برای آنکه جامعه ای پیشرفت کند ابتدا باید مقدمه چینی کرده، سپس ابزار آن را فراهم کند و دست آخر با استفاده از نسخه های معمول[تعریف های مرسوم]، ابزار-شاخص ها را به کار برد. در گذر برای نیل به هدفی چون پیشرفت، نسخه ها حیاتی تر از ابزار-شاخص ها به نظر می رسند.

شوربختانه در ایران به دلایلی که موضوع این نوشتار نیست، تدوین نسخه یا تعریف ها [در هر زمینه] که مورد اعتماد باشد جدی گرفته نشده، یا اگر هم شده، مانند برنامه های توسعه پس از روی کار آمدن دولت تازه به امان خدا رها شده است.

نگارنده هیچ ایرادی نمی بیند که برای یافتن پاسخ مسائلی که هنوز حل نشده، هزینه گزافی صرف شود، اما در مسائلی که راه حل آن از پیش مشخص شده، دلیلی هم برای صرف هزینه وجود ندارد. مثالی می زنم دو در دو می شود چهار. معمای پیچیده ای نیست، فرضیاتی دارد و فرمولی، و این فرضیات و فرمول کشف ایرانیان نیست. مثل هزاران فرمول دیگر که برای حل مسائل مهم ریاضی و فیزیک به کار برده می شود.

طبعا ما برای رسیدن به پاسخ دو در دو به سراغ کشف فرمولی تازه نمی رویم، این راه انقدر طی شده که بهترین راه حل برای رسیدن به پاسخ 4، همان روش مرسومی است که در دنیا فرض شده و از آن استفاده می شود.

مقام معظم رهبری تعبیر روشنی از پیشرفت دارند: « تعریف هایی برای پیشرفت و کشورهای پیشرفته وجود دارد، که ما اغلب آن ها را قبول داریم. -نقل به مضمون-»

این تعریف ها یا بقولی نسخه ها البته جهانشمول هستند، ایرانی، شرقی و غربی نیز ندارند و ما برای انکه بسوی پیشرفت رهنمون شویم ناچار باید از ان ها اعم از نسخه ها و تجربه ها بهره ببریم، اما...

«رييس جمهور در جمع علما و روحانيون همدان با تاكيد بر اينكه اعتقادي به بنيان هاي اقتصادي نظام سرمايه داري ندارد، خاطر نشان كرد : كساني در كشور خيال مي كنند با فرمول هاي نظام سرمايه داري مي توان اوضاع اقتصادي را اصلاح كرد؛ در صورتي كه اين نظام ها در حال اضمحلال و به پايان تاريخ رسيده اند.»

من نمی توانم حرف آقای احمدی نژاد را هضم کنم. اغلب فرمول هایی که در کشور ما استفاده می شود، فرمول هایی است که از دل نظام سرمایه داری بیرون آمده. همان نفتی که پالایش می شود، سانتریفیوژ هایی که با استفاده از فرمول های نظام سرمایه داری یا استکبار می چرخند، و هزاران مثال و نمونه اینچنینی که هر روز با ان ها برخورد می کنیم یا خبری درباره شان می شنویم.

این وسط نمی توان گفت چون شارح و واضع فلان فرمول و بهمان قانون استعمار و استکبار بوده، ما از ان استفاده نمی کنیم. اگر راه حل مطمئن دیگری وجود می داشت، می توانستیم آن را در شرایط آزمایشگی [خاص و نه عام] به بوته آزمایش بگذاریم، اما وقتی راه حلی وجود ندارد، تنها به خود زیان می رسانیم. مثل ان است که شاگردی سر جلسه امتحان ریاضی معادله درجه دوم را با روش معمول حل نکند چون مایل نیست از نسخه ای که خارجی پیچیده استفاده کند. طبعا در زمان معین به جواب نخواهد رسید و نمره ای هم از ان پرسش بدست نخواهد آورد. این شاگرد می توانست از راه حل های مرسوم استفاده کند و در زمانی دیگر به یافتن راه حلی دیگر برای حل مسئله بپردازد.به این ترتیب لااقل از نمره ان پرسش محروم نمی شد.

