معنا به کار نرفته باشد که در این صورت نتیجه‎ای دست خواهد داد گذشته از مخدوش و نامعتبر بودن، بعضاً مضحک و خنده‎آور! مثلاً این نمونه: «اوباما رئیس جمهور آمریکاست؛ رئیس جمهور آمریکا هر 4 سال یکبار انتخاب می‎شود؛ پس اوباما هر 4 سال یکبار انتخاب می‎شود»! از قضا این روزها صحنه سیاسی کشور شاهد وقایعی است از جنس مغالطه فوق اما متأسفانه هدفدار و به منظور از میدان به‎ در کردن منتقدان دولت و خصوصاً بالا بردن هزینه‎های سیاسی نقد توافق ژنو! از همان آغازین روزهای اعلام این توافق و به موازات روشنگری مستدل و دلسوزانه منتقدان، جریان موافق که مشتی به غایت تهی از استدلال در دفاع از توافق داشت و به درستی خود را در عرصه رقابت منطقی از پیش باخته می‎دید، بازی غیراخلاقی‎ای را آغاز کرد که به موجب آن به‎زعم خود با توسل به اتهام‎ها و اهانت‎های ناجوانمردانه درصدد حذف منتقدان برآمد؛ از جمله‎ این اتهام‎ها که به شوخی کودکانه‎ای می‎ماند اینکه این جریان با قیاس ناصواب انتقاد منتقدان و خیمه‎شب‎بازی رسوای اسرائیل در مخالفت صوری با توافق، به چنین استنباط خنده‎آوری رسید که پس «منتقدان و اسرائیل همصدا هستند»! و از این قسم قیاس‎های مع‎الفارق که از آن، خنده آید خلق را!

فساد این نتیجه- گذشته از همه واقعیت‎های بدیهی که حتی مدعیان آن نیز خود وجداناً به آن معترفند- به همان مغالطه یادشده بازمی‎گردد و عدم معنای واحد حد وسط- «عدم رضایت»- در دو سوی معادله. جماعت منتقد اگر نقدی به توافق دارد ناظر به «سطح مطلوب» فناوری هسته‎ای برای کشور است، سطحی که به موجب آن صفر تا 100 این فناوری استراتژیک که به همت والای دانشمندان جهادگر و شهدای دانشمند ملت به دست آمده است، حفظ و تمام نیازهای آتی کشور از رهگذر این توان ملی و فناوری بومی تأمین شود و شرایطی رقم نخورد که سرمایه‎ای را که به بهایی گزاف به چنگ آورده‎ایم به ثمن بخس واگذاریم و هنگام احتیاج خدای‎ناکرده دست نیاز به سوی هر کس و ناکسی دراز کنیم و آنچه را خود به تمامه داشتیم، به لابه و التماس از بیگانه تمنا کنیم!

حمایت:داستان تلخ خودروسازان

«داستان تلخ خودروسازان»عنوان یادداشت روز روزنامه حمایت به قلم محمد علیپور است که در آن می خوانید؛روز شنبه رئیس پلیس راهور ناجا، خبر ناخوشایند افزایش 58 درصدی شماره گذاری خودروهای خارجی را اعلام کرد و نسبت به عدم شماره گذاری خودروهای نیسان و پراید به علت رعایت نکردن استانداردها، هشدار داد. صرفنظر از این خبر، باید به بررسی ریشه های اقبال مردم به خودروهای خارجی و راهکارهای حل مشکل قدیمی خودرو پرداخت. قانونگذار برای حمایت از تولید داخلی، نسبت به واردات خودروهای خارجی، تعرفه هایی را تعیین کرده است که متاسفانه خودرو سازان داخلی به جای استفاده از این فرصت برای بهبود کیفیت استاندارد طراحی و تولید، افزایش خدمات پس از فروش و افزایش ایمنی، از وضعیت موجود سوء استفاده کرده اند. کنایه تلخی چند سالی است که در بین مردم شایع شده که می گویند «خودروی ایرانی مثل تخم مرغ شانسی است!» اگر بگوییم که خودرو سازان ما فقط به فکر سود هستند و به کیفیت فکر نمی کنند، خودروهای معیوب را از کارخانه به مشتریان تحویل می دهند و پاسخگویی مناسب و در شأن یک شهروند ایرانی را هم ندارند، سخن به گزاف نگفته ایم.

در کشورهایی پیشرفته و حتی کشورهایی که صنعت خودرو سازی آنها، همپا و همسال کشور ماست (مانند کره جنوبی)، کنترل کیفیت، ارائه خدمات پس از فروش، فراخوانی گسترده خودروهای معیوب از اصول اولیه صنعت خودرو سازی است اما در کشور ما که باید الگوی اقتصاد مقاومتی در آن نصب العین تولیدکنندگان کلان قرار بگیرد، آنقدر کیفیت خودروها پایین است که مردم یا به ناچار مجبور به خرید خودروهای ایرانی می شوند و یا اگر تمکن مالی مناسبی داشته باشند به خودروهای خارجی روی می آورند.جای تردید نیست چنانچه مشتری به کیفیت و استاندارد خودروی داخلی امیدوار باشد، کالای داخلی را به کالای خارجی حتماً ترجیح خواهد داد. به لطف رهنمودهای رهبر انقلاب مبنی بر حمایت از تولیدات داخلی، طی سال های گذشته، به مرحله ای رسیده ایم که در محاورات عمومی، لفظ «ایرانی»، هم معنی کیفیت خوب یک کالا برداشت می شود که نمونه های آن نیز فراوان است.

اما با وجود اهمیت خودرو در سبد کالای خانوار، هنوز این معضل قدیمی حل نگردیده است. با اینکه وارادت خودروهای خارجی با حجم موتور بیش از 2500 سی سی ممنوع است، اما آمارها نشان می دهند همچنان بازار این خودروها و خودروهای پایین تر از این حجم، به علت کیفیت پایین تولیدات داخلی، گرم است. ولی خودروساز داخلی ما، قدر محدودیت واردات و حمایت از تولید داخلی را نمی داند و مدام در حال بهانه تراشی است.به نظر می رسد از دو جهت باید به این موضوع رسیدگی کرد: اول اینکه باید مشخص شود چرا روند واردات خودرو و خروج ارز از کشور ادامه دارد ؟ و دوم اینکه تخلفات خودرو سازان باید به شکل جدی و قاطعانه رسیدگی شود. اگر قرار باشد جلوی واردات خودروی خارجی حتی الامکان گرفته شود و یا سختی گیری ها افزایش یابد ولی در این طرف معادله، خودروسازان داخلی، اعتنایی به دغدغه های اقشار جامعه نداشته باشند، لاجرم فشار اقتصادی ناشی از بی تدبیری برخی به مردم وارد خواهد آمد. هر جا نظارت ضعیف باشد و یا کاهش یابد، همیشه بستر کم کاری ها و توجیهات نابجا فراهم می شود.

رها شدن خودروسازی کشور، متاسفانه محل سوء استفاده و رانت بازی های کلان اقتصادی شده و گویا مسئولین این بخش بزرگ صنعتی فراموش کرده اند و یا خود را به فراموشی زده اند که خودروسازان خارجی حاضرند با قیمت پایین تر و کیفیت بالاتر محصولات خود را به بازار ارائه کنند و اصالتاً هدف از جلوگیری واردات خودروهای خارجی و یا افزایش تعرفه ها، حمایت از تولید داخلی بوده است. نمی خواهیم یک طرفه به قاضی برویم و بگوییم هیچ مشکلی فرا روی خودروسازان از نظر هزینه تولید، تامین قطعات اولیه و انرژی مورد نیاز وجود ندارد اما همواره، دولت ها حامی و پشتیبان خودرو سازان بوده و پشتیبانی های فراوانی از این بخش کرده اند و در این میان سوال اینجاست که چرا با این همه حمایت، محصولات آنها رضایت بخش نیست؟ خودروسازان نه تنها قدر این حمایت ها را نمی دانند بلکه ادعا دارند هزینه تمام شده ساخت خودرو بالاست و به ناچار باید قیمت ها افزایش یابد. این توجیهات به هیچ عنوان برای مردم و افکار عمومی و کارشناسان قابل قبول نیست. حال که به بیان مشکلات پرداختیم راهکارهای زیر برای بهبود وضعیت خودرو نیز پیشنهاد می شود:

1-مقایسه صنعت خودروسازی کشور با سایر کشورهای صاحب فناوری های پیشرفته و بررسی کارشناسانه علت عقب ماندگی از کشورهایی که همزمان با ما، اقدام به تولید خودرو کردند،2- استفاده از مدیریت صحیح و دانش فنی،3- کنترل نرخ بهره بانکی برای خودروسازان و سایر هزینه های سربار نظیر هزینه سوخت، دستمزد و حمل و نقل و ارائه آمار آن به رسانه ها تا اطلاع رسانی شفاف، مانع از بهانه تراشی خودرو سازان در مورد افزایش قیمت محصولاتشان گردد، 4-ایجاد بستر برای خصوصی سازی صنعت خودرو همراه با اهرم های نظارتی قوی و فراهم کردن فضای رقابتی بین خودرو سازان داخلی،5- ایجاد سامانه نظرخواهی رسمی از مشتریان خودروها توسط نهادهای نظارتی مانند کمیته کارشناسی شورای رقابت و شورای سیاست گذاری قیمت خودرو و گزارش نتایج آن به سازمان بازرسی کل کشور و در نهایت سختگیری پلیس راهور برای عدم شماره گذاری و به موقع خودروهای بی کیفیت، می تواند به تولید خودرو داخلی با کیفیت کمک کند.

صنعت خودرو قطعاً و یقیناً به لحاظ فناوری و پیچیدگی به پای صنعت تولید موشک و پهپاد نمی رسد. اگر ما قادریم با برنامه ریزی، نظارت و همت جهادی به سطحی از تکنولوژی موشکی و پهپادی برسیم که جزء معدود کشورهای صاحب این فناوری های پیشرفته باشیم، قطعاً نیز می توانیم جایگاه خودروسازی را با مدیریت صحیح و استفاده از عناصری که امتحان خود را در آزمون های جهادی به اثبات رسانده اند، به کشور بازگردانیم و نظیر سایر فناوری های پیشرفته از جمله نانو و سلول های بنیادی، در صنعت خودروسازی هم حرف اول را در بازارهای منطقه ای بزنیم.

جوان:راز شکست ناپذیری ایران اسلامی

«راز شکست ناپذیری ایران اسلامی»عنوان سرمقاله روزنامه جوان به قلم محمدجواد اخوان است که در آن می خوانید؛رهبر معظم انقلاب اسلامی روز پنج شنبه در جمع اعضای مجمع عالی بسیج مستضعفین فرمودند: «جمهوری اسلامی به برکت تفکر بسیجی و عمل و حرکت بسیجی شکست ناپذیر است. هر فرد ایرانی بالقوه یک بسیجی است، مگر عده معدودی که یا دچار خودپرستی اند یا دچار شهوت پرستی اند یا دچار پول پرستی اند یا دستشان زیر سنگ دشمن است، آنها را می گذاریم کنار؛ معدودند، زیاد نیستند. اکثریت قاطع ملت ایران بالقوه بسیجی اند؛ دلیل شکست ناپذیری نظام جمهوری اسلامی این است. منتها باید حواس همه جمع باشد؛ امتحان همیشه هست، برای همه هست؛ حرکت نباید سست بشود؛ جهت حرکت اشتباه نباید بشود؛ جهت حرکت به سمت استکبار است، مقابله با استکبار است.» با توجه به اهمیت این تبیین مقوله مهم تفکر بسیجی به عنوان راز شکست ناپذیری جمهوری اسلامی ایران، ضروری است در این نوشتار به اجمال بدان پرداخته شود.

باید گفت بسیج صرفاً یک سازمان دهی و حرکت عمومی برای تأمین اهداف مقطعی نیست، بلکه برخاسته از یک تفکر است. حضرت امام خامنه ای در یکی از بیانات پیشین خود در باب تفکر بسیجی می فرمایند: « تفکر بسیجی ترکیبی است از ایمان عمیق، تلاش مخلصانه، هشیاری در شناخت دشمن، گذشت و ایثار در برابر دوست، ایستادگی و مقاومت شجاعانه و خستگی ناپذیر... و این است آن حقیقت والایی که امام بزرگوار ما به خاطر آن، بسیجی بودن را افتخار خود می دانست.» (14/7/1377) ایشان همچنین در یکی دیگر از بیانات خود یکی از ویژگی های تفکر بسیجی را عدالت طلبی می دانند و تأکید می نمایند: «منطق انسان های دارای تفکر بسیجی و اسلامی، منطقی قوی و زمینه ساز پیشرفت در کارها است.» (5/3/1384).

با توجه به این گزاره ها می توان چنین استنباط کرد که تفکر بسیجی را بایستی در ذیل گفتمان کلان انقلاب اسلامی تحلیل نمود و آن نگرش توأم با احساس مسئولیت مؤمنانه و جهادی است که از معرف عمیق اسلام ناب محمدی (ص) است که در انقلاب اسلامی تبلور یافت. یکی از ویژگی های خاص انقلاب اسلامی، پشتوانه منطقی و عقلانی آن بود، به نحوی که شعارها و آرمان های آن پس از 16 سال هنوز دچار کهنگی نشده و تازگی دارد.

ظهور و بروز این آرمان ها را می توان در حرکت عمومی ملت یعنی بسیج مشاهده نمود. از این رو به نحوی می توان تفکر بسیجی را «پیشران» یا «موتور محرک» نیل به آرمان های انقلاب اسلامی دانست. به بیان معظم له «آنچه به نظر این حقیر، کمتر به آن پرداخته شده است و باید پرداخته بشود، مسئله عقبه فکری و پشتوانه ی فکری بسیج است. بسیج یک اندیشه است، یک فکر است، یک منطق است، یک منظومه فکری است. علت این هم که همه می بینند که تحصیلکرده، نخبه، نابغه، از رشته های مختلف مجذوب بسیج می شوند، این است که بسیج صرفاً یک حرکت احساسی نیست؛ یک منطق قوی پشت سرِ بسیج وجود دارد؛ این منطق، این علم، وقتی با عمل همراه می شود، این غوغا را درست می کند؛ این حوادث شگفت آور را خلق می کند.»

عقبه فکری این آرمان ها سبب شد که برخلاف سایر انقلاب ها که با گذشت چند سال ابتدایی آنها، شعارهایشان رنگ می بازد، شعارهای برخاسته از شعور انقلاب اسلامی نه تنها رنگ نباخت بلکه مرزهای جغرافیایی ایران اسلامی را درنوردید و در گستره ای وسیع تر بروز و ظهور یافت.

به تعبیر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) «این تفکر که تفکر بسیجی است و امام بزرگوار ما این را در ایران اسلامی خلق کرد، این صادر شده. بارها گفتیم، مفاهیم انقلاب و مفاهیم اسلام، مثل عطر گل های بهاری است؛ هیچ کسی نمی تواند جلوی آن را بگیرد؛ پخش می شود، همه جا می رود؛ نسیم روح افزا و روانبخشی است که همه جا را به خودی خود می گیرد؛ حالا جنجال کنند، دادوبیداد کنند؛ رفته، صادر شده و الان شما در کشورهای گوناگونی ملاحظه کنید؛ این تفکر در لبنان دارد فعالیت می کند، در عراق دارد فعالیت می کند؛ جوان های عراقی حرکت کردند همراه ارتششان شدند توانستند این پیروزی ها را به دست بیاورند؛ در سوریه همین جور، در غزه همین جور، در فلسطین همین جور، در یمن همین جور، ان شاءالله در قدس شریف و برای نجات الاقصی هم همین جور.»

ایشان در همین سخنرانی پایه این تفکر را «اعتقاد به مسئولیت انسان» می دانند. احساس مسئولیتی که برخاسته از ایمان ژرف و یقین آمیخته با اخلاص باشد می تواند مؤمن جهادی را تربیت کند و اجتماع مؤمنین جهادی، جامعه ایمانی را رقم خواهد زد که ویژگی بارز آن احساس مسئولیت جمعی یا به تعبیر دقیق تر «عزم ملی» است.

بر کسی پوشیده نیست که مسیر پر پیچ وخم پیشرفت کشور و عبور نظام اسلامی از چالش های پیرامونی نیازمند عزم ملی و اندیشه ای مستحکم است که هر دوی این ویژگی ها در تفکر بسیجی مشاهده می گردد. از دیگر سو، حفظ اقتدار ملی در مقابل تهدیدات دشمنان انبوه و تا بن دندان قدرتمند نیز نیازمند همین احساس مسئولیت جمعی است.

استقرار تفکر بسیجی در آحاد و نخبگان جامعه، عملاً زمینه های وابستگی فکری و عملی به بیگانگان را زدوده و دغدغه های استقامت عمومی در مقابل فشارهای خارجی را می کاهد. جامعه ای که در آن این تفکر مسلط و حاکم شود با خیال آسوده می تواند مسیری را بپیماید که هرچند در ابتدای راه با دشواری های گام های بزرگ همراه است، اما به زودی حلاوت دستاوردهای این ایستادگی بر اصول را خواهد چشید.

چنین تفکری، جامعه و کشور را از جهات گوناگون در مقابل آسیب ها و آفات بیمه می کند و به همین دلیل می توان راز پیشرفت روزافزون و شکست ناپذیری جمهوری اسلامی را فهمید و آن تمسک به چنین تفکر و گفتمانی است. به بیان حضرت امام راحل عظیم الشأن «اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهان خواران از آن دور خواهد گردید و الا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند.»

مردم سالاری:کلیدی برای قفل نفت

«کلیدی برای قفل نفت»عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاری به قلم سینا خسروی است که در آن می خوانید؛اوپک در روزهای گذشته در حالی شاهد تلاشِ گسترده برخی اعضا برای ارتقاء قیمت نفت در بازار جهانی بود که با ناهماهنگی برخی دیگر، تلاش های صورت گرفته را رنگ باخته دید و عملا به سازمانی کم اثردر معادلات اقتصاد نفت بین الملل تبدیل شد.

اگر کشورهای عضو اوپک را به دو گروه کم جمعیت (با درآمد سرانه بالا) و پرجمعیت (با درآمد سرانه پایین) تقسیم کنیم قطعا دسته دوم در نشست اخیر اوپک چانه زنی بالایی برای پایین آوردن سقف تولید اوپک به نمایش گذاشتند که البته این تلاش در سایه بی تفاوتی گروه اول، نتوانست گام موثری برداشته و درنتیجه سقف تولید روزانه 30 میلیون بشکه ای برای سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) دست نخورده باقی ماند.

اما در این بین کشوری هم بود که نه در طیف چانه زنان واقع شده بود و نه - بی تفاوت- مشیِ هرچه پیش آید خوش آید را دنبال می کرد. اعراب سرزمین حجاز در یکصد و شصت و ششمین جلسه اوپک، با تاکتیک های خاصی به بازی آمدند و با کاهش عرضه مخالفت کردند و با تکیه بر جایگاه در خور اعتنایی که در این سازمان دارند، به بهانه عدم دخالت در سازوکار بازار نفت، حصول به هرگونه تعادل و پایداری را به آینده وا گذاشتند. این اما در حالی است که عربستان سعودی با در اختیار داشتن سهم بالایی از تولید اوپک بیشترین ضرر را از پایین بودن قیمت نفت متحمل می شود و اینکه چرا این کشور در این شرایط با کاهش عرضه مخالفت ورزیده بحثی است که بایستی بیشتر به آن پرداخت. بالطبع سعودیان با ذخایر ارزی بالا به هیچ عنوان نگران نقصان بودجه در کشورشان نیستند و این در حالیست که این کشور طی چند سال اخیر در کنار امارات و حتی عراق از تحریم های بین المللی علیه ایران بیشترین بهره برداری را نموده و با تولیدِ حداکثری، به تعبیری سهمی از بازار ایران را به خود اختصاص داده است.

از تقابل های تاریخی-سیاسی بین دو کشور که بگذریم، می توان بخشی از دخالتهای غیر مستقیم عربستان در جریان مذاکرات وین را نیز در راستای نگرانی خاص این کشور از رفع تحریم ها و بازگشت ایران به جایگاه قبلی اش دانست. از این رو بدبینانه نیست اگر بخواهیم گوشه ای از ریخت و پاشهای عربستان در پایین نگه داشتن قیمت نفت را در ادامه اهداف این کشور برای تسویه حساب سیاسی با ایران و انتفاع هرچه بیشتر اقتصادی در بلندمدت دانست.

عامل مهم دیگری که عربستان را در اتخاذ چنین تصمیمی مصمم تر نمود، موضع روسیه است که به عنوان بزرگترین تولیدکننده انرژی جهان اگرچه عضو اوپک به شمار نمی رود اما نفوذ شایان توجهی بر بازار نفت دنیا دارد. اینکه روسها قبلا اعلام کرده بودند که هیچ برنامه ای برای کاهش تولید نفت در راستای افزایش قیمتها ندارند، هراس عربستان را از اینکه روسیه، با تصاحب سهمِ کاهش یافته از تولیدات اوپک، معادلات بازار را به نفع خودش رقم بزند، بیشتر و بیشتر نمود.

از ایران و روسیه که بگذریم مهم ترین تهدید اما جای دیگری بود: متحد قدیمی عربستان. ایالات متحده آمریکا با اتخاذ شیوه های غیر متداول در استخراج، فقط تولید نفت خود از پالمه سنگهای شیل را طی 6 سال اخیر با رشد خیره کننده 500 درصدی به 5/3 میلیون بشکه در روز رسانده و پیش بینی ها نشان می دهد که بالا بودن قیمت نفت، ظرف 6 سال آینده آمریکا را جانشین عربستان در صدر فهرست تولیدکنندگان نفت دنیا قرار دهد و این موضوع به هیچ عنوان برای عربستان قابل هضم نیست. پاشنه آشیل تولید نفت در آمریکا بالا بودن قیمت تمام شده است که عربستان از این نقطه ضعف استفاده نموده و سعی دارد با ثابت نگه داشتن میزان عرضه در اوپک و کاهش قیمت ها، به تدریج این رقیب بزرگ را از میدان به در کند. با ادامه روند فعلی شاهد خروج آمریکا از بازار عرضه نفت خواهیم بود و از آنسو تحریم ها علیه روسیه نیز یک تحریک جدی برای قیمت این منبع مهم انرژی در سطح بین الملل به شمار می رود و این در حالیست که انرژی ارزان در شرایط فعلی، موجب افزایش رونق تولید در غرب شده و تقاضا برای انرژی را روز به روز افزایش خواهد داد.

همه این ها ابزارهای تاکتیکی عربستان برای حضور قدرتمندتر در این بازی خواهد بود که البته تن دادن به این روشها برای همه اعضای اوپک هم چندان بی دردسر نیست. پایین بودن قیمت نفت در میان مدت، رکود حاکم بر کشورهای صنعتی را به کشورهای صاحب نفت منتقل می کند و در این بین ایران که شرایط رکودی منحصر بفردی را پشت سر می گذارد، متحمل زیان فزاینده ای از پایین بودن قیمت خواهد شد. بنابراین اگرچه می توان به آینده نفت خوش بین بود اما برای اینکه بتوان در تدوین استراتژی های پیشِ رو نقش پررنگ تری ایفا کرد، بایستی درکوتاه مدت برای تحکیم پل ارتباطی با عربستان تلاش نمود تا مانع تک روی هایِ تاکتیکی سعودی ها در عرصه اقتصاد و سیاست شد و در قوام بخشی به این ایده چه فاکتوری موثرتر از حضور سیاستمدار بزرگ کشورکه عربها حساب خاصی رویش باز می کنند.

این قبول که محمدجوادظریف به عنوان یک دیپلمات کاربلد و برجسته و البته به عنوان وزیرامور خارجه جمهوری اسلامی ایران می تواند باب دیپلماسی با هرکشوری را بر مبنای عزّت و مصلحت کشور بگشاید اما در این مورد خاص، کاریزمای هاشمی رفسنجانی در میان اعراب، پتانسیل متفاوتی برای سرعت بخشی به مذاکره خواهد داشت. سایه انداختن عربستان بر مذاکرات وین نشان می دهد دولت حسن روحانی برای دستیابی به موفقیت کامل در عرصه بین الملل بایستی رویکرد متفاوتی به مناسبات بین دو کشور داشته باشد و در این بین قطعا باید روی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام حساب ویژه ای باز کند.

