شرط صالحی برای پیوستن به مذاکرات هسته‌ای

به گزارش ایسنا، نشریه ساینس که یک گفت‌وگوی تفصیلی را با علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران انجام داده است‌، در ابتدای گزارش خود نوشت: فوریه گذشته مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در حال از هم پاشیده شدن بود. دو طرف به زمینه‌های مشترکی در خصوص چارچوب کلی توافق دست یافتند اما مشکل اصلی در جزییات فنی بود. مذاکره کنندگان تلاش می‌کردند تا بر سر تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای ایران که برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌شد به توافق برسند از این رو مقامات ایرانی از دانشمند هسته‌ای‌شان یعنی علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی این کشور (AEOI) خواستند تا به مذاکرات بپیوندد.

صالحی 66 ساله در یک گفت‌وگوی تفصیلی با ساینس در دفترش در سازمان انرژی اتمی در شمال تهران توضیح داد که چگونه وی با این درخواست موافقت کرده است به این شرط که ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا نیز سرمیز مذاکره در مقابل وی بنشیند. مذاکره کنندگان آمریکا با این خواسته موافقت کردند که راه را برای هفته‌ها دیپلماسی‌ علنی میان این دو دانشمند باز کرد. هر دو به طور هم‌زمان در اواسط دهه 1970 در موسسه تکنولوژی ماساچوست در کمبریج زمانی که صالحی مشغول گرفتن دکترای خود در مهندسی هسته‌ای بود حضور داشتند. این دو برای فائق آمدن بر موانع فنی مذاکرات کمک زیادی کردند و ایران و گروه 1+5 شامل آمریکا‌، روسیه‌، چین‌، انگلیس‌، فرانسه و آلمان سرانجام به توافقی دست یافتند که موجب محدودیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو مرحله‌ای تحریم‌ها می‌شود. این توافق هم‌چنین راه را برای توسعه هرچه سریع‌تر همکاری علمی با ایران در حوزه‌های نجوم و درمان سرطان با استفاده از رادیو ایزوتوپ همواره می‌کند.

هم‌زمان که کنگره آمریکا توافق هسته‌ای را بررسی می‌کند اختلافات در افکار عمومی شدت یافته است. 29 دانشمند برجسته آمریکایی ابتدای هفته جاری نامه‌ای خطاب به باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا نوشتند و در آن توافق را نوآورانه و دقیق خواندند و گفتند که بهتر از هر توافق دیگری است که پیش از این برای منع اشاعه انجام شده بود.

این درحالی است که موشه یعالون، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در هفت اوت در گفت‌وگو با نشریه اشپیگل آلمان توافق هسته‌ای را اشتباهی تاریخی توصیف کرد که به ایران اجازه می‌دهد به یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن تبدیل شود.

نشریه ساینس در ادامه در توصیف رییس سازمان انرژی اتمی ایران نوشت: پنج قاب عکس از دانشمندان هسته‌ای ترور شده ایران در دفتر صالحی دیده می‌شود و گلدانی با دسته گلی از رزهای قرمز روی میز وجود دارد. صالحی براین باور است که مرگ این دانشمندان زیربنای هسته‌ای ایران را بیش از این که نابود کند‌، جسورتر کرده است.

او تاکید کرد که برنامه غنی‌سازی ایران تنها برای تولید سوخت برای راکتورهای برق هسته‌ای صلح آمیز ادامه می‌یابد. متن این گفت‌وگو بدین شرح است:

سوال: خاطره‌انگیزترین لحظه‌ای که با ارنست مونیز در جریان مذاکرات داشتنید مربوط به چه زمانی است؟

پاسخ: اولین باری که ما چهره به چهره یکدیگر را ملاقات کردیم‌، احساس کردم که ما مدت‌هاست یکدیگر را می‌شناسیم. زمانی که در وین از وی پرسیدم آیا شما خبری از پروفسور مجید کاظمی دارید‌، لحظه فوق العاده‌ای بود. روز بعد مونیز به من گفت که خبر بدی برایت دارم. ابتدا فکر کردم مربوط به مذاکرات است. پرسیدم چه اتفاقی افتاده؟ و او جواب داد: مجید فوت کرده است. من گفتم خدای من دیروز ما درباره وی صحبت کردیم و تو گفتی که حالش خوب است. وی در سلامت است و فعالانه به کار خود ادامه می‌دهد. مونیز ادامه داد: بله وی در چین برای ارائه یک سخنرانی علمی بوده که ناگهان دچار سکته قلبی شده و فوت می‌کند. من سپس از مونیز خواستم که شماره تلفن خانواده مجید کاظمی را پیدا کند. وی این کار را کرد و شماره را به من داد، بنابراین توانستم با خانواده او تماس بگیرم و به آن‌ها تسلیت بگویم.

ما یکدیگر را از طریق این دوستان (مشترک) می‌شناسیم. طبیعی بود که وی به دنبال منافع کشورش باشد. اما هیچ یک از این‌ها سبب نشد تا ما منطقی نباشیم. ما تلاش کردیم تا منطقی و منصف باشیم. من متوجه الزامات وی بودم و مونیز هم شرایط من را درک می‌کرد. این‌گونه بود که ما توانستیم پیش برویم.

سوال: شما و مونیز به عنوان شریکان مذاکره کننده چگوه کار را به پایان بردید؟

پاسه: تقریبا یک سال و نیم بود که آن‌ها مذاکره می‌کردند اما پیشرفتی وجود نداشت. در ماه فوریه من از سوی بالادستی‌هایم فراخوانده شدم. به آن‌ها گفتم: شوخی می‌کنید من چه کار می‌توانم انجام دهم. محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه ایران) تمام تلاش خود را کرده است. من چه کار بیش‌تری می‌توانم انجام دهم. ما صحبت‌های زیادی داشتیم و من گفتم که اگر من به مذاکرات بپیونم و اگر ما شکست بخوریم‌، مسوولیت این اتفاق بر دوش من خواهد بود. اما بالادستی‌های من پافشاری کردند و من به شرط آن که همتایم نیز شرکت کند آن را پذیرفتم. آن‌ها از من پرسیدند که همتای تو چه کسی است؟ من گفتم وزیر انرژی و این اولین باری بود که آن‌ها نام این وزارتخانه را می‌شنیدند. من گفتم: اگر وی بیاید من هم به مذاکرات می‌پیوندم. اگر او به مذاکرات نیاید من نیز این کار را نخواهم کرد.

آن‌ها با وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد آمریکا تماس گرفتند و گفتند که قرار است صالحی را به مذاکرات بیاورند اما به این شرط که وزیر انرژی شما به رایزنی ما بپیوندد. پس از چند ساعت شرمن در پاسخ گفت: ما از این مساله استقبال می‌کنیم و ارنست مونیز را با خود می‌آوریم. من زمانی که این خبر را شنیدم گفتم که می‌آیم. من فکر می‌کردم که به یک ماموریت غیرممکن می‌روم. اکنون بسیار خوشحالم که نتیجه مذاکرات همه ما را خرسند کرده است. بله ما الزاماتی داشتیم اما این الزامات چه چیزی بود؟ از منظر آمریکا‌، آن‌ها باید مانع از انجام فعالیت‌های غیر صلح‌آمیز در ایران شوند. اما ما هیچ‌گاه و هرگز قصد برای فعالیت‌های غیرصلح‌آمیز نداشته‌ایم چون ما فتوای رهبری‌مان را داریم. بنابراین ما گفتیم که مهم نیست شما چقدر مانع‌تراشی می‌کنید. به مردم خود بگویید که به اهداف‌تان برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای رسیده‌اید.