اگر فرض کنیم در دنیا سه مدل اقتصادی [دولتی؛ دولت-بازار؛ بازار] وجود دارد، بالاخره دولت باید یکی از این سه راه را انتخاب کند. با علم به اینکه وقتی دولت نماینده کل مردم است نباید سراغ آزمون و خطا در راه های نرفته و ریسک پذیر برود. یعنی آنکه باید با بهینه سازی یا بومی ساختن تجربه کشورهای دیگر سعی در کم کردن هزینه ها اعم از مادی و مالی جامعه کند. اینکه راه و روش فرمول نظام سرمایه داری مورد پسند رئیس جمهور هست یا نیست، دردی از ما دوا نمی کند.

دولت هر روشی در پیش گرفته دو نتیجه خرد آن گوجه کیلویی 3000تومان و افزایش 150 درصدی بهای زمین است.حالا اسم این روش و فرمول هرچه می خواهد باشد. دولت نهمی، کاپیتالیستی، سرمایه داری،کمونیستی و... مشکل امروز ما با این اسامی نیست. دولت نه تنها به تحربه های دیگر وقعی نمی گذارد بلکه در حال طی کردن عکس مسیر است.

دولت دم از خصوصی سازی می زند اما بالعکس تا می تواند همه نهادها را در خود ادغام می کند[تعداد کارکنان که کاهش نمی یابد، معاونت تازه ای ایجاد می شود، گاهی همان نهاد فربه تر هم می شود.] بودجه را افزایش می دهد، به مجلس متمم می برد، از صندوق ذخیره ارزی برداشت می کند و...، سر آخر هم پاسخ می دهد که ما فرمول ها یعنی تعریف ها و نسخه ها را قبول نداریم!
[می توانید مافیای اقتصادی،فشار غرب، کم کاری دولت های قبلی و... را نیز به این پاسخ بیفزایید.]

اغلب ما با این موضوع برخورد کرده ایم، رانندگان وقتی در خودرو تنها هستند، پای را بیشتر از کلاچ و ترمز بر پدال گاز فشار می دهند، اما هرگاه که سرنشینی در خودروی شان باشد به فراخور وضع سرنشین ها محتاط تر می شوند. بی تردید ما به عنوان سرنشین نیز مایلیم که راننده شرایط و وضع مان را در نظر داشته باشد. انتظار زیادی به نظر نمی رسد که دولت متوجه باشد در این ماشین غیر از ایشان مردم نیز نشسته اند. بالطبع هر ویراژی که آن ها می دهند، بر من سرنشین نیز موثر است.

دولت اگر فرمول های مرسوم را قبول ندارد، پس چه فرمول هایی را قبول دارد؟ فرمول جدیدی کشف کرده است؟ گمان نمی کنم وگرنه وضع امروز اقتصاد ما اینچنین نبود. اینطور که به نظر می رسد دولت اصلا فرمول و تعریفی برای اقدامات خود ندارد.

در دهه شصت تاکتیکی در بازی فوتبال مطرح بود ملقب به علی اصغری[بیشتر در دهان مردم]؛ البته استراتژی خاصی نبود، چون هر بازیکن در بازی همان کاری که مایل بود انجام می داد. امروز اما دیگر از ان تاکتیک! خبری نیست. تیم ها برنامه و روش تجربه شده و مطمئن دارند. اقتصاد را نیز نمی شود با استراتژی علی اصغری یا طبق قضایای هایزنبرگ "تا حالا که رفته ایم، مابقی راه را هم می رویم، ببینیم چه می شود" اداره کرد.

علم اقتصاد و مدیریت آن فرمول ها و شاخص های مشخص و اثبات شده دارند که در صورت عدم توجه هرم قدرت به آنها مشکلات بسیاری گریبان کشور را خواهد گرفت. هرچند می توان نقایص را بر گردن غیر انداخت، اما این هیچ از مسئولیت و وظیفه دولت برای رفع نقایص کم نمی کند.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه