تاثیر آلاینده‌های محیطی در بروز سکته‌های مغزی

رییس انجمن صرع کشور با اشاره به کاهش سن بروز سکته مغزی در کشور نسبت به افزایش میزان بروز آن به دلیل بالا رفتن سن امید به زندگی هشدار داد.

دکتر کوروش قره‌گزلو در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه سکته مغزی نشان دهنده درگیری عروق در مغز است، در مورد عوامل بروز آن گفت: معمولا شایع‌ترین فاکتورهای بروز و شیوع سکته مغزی به جز بحث ژنتیک که قابل تغییر نیست، عواملی مانند فشار خون، بالا بودن چربی، دیابت، چاقی، مصرف سیگار و دخانیات هستند که از بیرون به فرد تحمیل شده و معمولا جزو فرایندهای خطرساز بوده و زمینه را برای تصلب شرائین و سکته مغزی فراهم می‌کنند.

وی افزود: همچنین آلاینده‌های محیطی در بروز سکته‌های مغزی نقش ایفا می‌کنند؛ به این صورت که آلاینده‌های محیطی و کمبود اکسیژن در محیط به ویژه در شهرهای صنعتی مانند تهران و میزان آلاینده‌هایی مانند سرب که خوشبختانه در ایران با توجه به تولید بنزین بدون سرب کمتر وجود دارد یا ریزگردهای موجود در هوا در بروز این نوع سکته بسیار موثرند، زیرا تنفس مغز را کمتر کرده و ممکن است باعث سکته مغزی شود.

قره‌گز‌لو با اشاره به رایج بودن سکته مغزی در سنین بالا اظهار کرد: با فرایندهایی مانند کنترل دیابت، کنترل فشار خون و ... می‌توان از بروز سکته مغزی جلوگیری کرد و این کنترل‌ها ریسک بروز سکته‌های مغزی را کاهش می‌دهد. مثلا بیمارانی هستند که دچار سکته مغزی می‌شوند، اما می‌گویند هیچ بیماری نداشتند در حالیکه فرد فشار خون بدون علامت داشته اما نمی‌دانسته یا آن را کنترل نکرده و این بیماری به طور ناگهانی منجر به سکته مغزی شده است.

وی در ارائه راهکار برای جلوگیری از بروز سکته مغزی گفت: اولین توصیه این است که در سنین جوانی افراد به صورت ادواری با یک پزشک عمومی مشورت کرده تا بتوانند عواملی مانند فشار خون و ... را کنترل کنند به خصوص در زنان باردار کنترل فشار خون ضروری است؛ زیرا ممکن است در دوران بارداری فشار خون به شدت بالا رفته و تغییراتی را در سیستم متابولیسم بدن ایجاد کند. همچنین ممکن است منجر به بروز مشکلات انعقادی شده و به همین دلیل خطر سکته مغزی در دوران بارداری افزایش یابد. دیابت دوران بارداری نیز باید حتما کنترل شود.

رییس انجمن صرع با تاکید بر مشورت ادواری همه سنین و گروه‌ها با پزشک عمومی جهت کنترل عوامل خطرساز سکته مغزی ادامه داد: بنابراین توصیه مهم این است که برای جلوگیری از بروز سکته‌های مغزی و عوارض آن، چه در سنین پایین، چه در سنین بالا و چه در زنان باردار حتما به صورت ادواری با پزشک خود مشورت و حداقل فشار خون و قند خود را کنترل کنند. همچنین گاهی آزمایش چکاپ دهند و سعی کنند زندگی سالمی داشته باشند. همچنین ورزش روزمره را جدی گرفته، از مصرف سیگار و دخانیات پرهیز کرده و سعی کنند از بروز چاقی پیشگیری کنند تا بتوانند ریسک بروز سکته مغزی را کاهش دهند.

قره‌گزلو با بیان اینکه برخی عوامل بروز سکته مغزی مانند سن، ریسک بروز سکته مغزی که در زنان و مردان متفاوت است و ... را نمی‌توان تغییر داد، تصریح کرد: می‌توان برخی عوامل بروز سکته مانند مصرف سیگار‌، چاقی، فشار خون و ... که از عوامل موثر در سکته‌ مغزی هستند را با کمک‌های پزشکی کنترل کرده و ریسک بروز سکته مغزی را کاهش داد.

کاهش سن بروز سکته مغزی در کشور

وی با اشاره به کاهش سن بروز سکته‌های مغزی در کشور گفت: سن بروز سکته‌های مغزی در ایران بین 30 تا 40 سال شده است، اما سن شایع سکته مغزی در کشور بعد از 50 سال است. متاسفانه هنوز در ایران آمار جامعی در خصوص میزان بروز سکته‌های مغزی نداریم، اما به نظر می‌رسد با توجه به عدم مراقبت افراد از خود، ایران از نظر بروز بالاتر از سایر کشورهاست.

وی افزود: در حال حاضر سن امید به زندگی در کشور بالا رفته و به موازات آن سطح بهداشت نیز افزایش یافته است. امید به زندگی در حال حاضر 70 سال است، با توجه به این موارد ما هشدار می‌دهیم که میزان بروز سکته مغزی باز هم بالاتر می‌رود، اما نمی‌توان گفت که سکته مغزی در کشور رو به افزایش است زیرا امید به زندگی بالا رفته است. در گذشته افراد در سن 50 سالگی فوت می‌شدند اما امروزه 70 سالگی سکته می‌کنند و بعد از آن نیز زنده می‌مانند و افزایشی بودن آن به این دلیل است. طبیعتا نمی‌توان گفت سکته مغزی زیاد شده اما می‌توان گفت چون امید به زندگی افزایش یافته پس سکته مغزی هم افزایش یافته است.

خودمراقبتی اصل پیشگیری از سکته مغزی

قره‌گزلو در ادامه بر لزوم توجه به پیشگیری برای جلوگیری از بروز سکته مغزی تاکید و توصیه‌هایی را در این زمینه مطرح کرد: اولین و مهم‌ترین توصیه‌ای که در پیشگیری از سکته مغزی باید انجام شود، رعایت بهداشت عمومی خوب است؛ به این صورت که افراد از سلامت خود مراقبت کنند. برای مثال احتیاط لازم در غذا خوردن را اعمال کرده و از خوردن نمک، چربی و قند زیاد جلوگیری کنند. از بروز اضافه وزن پیشگیری کرده و خواب مناسب و ورزش روزمره را داشته باشند، از استرس زیاد دوری و اخلاقیات را رعایت کنند تا منجر به ورود استرس به زندگی آنها نشود. همچنین از استعمال مواد مخدر و دخانیات مانند سیگار که از عوامل موثر در سکته مغزی است پرهیز کرده و همچنین داروهایی را که به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای مصرف می‌کنند را بدون انقطاع مصرف کنند. مثلا فردی که دیابت یا فشار خون دارد باید داروهای خود را به طور مناسب مصرف کنند.

وی در مورد میزان مرگ و میر ناشی از سکته‌های مغزی، نقش تشخیص زودهنگام در کاهش مرگ و میر این سکته‌ها را اساسی دانست و گفت: درصد بالایی از سکته‌های مغزی منجر به مرگ و میر می‌شود و برخی افراد حتی قبل از رسیدن به بیمارستان فوت می‌شوند، اما این درحالیست که در صورت رساندن افرادی که دچار این نوع سکته می‌شوند در سه ساعت اول به بیمارستان می‌توان کمک‌های شایانی را به آنها کرد. به طوری که حتی در آینده هیچ عارضه‌ای نداشته باشند.

نجات 17 درصد از بیماران سکته مغزی با تشخیص زود هنگام

وی با تاکید بر این موضوع ادامه داد: یعنی حدود 16 تا 17 درصد از بیماران سکته مغزی را می‌توان در سه ساعت اول از مرگ نجات داد که این موضوع بسیار مهم است. مثلا تصور کنید هزار نفر سکته مغزی می‌کنند و اگر بتوان هر هزار تا را قبل از سه ساعت به بیمارستان برسانید حدود 160 تا 170 مورد از آنها نجات یافته و تا آخر عمر بدون هیچ عارضه‌ای زندگی می‌کنند. بنابراین تشخیص زود هنگام سکته مغزی و سه ساعت اول بعد از این سکته بسیار حائز اهمیت و ارزشمند است. بعد از آن نیز مراقبت‌های ثانویه پزشکی مانند کنترل فشار خون و داروهای قلبی و مغزی اهمیت زیادی دارد.

رییس انجمن صرع ایران در پایان در مورد عوارض این بیماری گفت: سکته مغزی با توجه به محل درگیری عوارض شایعی دارد. اما شایع‌ترین عارضه آن فلج و ضعف یک طرفه بدن است. همچنین عوارضی مثل دوبینی، عدم تعادل و اختلال در مغز و تکلم از عوارض شایعی است که ممکن است بعد از سکته مغزی دیده شود.