به گزارش فارس، عصر امروز يك‌شنبه نشست بررسي ناگفته‌هاي روابط دكتر مصدق و آيت الله كاشاني در دانشكده حقوق دانشگاه شهيد بهشتي با حضور محمود كاشاني استاد دانشگاه تهران و روح الله حسينيان رئيس مركز اسناد انقلاب اسلامي برگزار شد.

روح الله حسينيان در اين نشست ضمين تشريح جايگاه اجتماعي و سياسي آيت الله كاشاني در ايران سالهاي دهه 1320 و 1330 خاطر نشان كرد: آيت الله كاشاني مبتكر ملي شدن صنعت نفت ايشان از 30 تا 32 سال تلاش خود را براي اين امر اعمال كردند.

وي افزود: وقتي در سال 1325 بازداشت شد به باز پرس انگليسي‌ها گفت وقتي آزاد شوم اجازه نمي‌دهم يك قطره نفت از گلوي شما تايي برود.

رئيس مركز اسناد انقلاب اسلامي در ادامه خاطر نشان كرد: ايشان در تمام سخنراني هايشان به لزوم ملي شدن صنعت نفت تاكيد مي‌كرد. جالب است بدانيد دكتر مصدق تا اخر سال 1329 هيچ بحث در مورد ملي شدن صنعت نفت مطرح نكرده و اساسا آن چيزي كه از ايشان نقل شده مخالفت با ملي شدن صنعت نفت است.

وي افزود: مذاكره مجلس شوراي ملي در مهر 1323 گوياي اين است كه مصدق طرحي به مجلس به شوراي ملي داد كه هر گونه امتياز دهي به خارجيان ممنوع شود.

روح الله حسينيان در ادامه يادآور شد: اما در همين زمان زمزمه‌هاي تهيه طرح ملي شدن صنعت نفت مطرح مي‌شود كه مرحوم مصدق با استدلال حقوقي مخالفت خود را با ملي شدن صنعت نفت اعلام مي‌كند.

وي افزود: در سال 1328 كه جبهه ملي اعلام موجوديت كرد اهداف خود را تسهيل قانون انتخابات و ايجاد حكومت ملي اعلام كرده بود و هيچ اشاره‌اي به موضوع ملي شدن صنعت نفت در اين تاريخ نكرده بودند.

در سال 1329 مصدق رئيس كميسيون نفت بود در اين جا هم بر اساس آنچه از مشروح مذاكرات كميسيون باقي مانده ايشان هيچ حرفي از ملي شدن صنعت نفت نمي‌زنند.

حسينيان تصريح كرد: مرحوم مصدق سعي مي‌كرد به اشكال مختلف مسئله ملي شدن صنعت نفت را كه از سوي برخي از نمايندگان مانند حسين مكي، و حائري زاده مطرح مي‌شود ناديده بگيرد. حائري زاده نقل قولي دارد كه مرحوم مصدق حاضر به امضاي طرح ملي شدن نفت نمي‌شود. اين طرحي بود كه از سوي آيت الله كاشاني تهيه شده بود.

وي افزود: اما اولين سخن دكتر مصدق درباره ملي شدن صنعت نفت به سال 1328 باز مي‌گردد كه ايشان در نطق خود در مجلس اعلاميه آيت الله كاشاني را كه تازگي از تبعيد بازگشته بود قرائت مي‌كند.

رئيس مركز اسناد انقلاب اسلامي تاكيد كرد: واقعيت آن است كه بعد از اينكه همه علما وارد مسئله نفت شدند و در زماني كه مراجع معروف به ثلاث؛ آيت الله خوانساري، آيت الله حجت، و آيت الله سيد صدرالدين صدر اطلاعيه‌هاي دادند و به وجوب ملي شدن صنعت نفت ايران تاكيد كردند و بعد از آنكه در حمايت از اين اطلاعيه مراجعي همچون آيت الله چهار سوقي، رسولي، كرباسي، شاهرودي، قمي و .... هم وارد ميدان شدند و مردم را به حمايت از آيت الله كاشاني دعوت كردند از اين پس دكتر مصدق نيز بحث ملي شدن صنعت نفت را مطرح كرد.

وي افزود: بعد از نخست وزيري رزم آرا و متعاقب او در مسجد شاه كميسيون ويژه نفت روز بعد از مرگ رزم آرا براي نخستين بار اعلام مي‌كند. به دليل حجم بالاي طرح‌هايي براي ملي شدن صنعت نفت به مجلس رسيده است.

اين مسائله در دستور كار كميسيون قرار مي‌گيرد و همين موضوع نشان مي‌دهد كه كميسيون نفت به رياست دكتر مصدق هيچ طرحي براي ملي شدن نفت ايران تهيه نكرده بود.

در ادامه روح الله حسينيان با ذكر شواهد و مستندات تاريخي از ميان مشروح مذاكرات مجلس و كيسيون مخصوص نفت تاكيد كرد: روشن مي‌شود تا اين تاريخ هيچ تلاشي از سوي دكتر مصدق براي ملي شدن صنعت نفت صورت نگرفته بود. مجموعه اسناد و بيانيه‌هاي آن زمان نشان است كه بحث ملي شدن صنعت نفت نخست بار از سوي نيروهاي مذهبي مطرح شد و بعد از ايجاد موج و با تلاش فدائيان اسلام، جبهه ملي ها هم به اين موج پيوستند و در پي آن مرحوم مصدوق هم وارد اين ماجرا شد.