حساسیت رسانه های دنیا به رفتار نمایندگان ایران و عربستان در اوپکِ یکصد و شصت و ششم نشان می دهد گشودن قفل رابطه میان ایران و عربستان می تواند آینده متفاوتی در بازار نفت رقم بزند و بررسی تاریخ معاصرِ روابط میان این دو کشور بیانگر این است که بی شک «آیت الله»، همواره کلیدی از این قفل در جیب دارد.

ابتکار:بحران سعودی ایران

«بحران سعودی ایران»عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار به قلم مهدی روزبهانی است که در آن می خوانید؛ایران و ایرانی برای پدر خوانده اعراب نگران کننده است و همین نگرانی باعث شده که هر جا پرونده ای از مسائل بین المللی ایران گشوده می شود ردپایی از سعودی ها نیز دیده شود. نگرانی اعراب به حدی است که سعودالفیصل وزیر امور خارجه عربستان با طیاره شخصی خود به وین رفت تا بلکه در راه توافق جامع هسته ای ایران و 1+5 سنگ اندازی کند. لیست مشکلاتی که سعودی ها با ایران دارند و سعی می کنند با پولهای خود به رویارویی بپردازند؛ کم نیست. مذاکرات هسته ای، اجلاس اوپک، قیمت نفت و سایر مسائل منطقه که به نوعی نام ایران در آنها مطرح می شود( بحران های بحرین، سوریه، لبنان و یمن) از جمله مسائل بین المللی اند که اعراب بر سر آنها با عزمی راسخ به مصاف ایران می آیند.

منافع استراتژیک دو کشور قدرتمند ایران و عربستان، آنها را به تقابل و رویارویی مستقیم در بسیاری از مسائل کشانده است و همین باعث شده که سران سعودی برنامه ریزی خود را در منطقه بر اساس رقابت با ایران شکل دهند. از این رو نقش آفرینی سعودی ها در حوزه منافع ایران بر همگان روشن شده است. بنابراین مسلم است که آنها از یک سو تلاش می کنند تا اعتبار و قدرت خود را افزایش دهند و از سوی دیگر از هر اقدامی که ایران را متضرر می کند و جلوی گسترش نفوذ ایرانی ها را می گیرد؛ فروگذار نمی کنند. مذاکرات هسته ای و اجلاس اخیر اوپک نشان داد که سعودی ها حاضرند برای رویارویی با ایران حتی هزینه بپردازند، هرچند که ممکن است تنها هدف آنها ایران نباشد. البته قبل از این هم هرگاه در منطقه بحرانی رخ می داد عربستان تلاش می کرد که از حضور و نقش آفرینی ایران جلوگیری کند. مثلا زمانی که ائتلاف بین المللی ضدداعش شکل گرفت؛ سعودی ها کوشیدند تا مانع از نقش آفرینی ایران در حل این بحران شوند. بنابراین با توجه به چالش هایی که عربستان سعودی برای ایران در عرصه بین المللی و منطقه ای ایجاد کرده است می توان گفت که ایران با بحران دیپلماتیکی که سعودی ها طراح آن هستند مواجه شده است.

اما مسئله این نیست که عربستان دست به چه اقداماتی می زند بلکه مهم این است که ایران برای مهار بحران سعودی چه طرح و برنامه ای دارد و قرار است با چه منطقی آن را حل و فصل کند؟
دولت محمود احمدی نژاد منطق خاصی برای روابط ایران و عربستان نداشت و معمولا اقداماتی دفعی انجام می داد که نه تنها منفعتی برای ایران نداشت بلکه آینده روابط را بیشتر تیره و تار می کرد. مثلا زمانی که ولیعهد عربستان درگذشت عده ای به ظاهر خود سر، در اطراف سفارت این کشور در تهران شیرینی توزیع کردند. این اقدام به حدی نامتعارف بود که واکنش های داخلی را هم برانگیخت. آیت الله جوادی آملی در واکنش به این اقدام گفت که وقتی مقابل سفارت عربستان در تهران به خاطر مرگ ولیعهد این کشور شیرینی توزیع می شود؛ نباید انتظار داشت ریاض برای حجاج ایرانی فرش قرمز پهن کند.

اما با روی کار آمدن دولت روحانی رویه ای متفاوت در پیش گرفته شد و با توصیه و اجماع نظر بسیاری از کارشناسان، تعامل دوسویه درعین رقابت به عنوان گام اول دستگاه سیاست خارجی ایران مطرح گردید. نظر به اینکه منافع ایران و عربستان در منطقه بعضا به یکدیگر گره می خورد انتظار می رود که تعامل سازنده در روابط با عربستان مد نظر باشد چرا که بازی برد – برد می تواند منافع بیشتری نسبت به رقابت تخریبی برای دو کشور داشته باشد. با انتشار خبر سفر ظریف به عربستان این امید شکل گرفت که اختلافات کاهش پیدا می کند و دوکشور برای حل مشکلات پای میز مذاکره می نشینند و در نتیجه قدرت ایران و عربستان چتر سنگینی در منطقه باز می کند که امکان نقش آفرینی بازیگران خارجی را بسیار کم خواهد کرد. اما اتفاقات یک ماه گذشته و انجام نشدن این سفر به فرضیه بحران سعودی قوت بخشیده است. حالا پیشنهادات داخلی مبنی بر میانجی گری هاشمی رفسنجانی، که روابط حسنه اش با سران کشورهای اسلامی با مشهور است؛ نشان می دهد که به نوعی ظرفیت های دیپلماتیک در حل این بحران کاهش یافته است و دو کشور نیاز دارند تا از ظرفیت دیپلماسی عمومی و خارج از چارچوب دولت برای حل اختلافات بهره گیرند.

اما نکته این جاست که در دستگاه سیاست خارجی ایران تعیین چارچوب برای ارتباط با عربستان سعودی با موانعی رو به رو است. افراطیون دو طرف اختلافات مذهبی را به عنوان یک مانع مهم در گسترش تعامل میان ایران و عربستان درنظر می گیرند. این در حالی است که منافع استراتژیک اقتضائات دیگری دارد. از این رو اولین نیاز، برقراری توازن میان این دو جهت در سیاست خارجی ایران است. بنابراین مادامی که ایران طرح بلند مدتی برای تعامل با عربستان، که در حال حاضر بحران سعودی را برای ایران به همراه آورده است، نداشته باشد؛ این بحران گسترش پیدا خواهد کرد.

دنیای اقتصاد:دخالت در بازار ارز؛ آری یا نه؟

«دخالت در بازار ارز؛ آری یا نه؟»عنوان سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به قلم حمید زمان زاده است که در آن می خوانید؛طی یک هفته اخیر بازار ارز با نوسانات رو به بالا مواجه شده و ارزش هر دلار از 3250 تومان به مرز 3500 تومان نیز نزدیک شد. در واقع، ریال بیش از هفت درصد از ارزش خود در برابر ارزهای عمده را طی چند روز از دست داد. این نوسان رو به بالا در حالی رخ داده است که نرخ دلار طی دو ماه گذشته در محدوده 3250 تومان با ثبات و آرامش نسبی همراه بود. اکنون سوال این است که عوامل این افزایش نرخ ارز در شرایط فعلی چه بوده است؟ آیا افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت ادامه خواهد یافت؟ و در نهایت واکنش سیاست گذار ارزی به این نوسانات چه باید باشد؟ احتمالا بسیاری از نگاه ها در بازار ارز، به سوی تمدید مذاکرات هسته ای است و بسیاری از فعالان بازار آن را عامل اصلی نوسانات رو به بالای اخیر نرخ ارز می دانند.

سوال این است که تمدید مذاکرات هسته ای، چه پیامی برای بازار ارز داشت؟ با تمدید توافق موقت ژنو، محدودیت های طرف عرضه بازار ارز اعم از تحریم صادرات نفت، تحریم بانکی و تحریم مبادلات مالی، به مانند یک سال گذشته، طی هفت ماه آتی ادامه خواهد یافت و البته با افزایش مواجه نخواهد شد. تمدید مذاکرات هسته ای البته در شرایطی روی داد که اگرچه دوره 7 ماهه تمدید مذاکرات تا حدی بر خلاف انتظارات بود، اما اصل تمدید مذاکرات چندان دور از انتظار نبود. تمدید توافق ژنو در چنین شرایطی اگرچه سناریوی کاهش نرخ ارز را منتفی ساخت، اما افزایش قابل توجه نرخ ارز در کوتاه مدت را نیز منتفی کرد. واکنش بازار ارز طی چند روز پس از تمدید مذاکرات نیز به خوبی گویای این موضوع بود که تمدید توافق موقت ژنو، رویدادی نبود که بتواند اثر کوتاه مدت قابل ملاحظه ای در بازار ارز بر جای گذارد؛ بنابراین اثر بسیار کوتاه مدت تمدید مذاکرات، افزایش محدود نرخ ارز در حدود دو درصد بود که البته اتفاق افتاد و در عین حال آرامش بازار ارز حفظ شد.

اما آنچه موجب شد نوسانات و افزایش نرخ ها در بازار ارز پررنگ تر شود، نه مذاکرات هسته ای؛ بلکه آثار روانی ناشی از مذاکرات اوپک بود. اجلاس اوپک در شرایطی برگزار شد که طی دو ماه گذشته، بازار جهانی نفت، کاهش حدود 25 درصدی قیمت را تجربه کرده بود و این احتمال وجود داشت که اوپک با کاهش سقف تولید، از کاهش بیشتر قیمت نفت جلوگیری کند، اما عدم دستیابی به هدف کاهش سقف تولید اوپک در سایه کارشکنی های عربستان، پیام مهمی را به بازار جهانی نفت فرستاد و آن اینکه اوپک در شرایط فعلی نقش خود را در رهبری بازار نفت از دست داده است. در نتیجه واکنش بازار نفت، سقوط حدود 10 درصدی قیمت نفت تنها در دو روز بود. به این ترتیب اگرچه ظرفیت فعلی صادرات نفت ایران در سایه تمدید توافق ژنو حفظ می شود، اما سقوط 10 درصدی قیمت نفت طی دو روز که با محاسبه نزول 25 درصدی آن در ماه های گذشته، کاهش 35 درصدی قیمت نفت را رقم زد، به معنای کاهش شدید درآمدهای ارزی حاصل از نفت خواهد بود. بنابراین تحولات بازار نفت، پیام روشنی برای بازار ارز داشت و اثر روانی خود را برجا گذاشت. همان طور که در سایه سقوط قیمت نفت، روبل روسیه حدود 4 درصد از ارزش خود را در برابر ارزهای عمده از دست داد، بازار ارز ایران نیز از پیام بازار جهانی نفت در امان نماند و در روزهای شنبه و یکشنبه ریال حدود 5 درصد تضعیف شد.

