150 دلار هم بعيد نيست

رضا زندي -  شهروند امروز : وين، ساختمان مركزي دبيرخانه اوپك. همه وزرا از دبيرخانه بي‌رئيس خسته شده‌اند. چند سال است كه اوپك بي‌دبيركل مانده است. ايران اين جايگاه را حق خود مي‌داند و عرب‌ها حاضر نيستند اين صندلي را در اختيار كشوري قرار دهند كه نمي‌‌خواهد با ايالات متحده پشت يك ميز بنشيند. پس كانديداي كويتي را رو كرده‌اند.

جلسه بسته وزرا آغاز مي‌شود و علي‌النعيمي، وزير نفت عربستان، ميكروفنش را روشن مي‌كند: «ما بايد دبيركلي را انتخاب كنيم كه بر همه امور اوپك احاطه كامل داشته باشد.» بلافاصله شكري غانم، وزير نفت ليبي، وقت صحبت مي‌گيرد: «من چنين كسي را سراغ دارم. البته مطمئن نيستم كه آزاد باشد. اما مي‌توانم بررسي كنم. آقاي عبدالله سالم‌البدري». جلسه دو سال پيش اوپك كه تمام مي‌شود لابي‌هاي ليبي آغاز مي‌گردد. چند ماه بعد در ابوجاي نيجريه، ايران تصميمش را گرفته است كه با كانديداتوري ليبي مخالفت نكند. ايران ديگر نمي‌خواهد تنها ساز مخالف اوپك باشد.

البدري 10 سال وزير نفت ليبي بوده و روابط نزديكي با النعيمي و ساير اعراب دارد. از آن سو، ليبي جزو معدود كشورهاي عرب بود كه در دوران جنگ دو عضو اوپك (ايران و عراق) در جبهه ايران ايستاد.

اما سكه البدري سه رو داشت. او تحصيلكرده آمريكا در رشته حسابداري است و 15 سال در شركت‌هاي آمريكايي اكسان‌موبيل و آموساس شاغل بوده است. پس همه دست‌ها در موافقتش بالا مي‌رود.

البدري از سال 1983 تا 1990 رئيس شركت ملي نفت ليبي بوده و يك بار ديگر نيز از سال 2004 تا 2006 در اين جايگاه نشسته است. آرام و متين است و چهار دختر و يك پسر دارد.

 

اواسط فروردين، آقاي دبيركل به شهر سعدي رفت و در حافظيه نفسي گرفت و بعد به تهران آمد. با غلامحسين نوذري درباره آخرين تحولات بازار نفت مذاكره كرد و يكبار ديگر ايده‌هاي رئيس‌جمهور احمدي‌نژاد را درباره تشكيل بانك اوپك و ارز واحد از زبان وي شنيد.

گفت‌وگوي اختصاصي با آقاي دبيركل در هتل استقلال انجام شد تا درباره اين ايده‌ها نظرش را جويا شوم. تعاملات پيدا و پنهان درون اوپك را پيش بكشم و فلسفه وجودي اوپك را واكاوي كنيم. البدري به صراحت با تحريم آمريكا عليه ايران مخالفت مي‌كند، اوضاع بازار نفت را تحليل مي‌نمايد و درباره امكان رسيدن قيمت نفت به 120 و 150 دلار اظهارنظر مي‌كند‌...

                               ****
آقاي دبيركل، اجازه بدهيد سوالاتم را از يك نقطه اساسي شروع كنم كه اين روزها در برخي محافل كارشناسي درباره فلسفه وجودي اوپك مطرح مي‌شود. عده‌اي معتقدند وقتي نفت در قيمت‌هاي بي‌سابقه‌اي قرار گرفته و هر روز هم بالاتر مي‌رود ديگر بحث بر سر تعيين يك محدوده قيمتي و دفاع از آن بي‌معني است. از سوي ديگر همه كشورهاي عضو اوپك در اين قيمت‌هاي بالا بدون توجه به توافقات بر سر سهميه‌شان، با حداكثر ظرفيتشان توليد مي‌كنند پس نظام سهميه‌بندي يا داشتن ظرفيت‌هاي مازاد هم معنايي ندارد. بنابراين دو كاركرد مهم اوپك از بين مي‌رود. سوال اينجاست كه سازماني به نام اوپك آيا باز هم همان كارايي قبل را دارد. آيا اساساً وجود چنين سازماني لازم است؟

اوپك در سال 1960 تشكيل شد و تا دو سال ديگر وارد 50 سالگي‌اش مي‌شود، ابتدا شما بايد ببينيد كه اوپك بخاطر چه هدفي تشكيل شد. اوپك تشكيل شد تا از منافع كشورهاي عضو در برابر خواهران نفتي دفاع كند تا كشورها بتوانند به ميزان معقولي از درآمد نفتي و منافع آن بهره‌مند شوند. در طول فعاليت اوپك، اين سازمان با مشكلاتي روبرو بوده است.

 

برخي از اين مشكلات از طرف شركتهاي نفتي به وجود آمده و برخي ديگر از مشكلات نيز بين كشورهاي عضو به وجود آمده است. اما شما به اين نكته توجه كنيد كه اوپك تنها سازماني است كه از مراحل دشوار عبور كرده و هنوز پا برجا مانده است. ما از همه شرايط سخت عبور كرده‌ايم و هرسال هم به قدرتمان افزوده شده است.

 

شما درست مي‌گوييد كه كشورهاي عضو از سهميه‌شان بيشتر نفت توليد كرده‌اند اما اين مسأله بيشتر در دهه 80 و 90 رخ داده است. در حال حاضر اغلب كشورها به تصميمات اوپك احترام مي‌گذارند و وزراي نفت همه كشورهاي عضو اوپك هم از منافع كشورهايشان دفاع مي‌كنند. برعكس آنچه برخي فكر مي‌كنند، اوپك در حال حاضر در بهترين وضعيتش قرار دارد و از دستاوردها و تصميماتش به خوبي حفاظت مي‌كند.

البته صورت مسأله به اين سادگي پاك نمي‌شود. بستگي دارد دستاوردهايي كه شما اشاره كرديد را چطور ببينيم.

گاهي گفته مي‌شود كه اوپك ديگر كارايي اقتصادي ندارد و بيشتر به يك سازمان سياسي مبدل شده است كه اعضايش از آن بيشتر استفاده سياسي مي‌كنند. در ايران هم عده كمي هستند كه معتقدند بايد از اوپك خارج شد.

كشورهاي عضو اوپك الان حدود 40 ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كنند كه بدون ترديد تأثير زيادي بر بازار نفت دارد.