۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۲:۲۳
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۴۱۸۱۵
تاریخ انتشار: ۱۸:۳۹ - ۱۸-۰۲-۱۳۸۷
کد ۴۱۸۱۵
انتشار: ۱۸:۳۹ - ۱۸-۰۲-۱۳۸۷
محسن پوریانی
بر اساس متون به دست آمده از ایران باستان، اسامی در طول تاریخ اعم از مذهبی و یا قومی قبیله ای و ... از نسلی به نسل دیگر منتقل و یا بعضا منسوخ گشته و از بین رفته است.
 
 به همین دلیل درمی یابیم که در ایران گزینش نام با دقت و حساسیت زیاد انتخاب می شده است.

نام را نمی توان صرفا یک واژه تلقی نمود بلکه نوعی بیان اندیشه و تفکر که نمایانگر مظاهر فرهنگی و دینی جامعه محسوب می شود و در سطح محدودتر نگرش زمانی، نژادی و قومی یک ملت را می رساند.
انتخاب نام غالبا دستخوش عوامل سیاسی و اجتماعی و دینی در طول قرون و اعصار بوده و در هر برهه از زمان تابع فرهنگ حاکم بر جامعه بوده است.
عامل دیگری که در انتخاب نام موثر است ارتقاء سطح دانش و بینش مردم بوده و در این میان شهرنشینی تاثیرات مربوطه را شدت بخشیده است.
در میان اقلیت های مذهبی نیز در نامگذاری تاثیرات خود را داشته است که بیشتر تابع فرهنگ و مذهب زبان آنهاست. با این  توصیف عوامل متفاوتی بر روی نامگذاری تاثیر داشته است که عبارتند از:

1- عرق مذهبی
2- عرق ملی
3- عرق ملی مذهبی 
4- نوع گرایی 
5-  چشم و هم چشمی 
6- منحصر به فرد بودن نام 
7- استیلای سیاسی 
8- تفوق فرهنگی 
9- نگرش قومی 
10- وسایل ارتباط جمعی
11- شهرنشینی
12- ارتقاء سطح بینش و دانش
13- ازدواج با اتباع کشورهای مختلف
14- مراودات فرهنگی
15- مهاجرت ها و اقامت در کشور ثالت
 
نام گذاری فرزندان از قدیم الایام با الهام گرفتن از فضای طبیعی، رخدادهای تاریخی و اجتماعی و مذهبی بوده است که اهم موضوعات به شرح ذیل دسته بندی می گردد:

1- اسامی برگرفته از کتب مانند مجید، کریم و عبدالله
2- اسامی ائمه اطهار و پیامبران الهی مانند یونس، یوسف و محمد و رضا و ...
3- اسامی برگرفته از وقایع تاریخی و اجتماعی مانند اسکندر و چنگیز
4- نامهای فرزانگان، فرهیختگان، دانشمندان، امیران، پادشاهان، اسطوره های ملی مانند ابوالقاسم، سعید، مبارک، سینا، کوروش، رستم، سهراب، نادر، سیاوش و گرشاسب
5- نام های برگرفته از ادبیات ملی و کتاب هایی از قبیل شاهنامه و گلستان مانند حافظ و فردوسی
6- اسامی جمادات و اشیاء بدخشان و مروارید و طلا و غیره
7- اسامی نباتات علی الخصوص اسامی گلهای نسترن و سوسن و سنبل و نسرین و نرگس
8- اسامی پرندگان و حیوانان مانند فرهاد (بز کوهی) و پرستو و شیرافکن و طوطیا
9- نام های اعضای بدن انسان مانند مژگان
10- نام های ستارگان و سیارات و کره زمین: ماهرخ، پروین، سپهر و ماهرو
11- زمان ها و ایام مانند: زمان، سحر، جمعه، دوشنبه
12- اسامی خاص مانند: فتانه، شراره، شروین
13- کلمات احساسی و شاعرانه مانند لطیف، غزل و شادی
14- اسامی ترکیبی از موارد فوق
 
در حال حاضر امکان برآورد نام های گذشتگان امکانپذیر نیست لیکن بر اساس نام های موجود در متون ادبی از گذشته های دور حتی قبل از اسلام و پس از ورود فرهنگ اسلامی به جامعه ایرانی درمی یابیم نام هایی که توانسته اند مدت های طولانی رشد و پایداری داشته و در تغییرات فرهنگی از بین نروند غالبا اسم هایی هستند که از متون دینی حتی قبل از اسلام (اسامی مذهبی زرتشتی) و چه بعد از آن نام های برگرفته از قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام و پس از آن نام های ملی که از ادبیات ملی کشور نشات می گیرد.
 
 مساله مهمی که در اینجا حائز اهمیت است و اثر مقطعی بر فرهنگ نام گذاری دارد و سیر طبیعی تراکم و آمار اسامی را جابه جا می کند تاثیر وقایع تاریخی است که در کنار سایر متغیرها جامعه را به سمت استفاده از اسامی خاص سوق می دهد.
 
به عبارت دیگر هرگاه رخدادهای تاثیرگذار اجتماعی در اقصی نقاط کشور و یا حتی نقاط دیگر جهان به وقوع می پیوندد و بر اساس فرهنگ دیرین این مرز و بوم اسامی فزرندان دستخوش تغییر می شود.
از این دست می توان به وقایعی مانند حمله مغولان به ایران که موجب افزایش اسامی برگرفته از شرق و یا حضور امام هشتم شیعیان در ایران باعث افزایش نام و القاب آن حضرت گردید و در تاریخ معاصر وقوع انقلاب اسلامی موجب فراوانی نام هایی مانند روح الله و مهدی و یا اسامی برگرفته از ریشه انقلاب اسامی شده آمار آن به طور معنی داری  افزایش می یابد.
یکی دیگر از مظاهر تاثیرپذیری از رخدادها که هم اکنون نیز رواج داشته و قابل مشاهده می باشد این مساله است که همزمانی تولد کودکان با وقایع تاریخی مانند واقع عظیم کربلا، ولادت پیشوایان دینی و پیروزی انقلاب اسلامی و ... منجر به اسم گذاری مشابه با وقایع می گردد. مثلا در ایام محرم آمار استفاده از اسامی ذکوری مانند حسین، علی اکبر، عباس و برای اناث اسامی مانند زینب، رقیه و امثالهم افزایش می یابد.

با استفاده از اطلاعات موجود سازمان ثبت اخوال که متولی این امر می باشد و با زبان آمار و ارقام متوجه می شویم که به دلیل عمق و ریشه دارای اعتقادات مذهبی مردم ایران هیچ واقعه ای نتوانسته است تاثیر عمیق و تعیین کننده بر روی نام گذاری مذهبی ایرانیان بگذارد و گواه ما عدم تغییر در رتبه نام گذاری حضرت محمد (ص) و ائمه اطهار در ذکور و نام حضرت فاطمه (س) در اناث می باشد.
 

منبع: تأثیر وقایع بر نامگذاری ایرانیان
گردآورنده:محسن پوریانی
نشر : سازمان ثبت احوال کشور
 
ارسال به دوستان
وبگردی