سلطان بلاد خارجه!

سخنگوی وزارت خارجه در کنفرانس رسانه ای اخیر خود تصریح کرده است که قطع رابطه با کشورهای دیگر جزو سیاست های وزارت خارجه نیست.

این اعلام موضع، در شرایطی صورت می گیرد که به ویژه در سال های اخیر، هر از گاهی برخی گروه های سیاسی- دینی و حتی دانشجویی، با سروصدای زیاد و با پشتیبانی های رسانه ای خاص، از وزارت خارجه می خواهند که روابط کشور را با فلان کشور قطع کند چرا که مثلا کاریکاتوریستی در آنجا به مقدسات ما توهین کرده یا موزه ای در یکی از شهرهایش نقشه ای از خلیج فارس را با نام تحریف شده به نمایش گذاشته یا کارگردانی علیه اسلام در یک کشور اروپایی فیلم ساخته است و قس علیهذا.

البته طبیعی است که از وزارت خارجه انتظار برود در اموری که خارج از ایران رخ می دهد و به نحوی با ایران و ایرانیان ارتباط دارد، موضع گیری کند، همانطور که در موارد متعددی شاهد ورود دستگاه دیپلماسی به این عرصه ها بوده ایم که از آن جمله می توان به ماجرای تحریف نام خلیج فارس توسط موسسه نشنال جئوگرافیک و نیز حکایت کاریکاتورهای دانمارکی و فیلم هلندی اشاره کرد.

با این حال، باید توجه داشت که دنیای معاصر، دنیای ارتباطات است و نه قطع مراودات. این نکته، به قدری واضح و البته استراتژیک است که امروزه، حتی کشورهایی که در تنش و تضادهای عمیق با یکدیگر هستند نیز ارتباطات دیپلماتیک خود را حفظ می کند. به عنوان مثال، آمریکا و ونزوئلا که در تقابل کامل با یکدیگر هستند، در خاک همدیگر، سفارتخانه فعال دارند و این در حالی است که اگر قرار بود دولت ونزوئلا به راهی برود که برخی ها در ایران توصیه می کنند، با توجه به نوع روابط خصمانه اش با آمریکا،  باید سفارتخانه این کشور را با خاک یکسان می کرد!

متاسفانه برخی اشخاص و گروه ها، که گاه اهداف آرمانگرایانه ای هم دارند(یا چنین وانمود می کنند)، با اظهارنظرها و عملکردهای نسنجیده موجبات وارد آمدن آسیب به منافع ملی می شوند و توان دستگاه دیپلماسی کشور را که باید در راه گسترش و حفظ منافع ملی در خارج کشور صرف شود را متوجه بازی ها و هیاهوهای سیاسی خود می کنند و برای کشور هزینه های اضافی می تراشند.

به عنوان مثال، پس از حمله عده ای دانشجو (که دارای خط سیاسی خاصی هم هستند) به سفارت دانمارک و آتش بازی و پرتاب سنگ به طرف آن، در نهایت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، مطابق کنوانسیون ها و مقررات بین المللی، ناگزیر شد پس از کلی چانه زنی، هزاران دلار به عنوان غرامت به حساب دانمارکی ها واریز کند. آیا آن دانشجویان همین را می خواستند که از جیب ملت ایران کیسه دانمارکی ها فربه تر شود؟!

بعضی ها هم وقتی کلمه "خارجه" را در نام وزارت خارجه می بینند، تصور می کنند که وزیر خارجه، سلطان بلاد خارجه است و همه کشور و اتباع آنها باید از وی اطاعت کنند!

در اثبات این طنز تلخ، کافی است به برخی تذکرات نمایندگان مجلس به دستگاه دیپلماسی بنگرید؛ بارها پیش آمده است که نماینده ای به وزارت خارجه تذکر داده است که مثلا چرا در باکو، فلان روزنامه فلان مطلب را نوشته ویا چرا اسراییلی ها محاصره غزه را تشدید کرده اند و ... .

این در حالی است که دستگاه دیپلماسی در مواجهه با چنین مسایلی، صرفا مجاز و قادر است از ابزارهای دیپلماتیک مثل احضار سفیر، نوشتن یادداشت اعتراض آمیز، محکوم کردن لفظی و اعلام موضع از طریق سخنگو، مذاکره با همراهان بین المللی، پیگیری های حقوقی در مواردی که حقوق بین المللی مجاز می داند و نظایر آن بهره گیرد ولی گویا بعضی ها انتظار دارند وزارت خارجه، موشک شهاب 3 به اسراییل شلیک کند یا نویسنده مقاله کذایی در کشور خارجی را برباید و دست بسته، نزد دادستان تهران حاضر کند!

به نظر می رسد برخی جریان های خارج از مجموعه دیپلماتیک می کوشند با تحمیل شعارزدگی و احساس گرایی به دستگاه دیپلماسی خارجی، از یک سو، آن را از وظایف اصلی اش بازدارند و از سوی دیگر، در این آلودن آبها و  احساسی، حماسی و شعاری کردن ماجراها، بتوانند چندتایی هم ماهی برای خود بگیرند، حال وزارت خارجه و دولت هشتم و نهم و دهم و ملت و مملکت هم تضعیف بشود ، مساله مهمی نیست!