در ادامه حسينيان در پاسخ به سوالي گفت: مشروح مذاكرات مجلس و صورت جلسات كميسيون‌هاي مختلف هم اكنون موجود است. اين اسناد نشان مي‌دهد مصدق با اين استدلال كه قرار داد نفت ميان ايران و انگليس طرفيني است و يك طرفه قرار داد را نمي‌توان فسخ كرد با ملي شدن صنعت نفت مخالف بود.

وي با تاكيد بر اينكه تاريخ روشن است تاكيد كرد: برخي در صدد تحريف تاريخ هستند؛ استدلال‌هاي كه در مورد موافقت مصدق با ملي شدن نفت از ابتدا مطرح مي‌شود از همين دسته است.

حسينیان خاطر نشان كرد: مرحوم مصدق حتي به لايحه الحاقي به قرار داد سال 1314 ايران و انگليس مشهور به «گس - گلشائيان» كه از سوي رزم‌آرا مطرح شد موافق بود.

وي در پاسخ به سوال ديگري در خصوص موافقت آيت الله كاشاني با كودتاي زاهدي گفت: روابط علما - دربار، مصدق - دربار، مصدق - آيت الله كاشاني و آيت الله كاشاني - دربار بايد در ظرف زماني خود مورد بحث قرار گيرد. روشن است كه در يك برهه از تاريخ همه اين روابط حسنه بودند. همانطور كه مصدق هيچ گاه ضديت خود با سلطنت را اعلام نكرد. او حتي در مجلس به شاه جوانبخت قسم مي‌خورد و پشت قرآن نوشت من به سلطنت وفا دارم.

وي افزود: رئيس مركز اسناد انقلاب اسلامي در خصوص دلايل شكست مصدق گفت: مصدق قدرت طلبي بود كه به دنبال تحكيم موقعيت، قدرت و جاي پاي خودش بود در آن زمان علما نسبت به دربار بدبين نبودند و حتي بدبيني آنها نسبت به مصدق بيشتر بود.

حسينيان تصريح كرد: آيت‌الله بروجردي چند نامه به مصدق نوشت و مواردي را به وي تذكر داد كه او پاسخ‌هاي توهين آميزي به آيت بروجردي داد. اما مثلا شاه در بازگشت از ايتاليا و زماني كه كودتا پيروز شد تلگراف تبريكي براي آيت الله بروجردي فرستاد.

اين پژوهشگر تاريخ در ادامه يادآور شد: حكومت مصدق به خاطر يك سياست غلطي كه پيش گرفته بود براي باج گرفتن از آمريكا دست حزب توده را باز گذاشت. علما هم نسبت به حزب توده حساس بودند و آنها در انتخاب بد و بدتر قرار گرفتند و عاقلانه بود كه ميان حزب توده و افتادن ايران به چنگال شوروي شاه را انتخاب كنند.

وي افزود: حوزه نجف و قم پس از روي كار آمدن مصدق نامه‌هاي تندي به او نوشتند كه چرا مانع از حمله نزديكان و روزنامه‌هاي هوادارش به آيت الله كاشاني نمي‌شود. حتي جبهه ملي به منزل آقاي كاشاني حمله كرد كه در اين جريان يكي از مريدان آقاي كاشاني با عنوان حداد كشته شد.

حسينيان تصريح كرد: اگر آيت الله كاشاني از كودتا خوشحال شده باشد در آن زمان معلوم نبوده كه بيگانه در اين كودتا دست داشته است آيت الله كاشاني شايد با رفتاري كه نسبت به او شده بود با اين حال كه زمينه نخست وزيري مصدق را فراهم كرده بوداز او دلسرد شد.

اين پژوهشگر تاريخ در ادامه با تاكيد بر اينكه كاشاني باني حكومت مصدق بود يادآور شد با اين حال ديديم كه مصدق با كاشاني چگونه رفتار كرد. كاشاني مخالف تعطيل كردن مجلس بود و به اين خاطر با مصدق مخالفت مي‌كرد.

وي با تاكيد بر اينكه كاشاني اعتقاد داشت نبايد قانونگذاري را از مجلس گرفت، تصريح كرد : كاشاني اعتقاد داشت اين كار زمينه استبداد را در آينده را فراهم مي‌كند.

حسينيان خاطر نشان كرد: كاشاني از زاهدي حمايت نكرد و حتي سه روز بعد از كودتا وقتي زاهدي به نزد آيت الله كاشاني مي‌رود ايشان از زاهدي قول مي‌گيرد كه نفت ايران را به انگليسي‌ها باز نگرداند و مجلس هفدهم هم به قوت خود باقي باشد اما با خلف وعده زاهدي آيت الله كاشاني در مقابل او ايستاد و تندترين انتقاد را نسبت به او مطرح كرد. آيت الله كاشاني نامه‌اي خطاب به سازمان ملل متحد منتشر كرد و گفت: ملت ايران در زير چكمه‌هاي نظامي نابود مي‌شود.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه