چرا فرش کاشان، ثبت جهانی نشد؟

بهمن نامور مطلق در گفت‌و گو با ایسنا بیان کرد: متاسفانه شهر کاشان، فرش خود را از دست داده بود تا اینکه در این اواخر کمی احیا شده است. ما نمی‌توانیم شهری را به خاطر پیشینه‌اش ثبت کنیم، بلکه باید آن شهر خلاقیت و پویایی خودش را داشته باشد. زمانی که کارشناسان ثبت از کشورهای گوناگون به ایران آمدند و کارگاه‌های فرش تبریز را دیدند، حیرت کردند. من مطمئنم اگر این تیم را با وضعیت فعلی کاشان به آن شهر می‌بردیم، آن را ثبت نمی‌کردند.

او افزود: ما در کاشان تنها چند کارگاه فرش فعال داریم که بیشتر آنها برای عتبات عالیات فرش می‌بافند و تنوع چندانی هم ندارند. از طرفی کاشان هم بخشی از اصفهان است و ما می‌خواهیم در فعالیت‌هایمان کمی تمرکززدایی و تنوع قومی را در آن رعایت کنیم.

معاون صنایع‌دستی درباره اینکه معاونت صنایع‌دستی چه برنامه‌هایی برای شهرهایی که ثبت جهانی شدند، دارد؟ گفت: ما که تاکنون هیچ ثبتی در این حوزه نداشتیم به یک‌باره دو شهر ثبت جهانی شدند و در زمره کشورهای دو ثبتی که یکی از آنها هند و دیگری چین هست، قرار گرفتیم.

وی ادامه داد: خدا را شکر با ثبت این دو شهر توانستیم عقب‌افتادگی‌مان در این زمینه را به یک‌باره جبران کنیم. بعد از مراحلی که انجام شد، به طور اعجاب‌آوری این دو شهر ثبت و مرحله اول کارمان انجام شد. این اقدام می‌تواند امتیازات بسیار داشته باشد که مهمترین آن برندسازی است؛ یعنی نام اصفهان در همه پایگاه‌ها و سایت‌های دنیا به عنوان شهر صنایع‌دستی شناخته می‌شود و هر کالایی با نام این شهر در حوزه صنایع‌دستی مطرح شود، خود به خود گیرایی و جذابیت تازه‌ای هم خواهد داشت و این شهر به برند تبدیل می‌شود.

نامور مطلق اضافه کرد: خوشبختانه در حوزه فرش، شهر تبریز هم چنین جایگاهی را پیدا کرده است. فرشی که کم‌کم داشت از کشور ما فراموش می‌شد، در حالی که ایران را به عنوان یک کشور قدیمی در این حوزه می‌شناختند. در حال حاضر چین، هند، پاکستان و ترکیه حتی افغانستان جای ما را در بازارهای جهانی اشغال کردند.

معاون صنایع‌دستی افزود: حُسن دیگری که این ثبت دارد این است که به دلیل همین برندسازی می‌توانیم داخل و خارج از کشور سرمایه جذب کنیم تا در حوزه‌های صنایع دستی سرمایه‌گذاری صورت بگیرد. از طرفی تاجران توجه بیشتری به ایران می‌کنند و گردشگران بیشتری به ایران سفر می‌کنند و می‌دانند که در این شهرها باید به دنبال چه چیزی بگردند.

او ادامه داد: کاری که ثبت این دو شهر می‌تواند برای ما انجام دهد این است که ما بتوانیم این حوزه‌ها را به عنوان یک فعالیت ساختاری معرفی کنیم. همچنین در این شهرها زیرساخت‌های مناسب هم در تولید، بازرگانی و ترویج برای رشته‌های صنایع دستی فراهم شود. مثلا باید این شهر موزه‌های مخصوص در زمینه رشته‌های صنایع دستی که دارند داشته باشند. جشنواره‌ها و همایش‌های تخصصی برگزار و با احداث یک پایگاه پژوهشی صنایع دستی این حوزه را در دنیا رصد کنند.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: باید جایگاه خودمان را با جایگاه صنایع‌دستی در دنیا بررسی کنیم، چشم‌اندازها، اتاق فکر و آینده‌پژوهی و تصمیم‌گیری داشته باشیم. اقداماتی که باید شهرداری‌ها، استانداری‌ها و میراث فرهنگی در استان‌ها آن را انجام دهند. ما نیاز به نهادهای تازه برای رصد این فعالیت‌ها داریم تا این حوزه‌ها را شکوفا و فعال کنند.

معاون صنایع‌دستی کشور درباره حمایت از تولیدکنندگان و اینکه چطور می‌توانند جلوی اجناس چینی در این استان‌ها را بگیرند، توضیح داد: من مُنکر اینکه کالاهای قاچاق چینی در ایران شبیه‌سازی و به فروش می‌رسند نیستم. این واقعیت تلخ را می‌پذیرم و به کسانی که اجازه می‌دهند این صنعت قاچاق کالا صورت بگیرد انتقاد دارم، همان کسانی که دخیل هستند و چشم خودشان را به روی این کار آلوده بستند و فعالیت ده‌ها هزار صنتعگر ما را به مخاطره انداخته‌اند.

او اضافه کرد: از طرف دیگر هم گاهی احساس می‌کنم در این زمینه اغراق می‌شود تا موجب نگرانی‌های بی‌جا شود. این امر موجب می‌شود که فروش صنایع دستی ما هم کاهش پیدا کند. ضمن اینکه با توجه به همکاری که با اتحادیه صنفی داریم، نباید حداقل در میدان نقش جهان صنایع دستی چینی وجود داشته باشد و اگر هم کسی فکر می‌کند چنین چیزی وجود دارد می‌تواند به ما و اتحادیه صنفی اعلام کند، مطمئن باشید که ما آن مغازه را پلمپ خواهیم کرد. مطرح شدن آن چه که با واقعیت نزدیک نیست ممکن است در آینده موجب بی‌اعتمادی خریداران شود تا احساس کنند همه صنایع دستی در ایران چینی است و نباید آن را بخرند.

نامور مطلق گفت: ما نه تنها برای ایرانی بودن، بلکه برای کیفیت آن نشان اعتماد را طراحی کردیم که قرار است است این نشان از اصفهان کار خودش را شروع کند. با اتحادیه صنفی هماهنگ شده تا پیش از به پایان رسیدن تابستان این نشان در مغازه ها نصب شود تا مردم باز هم با اطمینان بیشتری خرید کنند. سعی ما صیانت در حق تالیف هنرمندان است که دست‌مان در این زمینه بسته و اختیاراتمان در حوزه مجوز دادن‌ها و گمرک کم است اما با این حال و نداشتن اختیارات، اقدامات خوبی مانند ثبت صنایع دستی و فرش دو شهر ایران را انجام داده‌ایم. فروشگاههای ما بزرگترین سرمایه‌های صنایع دستی هستند و ما به هیچ وجه دوست نداریم فروشگاه‌هایمان را از دست بدهیم یا به دست کشورهای دیگر به خصوص کالاهای قاچاق بیفتد.