اما اکنون سوال این است که آیا افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت ادامه خواهد یافت؟ تمدید توافق ژنو اگرچه انتظارات بازار ارز را رو به بالا تعدیل کرد، اما در مجموع در کوتاه مدت لطمه ای به ثبات شرایط بنیادی بازار ارز نخواهد زد. کاهش قیمت نفت نیز اگرچه اثر واقعی قابل ملاحظه ای بر درآمدهای ارزی اقتصاد ایران دارد، اما اثر واقعی قابل ملاحظه ای بر شرایط بنیادی عرضه بازار ارز ایران ندارد؛ چراکه در شرایط فعلی مساله اصلی، میزان دسترسی ایران به منابع ارزی حاصل از نفت است و نه میزان درآمد حاصل از فروش نفت. با وجود تحریم ها، ذخایر ارزی ایران همچنان در حال انباشت بوده و اقتصاد ایران از ذخایر ارزی پر و پیمانی برخوردار است. در این میان کاهش قیمت نفت، تنها سرعت انباشت ذخایر را کند می کند و عملا اثری بر عرضه بازار ارز نخواهد داشت، مگر آنکه قیمت های نفت در میان مدت در سطوح پایین باقی بماند؛ در این صورت، کاهش درآمد نفت به مرور اثر منفی خود را بر عرضه بازار ارز خواهد گذاشت؛ بنابراین به نظر می رسد افزایش اخیر نرخ ارز عمدتا ناشی از اثرات روانی سقوط قیمت نفت بوده است و شرایط بنیادی بازار ارز این نوسانات را پشتیبانی نخواهد کرد. در مجموع به نظر می رسد در صورت تداوم شرایط فعلی و عدم بروز تحولات مهم دیگر، نوسانات رو به بالای بازار ارز در همین سطوح متوقف شده و حتی با تعدیل رو به پایین نیز مواجه شود.

اما واکنش سیاست گذار ارزی به این نوسانات چه باید باشد؟ اگر تغییر نرخ ارز ناشی از تغییر شرایط بنیادی بازار ارز باشد، قاعدتا سیاست گذار ارزی باید از مقابله با آن خودداری کند، اما با توجه به اینکه در حال حاضر شرایط بنیادی بازار ارز از ثبات برخوردار بوده و نوسانات اخیر بازار ارز عمدتا ناشی از انتظارات و عوامل روانی کوتاه مدت است، به نظر می رسد افزایش مداخلات کوتاه مدت سیاست گذار ارزی در راستای کاهش نوسانات بازار ارز مفید باشد. البته این موضوع نافی این امر نیست که نرخ ارز در عین حفظ ثبات و آرامش بازار ارز، در مسیر افزایش محدود و هموار طی دوره 7 ماهه تمدید مذاکرات مطابق با شرایط بنیادی بازار قرار گیرد.

ارسال به دوستان
توصیه‌های تغذیه‌ای برای کودکان در معرض اضافه وزن و چاقی دستور دیوان بین‌المللی دادگستری به اسرائیل برای رفع قطحی در غزه اسطوره کشتی کج جهان به ایران می‌آید؟ نخست‌ وزیر جدید تشکیلات خودگردان فلسطین معرفی شد انواع مرخصی در قانون کار: از مرخصی استحقاقی تا مرخصیِ ازدواج و… ورود مسافران نوروزی به مشهد نزدیک به ۸ میلیون نفر رسید «سلطان رمزارز» به ۲۵ سال زندان محکوم شد ستاد انتخابات کشور: در روز انتخابات ۱۲۵۴ نفر دستگیر شدند / حدود ۱۲۰۰ نفر آن‌ها در پایان روز اخذ رأی، با اخذ تعهد یا وثیقه آزاد شدند شهادت ۴ نفر از نیروهای حزب‌الله توسط اسرائیل پلیس : مردم هنگام خرید خودشان رمز کارت را وارد کنند پیشنهاد یک استاد دانشگاه درباره حواشی ماجرای صدیقی و پسران: فهرست اموال 100 روحانی مشهور و آقازاده ها منتشر شود روسیه : تروریست‌ های کروکوس با اتباع اوکراینی در ارتباط بودند عکسی از چند جاعل امضا که درفضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است روزانه یک میلیارد وعده غذایی در جهان دور ریخته می‌شود بازداشت ۲ پیمانکار و تعدادی از کارمندان شهرداری بندر امام (ره)
وبگردی