.png "عصر ایران")
۰۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۰:۳۷
امباپه با این دریبل دیدنی، مدافع حریف را نابود کرد (فیلم) وزیر بازرگانی: مقصر گرانی ها من نیستم
به قواعد دموکراتیک اعتقاد دارم و نسبت به انتقادها اعتراضی ندارم اما لحن برخی انتقادها را نمی پذیرم. باید با ادبیات ملایم تری رفتار کرد. به صرف این که آنها بخش خصوصی اند و ما بخش دولتی، نباید توهین شود. نمایندگان اتاق های بازرگانی باید به خطوط قرمز توجه داشته باشند. انتقاد به جای خود. من فکر می کنم اتاق در حفظ حرمت ها کوشش داشته است.
دامنه تغییرات دردولت نهم هرروز گسترده وگسترده تر می شود. اگر محمد رضا اسکندری، وزیر جهادکشاورزی را از این دایره بیرون ببینیم، مسعود میرکاظمی آخرین وزیر اقتصادی بازمانده از تیم اصلی دولت است. میرکاظمی دوست سال های دور محمود احمدی نژاد است که در واپسین روزهای عمر مجلس هفتم زیر تیغ استیضاح می رود. در پرونده ویژه شماره 46 "شهروند امروز" گفت وگویی با مسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی دولت نهم انجام شده است.
***
به نظر می رسد روزهای پرحاشیه ای را سپری می کنید. بحث استیضاح و زیر سوال رفتن بخشی از برنامه هایتان، مثل تنظیم بازار، تعامل با اصناف وگرانی. کمی خسته به نظر می رسید آقای وزیر.
کارمداوم دروزارت خانه ای مثل وزارت بازرگانی خستگی هم به دنبال دارد. بحث اصلی استیضاح نیست. استیضاح حق نمایندگان مردم است و من از این نکته خوشحال می شوم که عرصه استیضاح، محل بیان واقعیت هایی در مورد اقتصاد کشور باشد اما استیضاح یک وزیر از مجموعه وزرای اقتصادی یک کابینه به بهانه گرانی و تورم، برخاسته از اهدافی است که نمی دانم این اهداف چیست. با خودم فکر می کنم یعنی مسبب همه گرانی ها وزیر بازرگانی به تنهایی بوده است؟ بحث تورم وگرانی، ریشه در ساختار اقتصادی کشور دارد و محاکمه کردن یک وزیر، آن هم وزیری که باید مدافع حقوق مصرف کننده باشد و طرف عرضه و تولید هم نیست، کمی عجیب است.
احتمال دارد کابینه را ترک کنید. این موضوع ناراحت کننده نیست؟
چرا باید ناراحت کننده باشد؟ خانواده ام که خوشحال می شوند.
بعد از این که خبر استیضاح را شنیدید، چه واکنشی نشان دادید؟
لبخند زدم.
آقای رئیس جمهور چه واکنشی داشتند؟
نمی دانم. لحظه اعلام خبر آن جا نبودم.
رئیس جمهور از وزیر بازرگانی اش حمایت خواهد کرد؟
از خود ایشان بپرسید. اما چرا نباید حمایت شود؟
برخی سایت ها این گونه تحلیل کرده اند که رئیس جمهور در راستای ادامه ترمیم کابینه، موافق با استیضاح وزیر بازرگانی است. حتی گفته می شود قرار است وزیر بازرگانی قربانی گرانی ها شود.
این روزها انتشار شایعه، خرج زیادی ندارد. برای تحلیل شایعه هم، نیاز نیست زحمت زیادی صرف شود. روزی روزگاری، برای انتشار و تحلیل شایعه، نیاز به کاغذ یارانه ای بود اما در حال حاضر انتشار خبرهای دروغین و تحلیل های آبکی و ستون شایعات، نیاز به کمک های دولتی نیست. به لطف اینترنت، همه جا پرشده است از این گونه شایعات و تحلیل های سطحی.
فکرمی کنید آقای رئیس جمهور از شما حمایت کند؟
از آقای احمدی نژاد آدمی صریح تر می شناسید؟ این که می گویند رئیس جمهور از وزیر بازرگانی راضی نیست و مجلس را تحریک می کند تا وزیر کابینه اش را استیضاح کند، چه مبنایی می تواند داشته باشد؟ من آدمی صریح تر ازاحمدی نژاد نمی شناسم.ایشان اگر با کسی مشکل داشته باشد، به صراحت و بدون ملاحظه عنوان می کند.احمدی نژاد اهل بازی های سیاسی نیست. ایشان از عملکرد وزارت بازرگانی راضی است و این نکته بارها عنوان شده و من نیازی به بازگویی آن نمی بینم.
چند سال است که آقای احمدی نژاد را می شناسید؟
از دهه 60. مدتی با ایشان فعالیت های مشترک سیاسی و تشکیلاتی در دانشگاه علم و صنعت داشتم و خیلی وقت است که ایشان را می شناسم.
همین دوستی دیرینه باعث شد به کابینه دعوت شوید؟
نه. آن قدرها دوست نبودیم. همدیگر را می شناختیم اما رفقای صمیمی و همیشگی نبودیم. من برای آقای احمدی نژاد غریبه نبودم و از سوی کسی هم به کابینه تحمیل نشدم.
پس چگونه به کابینه پیوستید؟
یک روز تماس گرفتند و قرار گفت وگو گذاشتند. من ازطرف دوستان مشترکی که داشتیم به آقای احمدی نژاد معرفی شدم.
چه دوستان مشترکی؟
دوستان قدیمی در دانشگاه علم وصنعت. همچنین دوستانی در سپاه پاسداران و برخی دوستان دیگر.
در سپاه پاسداران سابقه حضور دارید؟
من وقتی 21 سال داشتم، فرمانده سپاه پاسداران درغرب تهران بودم. جزو بچه های جبهه و جنگ هستم و سال ها در رده های مختلف فرماندهی در جنگ و دفاع مقدس حضور داشته ام.
چگونه به کابینه پیوستید؟
با توجه به سابقه ای که داشتم و دوستان مشترکی که میان من و آقای احمدی نژاد وجود داشت، به کابینه دعوت شدم.
اگر رشته کلام از دست شما خارج نمی شود، لطفا در مورد پیشینه و سابقه خود توضیح دهید. درمورد درس و دانشگاه و سابقه مدیریت اجرایی.
آقای امیری (رئیس دفتر وزارتی) به من گفت شما می خواهید در مورد افزایش جهانی قیمت مواد غذایی و تورم گفت وگو کنید اما شما ظاهرا علاقه ای به این بحث ندارید (با خنده)
خیلی زیاد وارد پیشینه و سابقه شما نمی شویم. درحد این که بدانیم سابقه مدیریت شما در امور اجرایی چقدر است و چگونه وارد کابینه شدید.
من 48 سال سن دارم و به قول تهرانی ها، بچه خیابان نامجو درنظام آباد تهران هستم.پدرم درحوالی میدان گرگان قدیم که حالا به میدان نامجو معروف است، مغازه داشت و من کودکی ام را در همین منطقه پشت سرگذاشتم. درسال 1365 موفق شدم از دانشگاه علم وصنعت، مدرک مهندسی صنایع بگیرم و سه سال بعد از همین دانشگاه، مدرک فوق لیسانس مهندسی صنایع گرفتم.
مدتی بعد بورس تحصیلی برای اعزام به خارج گرفتم اما به دلیل شرایط خانوادگی ترجیح دادم در داخل ادامه تحصیل بدهم که در همین زمینه در دانشگاه علم وصنعت پذیرفته شدم و در سال 1368مدرک دکترای مهندسی صنایع از این دانشگاه گرفتم. همان طورکه اشاره کردم، درجریان دفاع مقدس، در رده های مختلف فرماندهی جنگ، در جبهه حضور داشتم و پس از آن به عنوان معاون پژوهش و آموزش دانشکده فنی دانشگاه امام صادق (ع) فعالیت کردم. مدتی بعد درهمین دانشکده به عنوان قائم مقام انتخاب شدم تا این که به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پیوستم.
از سال 1376 به عنوان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان اتکا انتخاب شدم و تا زمان پیوستن به این وزارت خانه، در این پست مشغول بودم.
در طول سال های گذشته، عمده فعالیت های من در دانشگاه متمرکز بود و در طول این سال ها، همواره عضو هیات علمی دانشگاه هم بوده ام. در زمینه مسایل فنی و مهندسی و مدیریتی هم ازسال 1362 سوابق من موجود است.
چگونه به دولت نهم پیوستید؟
من درجریان نبودم اما از چند ناحیه به آقای احمدی نژاد معرفی شده بودم. همان طور که اشاره کردم، آقای احمدی نژاد را از مدت ها پیش می شناختم ولی در چند سال متوالی همدیگر را ندیده بودیم. روزی که برای پست وزارت معرفی شدم، کنجکاو بودم ببینم از چه ناحیه ای به آقای احمدی نژاد پیشنهاد شدم و بعدها فهمیدم که از محافل دانشگاهی و انجمن ها و دوستان مشترک سپاهی، حمایت شده ام. نکته جالب توجه این بود که نام من در فهرست چند وزارت خانه قرار داشت که جدی ترین آنها وزارت صنایع و معادن و وزارت بازرگانی بود که در نهایت به عنوان وزیر بازرگانی به مجلس معرفی شدم و رای اعتماد گرفتم.
مشهور است که وزرای دولت نهم پیش از ورود به کابینه، قول و قرارهای زیادی با رئیس جمهور منتخب می گذاشتند شما چه قولی به آقای احمدی نژاد دادید و چه قولی از ایشان گرفتید؟
من هم مثل خیلی از وزرای دیگر با ایشان نشست هایی برگزار کردم و صحبت های زیادی بین ما رد وبدل شد. پس از قطعی شدن حضورم درکابینه، حتی تلاش کردم ساعت های محدود حضورم در دانشگاه را به حداقل برسانم که پس از مدتی این حضور هم به طور کامل قطع شد. در مورد فامیل بازی و این گونه مسایل با رئیس جمهور صحبت کردم و دغدغه ایشان این بود که چنین اتفاقی نیافتد و البته من هم به هیچ عنوان چنین اعتقادی ندارم. اما در مورد برنامه هایی که داشتم، بحث اصلی و محور برنامه های من توجه به صادرات بود و مشارکت بخش خصوصی در بازرگانی کشور. منطقی کردن تعرفه ها هم مورد تاکید من قرار داشت و آقای احمدی نژاد هم ضمن تایید این برنامه ها، تاکید داشتند که مردم نباید با کمبود مواد غذایی در کشور مواجه شوند. من قول دادم این برنامه ها را عملی کنم و ایشان قول دادند حمایت کنند.
در صحبت های مفصلی که با رئیس جمهور داشتم و حتی در برنامه ای که به مجلس ارایه کردم، به این موضوع تاکید داشتم که نگاه من به وزارت بازرگانی، صرفا نگاه داخلی نیست و حضور اقتصاد ایران در بازارهای جهانی و پرداختن به مقوله صادرات اهمیتی کم تر از دیگر سیاست های داخلی ندارد.
من به این نکته اشاره کردم که در اقتصاد ایران پتانسیل های زیادی وجود دارد که در طول سال های متمادی مغفول مانده است و اگر این سیاست مورد توجه قرار گیرد می تواند آثار مثبتی برای اقتصاد ایران داشته باشد.
گفتید از رئیس جمهور خواستید که از برنامه های شما حمایت کند. بیشتر نگران به چالش کشیده شدن چه برنامه هایی بودید؟
به هرصورت وزارت بازرگانی نقطه حساسی در قتصاد ایران است و اعمال هر سیاستی، می تواند برای وزیر بازرگانی حاشیه ایجاد کند. من احساس کردم وزارت بازرگانی می تواند برای برخی ها حالت سهمیه و ارثیه داشته باشد که از آقای احمدی نژاد خواستم از سیاست هایم حمایت کنند تا اجازه ندهم وزارت بازرگانی به ارثیه ای برای برخی جریان ها تبدیل شود.
در مجلس چه برنامه ای اعلام کردید؟
در مجلس همان برنامه های اعلام شده به آقای احمدی نژاد را مطرح کردم. برنامه هایی مثل تنظیم بازار، سامان دهی رابطه با اصناف و از این دست برنامه ها.
برنامه هایی که در مجلس اعلام کردید و بعدها اجرایی شد، بیشتر از دیگر همتایان شما به برنامه چهارم نزدیک بود. با توجه به این که خیلی از همکاران شما اعتقادی به برنامه چهارم نداشتند، رویکرد شما مورد انتقاد قرار نگرفت؟
من اهداف برنامه چهارم را قبول داشتم هرچند در برخی موارد دسترسی به آن را ممکن نمی دانستم اما تلاش خودم را کردم. نه من هیچ گاه به چالش نخوردم. افزایش صادرات جزو برنامه های پیش بینی شده در برنامه چهارم بود ومن تلاش زیادی کردم تا پیش بینی ها محقق شود. برای پیش برد اهداف صادراتی، ده ها برنامه نوشتیم و تدوین کردیم و می بینید که این سیاست ها جواب داده و با وجود اعمال فشارهای زیاد، صادرات کشورما افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. اهمیت این موفقیت زمانی بیشتر می شود که به رقابت های شدید کشورها برای بازار گشایی هم توجه کنیم.
روزی که برای گرفتن رای اعتماد در مجلس حضورداشتید، یکی از مهمترین برنامه های خود را تنظیم رابطه دولت و اصناف اعلام کردید. اکنون که سه سال از آن روزها می گذرد، فکر می کنید تا چه اندازه توفیق داشته اید؟
در طول سه سال گذشته، بحث اصناف یکی از مهم ترین برنامه های من در وزارت بازرگانی بوده است. دراین زمینه تلاش های زیادی کردیم و به نظرمی رسد پس از سه سال، نتایج خوبی به دست آورده ایم.
از ابتدای آمدن به وزارت بازرگانی وقت زیادی صرف اصلاح امور اصناف و اتاق های بازرگانی کردیم. در زمینه اصناف یک سال زمان صرف کردیم تا اعتمادسازی کنیم. اوایل روی کارآمدن دولت نهم گاهی نگاه به وزارت بازرگانی و مجموعه دولت آن قدر منفی بود که ناامید می شدیم به همین دلیل یک سال زمان گذاشتیم تا تعامل خوبی با اصناف داشته باشیم. من در طول یک سال به همه استان ها سفر کردم. و تلاشم بر این موضوع متمرکز شده بود که تشکل های بخش خصوصی باورکنند که می توانند آزادی عمل بیشتری برای حضور در اقتصاد ایران داشته باشند.
من اعتقاد جدی دارم که دولت نباید کار بازرگانی انجام دهد. وزارت بازرگانی باید کار نظارت را دنبال کند و بخش خصوصی باید وارد میدان شود. در تمام مدت زمانی که در وزارت بازرگانی بوده ام، به این نکته توجه داشتم . شما می توانید با اصناف گفت وگو کنید و در این زمینه صحت و سقم این اظهارات را جویا شوید.
گاهی به عنوان رئیس هیات نظارت، به جای این که در مسند پرسش کننده بنشینم، پاسخ گو بودم. فضا به گونه ای بود که باید اعتماد سازی می کردیم. من واقعا به ایجاد فضای دموکراتیک برای بخش خصوصی اعتقاد جدی دارم و به آن عمل کرده ام. به طور مثال در دولت مصوبه ای تدوین شد مبنی بر این که کارگروهی تشکیل شود تا بحث بیمه اصناف، مالیات و خیلی مسایل دیگر را خود اصناف پیشنهاد کنند. یعنی مسایلی که سال ها برای اصناف به معضل و مشکل تبدیل شده بود، با مشارکت خود آنها حل شد.در این زمینه کارگروه هم چنان مشغول بررسی مشکلات اصناف است. برخی مسایل حل شده و برخی مسایل در حال جمع بندی و نهایی شدن است.
یکی از انتقادهایی که به شما می شود این است که به بازرگانی داخلی بیشتر از بازرگانی خارجی توجه دارید.
نه اتفاقا یکی از انتقادهای خودم این است که به اندازه کافی به بازرگانی خارجی توجه ندارم. متاسفانه مسایل داخلی گاهی آن قدر حاشیه ساز می شود که ناخودآگاه از مسایل مهمی مثل صادرات و حضور در بازارهای جهانی غفلت می کنیم اما کدام وزیر بازرگانی را درکشورهای خارجی سراغ دارید که وقتش را صرف پی گیری مسایلی مثل قیمت نان و تخم مرغ کند. پرداختن به امور کوچک گاهی مارا از اهدافی که داریم دور می کند و متاسفانه حاشیه ها نمی گذارند حتی کارهای کوچک را پی گیری کنیم. باورکنید 80 درصد توان من صرف مسایل داخی شده است درحالی که آرزو دارم 50درصد توانم را صرف حضور در بازارهای جهانی کنم.
وزارت بازرگانی یا بهتر بگویم حوزه تجارت و بازرگانی در طول سه سال گذشته به دلیل اتخاذ سیاست های خاص وزارت امورخارجه بیشترین تاثیر را پذیرفته است. با توجه به این که به طور کامل از تاثیر فشارهای بین المللی و اعمال تحریم علیه ایران آگاه هستید، در کابینه چه مواضعی اتخاذ می کنید؟
بحث دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای موضوعی ملی و سیاستی مورد تاکید است که در دولت نهم به طور کامل در مورد آن اجماع وجود دارد. دستیابی به انرژی هسته ای برای اقتصاد ایران منافع بلند مدت دارد و در آینده منجر به افزایش ثبات و امنیت اقتصاد ایران خواهد شد. من منکر هزینه تحریم ها واعمال فشارهای یک طرفه به اقتصاد ایران نیستم. با این حال باید عنوان کنم که یکی از موفق ترین سیاست های این دولت، سیاست خارجی است. دولت نهم در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است و من معتقدم اعمال این سیاست ها، نتایج خوبی از جمله افزایش اقتدار ایران به دنبال داشته است. پیش از این ما در عرصه بین الملی این قدر فعال نبودیم و تا این اندازه حضور موثر نداشتیم اما در حال حاضر با اقتدار در عرصه بین الملل حضور داریم.
پیش از این، اروپایی ها برای ما شرط تعیین می کردند و حالا این ما هستیم که شرط می گذاریم. اروپایی ها می گویند ما حاضریم شرط پارسال را قبول کنیم و ما می گوییم نه آن شرط مال امسال نیست و تاریخ آن گذشته است، چرا پارسال نپذیرفتید؟ زمان که می گذرد، متوجه می شویم که سیاست ها اصولی بوده و موفق عمل شده است. این دستاوردها را سیاسی نکنید. باور کنید میزان محبوبیت ایران در میان کشورهای مسلمان و غیر مسلمان افزایش یافته است. این مسایل را نمی شود کتمان کرد.
با این توضیح که بخش خصوصی قبول کرده است که هزینه های تحریم را به دلیل دستیابی به منافع ملی بلند مدت بپذیرد، شما به عنوان وزیر بازرگانی برای کاهش هزینه های تحریم و فشارهای بین المللی به اقتصاد ایران چه اقدامی انجام دادید؟
به هرحال فشار تحریم هارا قبول دارم و بخش خصوصی هم در این زمینه همراهی خوبی داشته است. افزایش واردات و صادرات نشان می دهد که تحریم ها کم اثر بوده اند.
چرا فکر می کنید تحریم ها کم اثر بوده اند در حالی که می دانید هزینه تجارت بسیار افزایش یافته است؟
به هر حال در اثر اعمال فشارهای سیاسی برخى هزينه هاى مالى در كشور افزايش يافته، اما دستیابی به انرژی هسته ای و اقتدار در عرصه بین المللی، بازدهی بلند مدت و ماندگار برای کشور دارد. تامین انرژى كشور در آینده بدون انرژى هسته اى غیر ممکن است بنابراین باید بر دستیابی به آن پافشاری کرد. اما قبول دارم که در اثر این سیاست ها ریسک اقتصاد ایران افزایش یافته و هزینه واردات نیز بیشتر شده است. ازسوی دیگر دلایل و قرائنی هم وجود دارد که نشان می دهد تحریم ها کم اثر بوده است. نه در طول سه سال گذشته که در طول 30 سال گذشته. مگر نمی گویید اقتصاد ما تحریم شده؟ آثارتحریم را باید در واردات و صادرات دید. مگر این گونه نیست؟ اما می بینید که هم واردات و هم صادرات افزایش پیدا کرده است. البته این نکته را هم یادآوری می کنم که دستیابی به انرژی هسته ای برای ما صرفه اقتصادی بلند مدت دارد و ما نباید منافع کوتاه مدت را با منافع بلند مدت عوض کنیم.
فراوانی در کشور نشان می دهد تحریم ها خیلی اثرگذار نبوده است. به این موضوع توجه کنید که تورم جهانی در حال افزایش است، افزایش قیمت نفت باعث شده است که هزینه حمل و نقل در همه جای دنیا افزایش پیدا کند با این حال شما چه کالایی می خواهید که نمی توانید در ایران پیدا کنید؟ آیا فراوانی نشان دهنده این نیست که تحریم ها بی اثر بوده و نه تنها اقتصاد ایران که هیچ اقتصاد دیگری، تحریم پذیر نیست؟ قبول دارم که هزینه بیشتری باید بپردازیم اما هیچ گاه دچار کمبود نشده ایم. به همین دلیل اعتقاد دارم سلطه گران به اهداف خود نرسیده اند.
آقای دکتر میرکاظمی، وقتی درمورد عملکرد شما صحبت می کنیم، حتی اگر زیر تیغ استیضاح هم باشید، نمی توانیم به سیاست های ضد انحصاری شما در اتاق های بازرگانی که منجر به خانه تکانی اساسی دراین حوزه شد، اشاره نکنیم. شکستن انحصار در اتاق های بازرگانی به عنوان یکی از برنامه های موفق شما به ثبت رسیده است. اکنون که 15 ماه از خانه تکانی در اتاق های بازرگانی می گذرد، چه احساسی دارید؟
همان طور که اشاره کردید، ششمین دوره انتخابات اتاق های بازرگانی نقطه عطفی در اقتصاد ایران بود که پس از ابلاغ سیاست های اصل 44 پیام خوبی به بخش خصوصی داد. واقعیت این بود که انتخابات اتاق های بازرگانی می توانست آن گونه که برگزار شد، برگزار نشود اما در مجموعه وزارت بازرگانی این عزم و اراده وجود داشت که انتخابات، کاملا دموکراتیک برگزارشود. ما علاقه نداشتیم بخشی از ظرفیت های بخش خصوصی از صحنه رقابت های انتخاباتی حذف شود بنابراین بر رقابتی بودن انتخابات پافشاری کردیم که خوشبختانه به نحو احسن تامین شد.
اما اقدامات شما باعث شد بخشی از نیروهای اصلاح طلب به اتاق بازرگانی راه یابند و در عوض چهره های سنتی جناح اصولگرا، تعداد زیادی از کرسی های اتاق بازرگانی را واگذار کردند. پافشاری شما بر انتخابات آزاد دلایل سیاسی داشت؟
خواهش می کنم بحث راسیاسی نکنید. من به برگزاری انتخابات آزاد اعتقاد داشتم. هیچ کس به من حکمی نکرد. چرا اختیار وزرا را در قانون اساسی دست کم می گیرید؟ چرا فکر می کنید رئیس جمهور مخالف تحول در مدیریت بخش خصوصی است؟ این ها که شما می گویید حاشیه بحث است اما نکته مهم این است که انتخابات اتاق بازرگانی قانونی بود و در حضور همه خبرنگاران داخلی و خارجی برگزارشد. به قول یکی از روزنامه ها همه چیز در اتاق شیشه ای برگزار شد.
آن چه از صندوق ها بیرون آمد مورد تایید شما بود؟ به این دلیل که برخی برندگان انتخابات، مخالف سیاسی دولت بودند.
من انتخابات را کاملا تایید می کنم به این دلیل که انتخابات آزادانه برگزار شد. اما خواهش می کنم بحث سیاست را وارد اقتصاد نکنید. اجازه بدهید اتاق های بازرگانی همین گونه که حضور فعال دراقتصاد دارند، به این حضور فعال ادامه دهند. بخش خصوصی را وارد سیاست نکنید. بارها از همه اعضای اتاق های ایران و تهران خواهش کردم اتاق را سیاسی نکنید. به اندازه کافی با پوست و استخوان، از سیاسی بازی و سیاسی کاری ضربه خورده ایم لطفا به بخش خصوصی انگ نزنید. تاجر اصلاح طلب و اصولگرا نداریم. تاجر تاجر است. چکار به گرایش آدم ها داریم؟
تحلیل شما از رفتار گروهی که به انحصار مدیریت در اتاق بازرگانی اعتقاد داشتند چه بود؟
من دیدگاهی دارم که از ابتدای حضورم در وزارت بازرگانی، هیچ گاه اجازه ندادم خدشه ای به آن وارد شود. بسیار اصرار دارم که سفارش پذیر نباشم. وزارت بازرگانی همیشه در معرض فشارهای مختلف قرار دارد اما من هیچ گاه مدیری سفارش پذیر نبوده ام. در جریان انتخابات اتاق بازرگانی، بعضی ها انتظار دوستی سیاسی داشتند. بعضی ها انتظار ملایمت و مهربانی داشتند اما ملایمت با چه؟ ملایمت با ایجاد انحصار؟ مهربانی با تراست؟ اصل 44 مگر چه می گوید؟ آیا اصل 44 گفته است فلان گروه نباید باشد؟ آیا انحصار ایجاد کرده است؟ در سیاست، گاهی بخش عمده ای از توانمندی ها حذف می شود اما این قاعده نباید در مورد بخش خصوصی صدق کند. چرا باید بخشی از توانمندی اقتصاد کشور حذف شود؟
هنوز هم فکر می کنید اتاق های بازرگانی به مثابه قهوه خانه عمل می کنند؟
قهوه خانه ها حالا کافی شاپ شده اند (می خندد) این تعبیر را پیش از انتخابات در محفلی خصوصی مطرح کردم و نمی دانم چگونه به مطبوعات کشیده شد. در یکی از سفرهای استانی شنیدم یکی از فعالان اقتصادی گفت: اتاق های بازرگانی به محلی برای نوشیدن چای تبدیل شده. عده ای می آیند چایی می خورند و می روند. و بعد در صحبت هایم گفتم نباید اتاق های بازرگانی مثل قهوه خانه باشد. گفتم این جا را قهوه خانه نکنید. نمی دانم چگونه وارد مطبوعات شد.
انتخابات اخیر اتاق های بازرگانی با استقبال زیادی مواجه شد. تعداد شرکت کننده ها به شدت افزایش یافت. رسانه ها و مطبوعات خیلی کمک کردند. و انتخابات شفاف برگزار شد. نتیجه هم کاملا دمکراتیک بود و من خیلی به این انتخابات افتخارمی کنم. درمجموع من خیلی به اتاق بازرگانی اعتقاد دارم و معتقدم می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در اقتصاد داشته باشد. اگر به ابلاغیه اصل 44 توجه کنید، متوجه می شوید که اولویت اصل 44 آزادسازی است. همه فعالان اقتصادی باید مشارکت داشته باشند. نقش واقعی اتاق بازرگانی همین است. ایجاد هم افزایی در اقتصاد ملی. جمع همه توان ها و مهارت ها. هیچ کس حق ندارد کسی را حذف کند.
با این حال نتیجه انتخابات برای شما مطلوب بود؟
بله. دراین انتخابات نتیجه بسیار خوبی حاصل شد. بخشی از مدیران با سابقه بخش خصوصی و بخش دیگری از تحصیل کرده های اقتصاد ایران به اتاق بازرگانی راه یافتند که به نظر من ترکیب خوبی ایجاد کرد.
انتخابات هیات رئیسه ها چطور؟
هیات رئیسه اتاق های بازرگانی را من انتخاب نکردم. افراد زیادی کاندیدا شده بودند و در نهایت ترکیب خوبی حاصل شد. ما هیچ نقشی درانتخاب هیات رئیسه اتاق ها نداشتیم. در حال حاضر به نظر می رسد درک متقابلی میان جریان های مختلف اتاق بازرگانی وجود دارد. اتاق های بازرگانی جان تازه ای گرفته اند. اتاق ها پی برده اند که مجموعه وزارت بازرگانی برای خدمت به بخش خصوصی آماده است. در این زمینه برای نخستین بار منشور همکاری با اتاق بازرگانی را امضا کردیم اما اگر چیز دیگری هم مطرح شود امضا می کنم.
در اتاق های بازرگانی ایران و تهران انتقادهای تندی به سیاست های اقتصادی دولت می شود، این موضوع را تایید می کنید؟
به قواعد دموکراتیک اعتقاد دارم و نسبت به انتقادها اعتراضی ندارم اما لحن برخی انتقادها را نمی پذیرم. باید با ادبیات ملایم تری رفتار کرد. به صرف این که آنها بخش خصوصی اند و ما بخش دولتی، نباید توهین شود. نمایندگان اتاق های بازرگانی باید به خطوط قرمز توجه داشته باشند. انتقاد به جای خود. من فکر می کنم اتاق در حفظ حرمت ها کوشش داشته است.
شمارا متهم به "اعمال سیاست های غلط بازرگانی که منجر به بی ثباتی در بازارهای داخلی و افزایش سطح عمومی قیمت ها" شده است، کرده اند. در پاسخ به این انتقاد چه دفاعی از عملکرد خود می کنید؟
در مورد افزایش سطح عمومی قیمت ها و افزایش نرخ تورم، هرروز اظهارنظرهای متفاوتی می شنویم. عده ای از افزایش سطح عمومی قیمت ها به عنوان چماق سیاسی استفاده می کنند و احتمالا قصد برخی از این افراد، سیاه نمایی و القای این موضوع است که دولت در کنترل اقتصاد ناتوان عمل کرده است.
نمایندگانی که برگه استیضاح را امضا کرده اند در این دسته جای می گیرند؟
اجازه بدهید هنوز صحبت من تمام نشده است. استیضاح حق نمایندگان مردم است و آنها از این طریق می توانند دغدغه خود را در مورد مهم ترین مسایل کشور دنبال کنند اما در این زمینه چند موضوع مشخص نشده است. اول این که چرا وزیر بازرگانی؟ وزیری که در تنظیم سیاست های مالی و سیاست های بازار پول کمترین نقش را دارد. چرا وزیر بازرگانی؟ وزیری که نه در طرف عرضه قرار دارد و نه در طرف تقاضا. نه درطرف تولید و نه در طرف مصرف کننده. نکته مهم دیگر این است که چرا در واپسین روزهای عمر مجلس هفتم موضوع استیضاح مطرح شده است؟ آیا این موضوع سال گذشته برای استیضاح کنندگان مهم نبود؟ چرا پس از این که نتیجه انتخابات مشخص شده است؟ من معتقدم برای حل مشکل افزایش قیمت ها نیاز به مچ گیری و محکوم کردن همدیگر نیست.
من فکر می کنم چیزی حدود 30 عامل در افزایش نرخ تورم تاثیر دارند. يكى از اين عوامل مشكلات ساختارى اقتصاد ایران است که از سال های دور روی هم انباشه شده است. از همین عامل مهم می شود عوامل تاثیر گذاری مثل بهره وری را مطرح کرد که وضعیت آن در ایران نگران کننده است.
به نظر شما سیاست های دولت در مورد افزایش نقدینگی تاثیر بیشتری بر افزایش نرخ تورم دارد یا بهره وری پایین؟
در قسمتی از صحبت هایم گفتم که می توانم به 30 عامل تاثیر گذار بر تورم اشاره کنم.رشد نقدینگی یکی از این عوامل است که به تقاضا دامن می زند و باعث بالا رفتن قیمت ها می شود. یا به بحث افزایش سالانه دستمزدها اشاره می کنم که هرسال به میزان مشخصی افزایش پیدا می کند و تاثیر زیادی بر افزایش سطح عمومی قیمت ها دارد.در همین زمینه لازم است در مجموعه ساختار اقتصاد ایران مثل ساختار مکانیزم عرضه تقاضا، نظام پولي و مالي کشور و نقدينگي، تورم وارداتي و افزايش قيمت هاي جهاني از جمله عوامل تورم است كه نياز است به آنها بپردازيم.
وزارت بازرگانی تا چه اندازه در افزایش سطح عمومی قیمت ها موثر بوده است؟
افزایش سطح عمومی قیمت ها محدود به یک وزارت خانه یا حتی دولت نمی شود.به طور قطع دراین زمینه باید علل مختلفی را جست وجو کرد. این منصفانه نیست که درپی بروز مشکلی دراقتصاد،دنبال مقصر باشیم واز حلقه ای گسترده ومرتبط به هم،یکی از اعضا را جدا کنیم وبه عنوان مقصر مطرح کنیم.من بارها دراین زمینه توضیح داده ام که ریشه اصلی تورم درکشورما ساختار بیمار اقتصادی است.دراین زمینه تصویری فاندامنتال از اوضاع اقتصاد جهان باید تهیه کرد وبه صورت عمودی از بالا به پایین مرور کرد
.
همان طور که می دانید قیمت نفت درچندماه گذشته سیر صعوی عجیبی طی کرد وبالاترین رکوردهای تاریخ را پشت سر گذاشت.قیمت بالای نفت تاثیر زیادی بر اقتصاد کشورها گذاشت.به طور مثال کشورهایی که نفت را گران خریدند،بنزین را گران کردند یا بر قیمت محصولات پتروشیمی صادراتی خود افزودند.قیمت بالای نفت همچنین باعث شد قیمت حمل ونقل ومواد غذایی وخیلی اقلام دیگر افزایش پیدا کند. منتقدان دولت آیا این روند را کتمان می کنند؟
محاسبات ما نشان می دهد 19 درصد افزایش میزان واردات به دلیل تورمی بوده است که درخارج ازایران رقم خورده وزمانی که وارد کشور شده ،تاثیر خودرا گذاشته است. همان طور که تحلیل گران بازار انرژی معتقدند دوران نفت ارزان به سرآمده، من هم می گویم دوران غذای ارزان به سرآمده وامسال به وضوح می بینیم که افزایش قیمت مواد غذایی در خیلی از کشورهای جهان، بحران آفریده است.
این روزها درهم تنیدگی زیادی میان قیمت ها در بازارهای جهانی وجود دارد.زمانی که تلویزیون ها به طور مستمر قیمت جهانی غلات را زیرنویس می کنند وروزنامه ها مدام به تحلیل قیمت های جهانی می پردازند، طبیعی است که درایران نیز قیمت ها افزایش پیدا کند.این ویژگی ومشخصه اقتصاد جهانی در شرایط جدید است.
با این تحلیل باید بپذیریم اگرکالای وارداتی ما 19 درصد گران شده، به طور قطع درداخل هم تاثیر خودش را خواهد گذاشت.ما بايد علت ها را بیابیم و تأثيرش را در قيمت تمام شده بازار بررسی كنيم. همان طور که اشاره کردم درحال حاضر بحران غذایی جهان را تهدید می کند درهمین زمینه در يك سال گذشته قیمت انواع مواد غذایی درجهان افزايش یافته است.
شرایط این روزهای محصولاتی مثل برنج، دانه هاى روغنى، گندم، جوو ذرت را مرور کنید.می بینید که برخی محصولات استراتژیک حتى 200درصد افزايش قیمت داشته است.درخیلی از کشورها،ارتش، توزیع مواد غذایی را دردست گرفته واین نشان می دهد دامنه بحران تا چه اندازه نگران کننده شده است. اماشما به بازار داخل نگاه کنید.چه زمانی احساس کمبود کرده اید؟درکدام نقطه کشور کمبود احساس می کنید؟
همه چیز درچرخه اقتصاد به هم پیوسته ودرهم تنیده است مسلماً افزايش قيمت جو می تواند درافزایش لبنيات و دامپرورى و طيور تأثير بگذارد.
دربخش پولی هم باید ریشه تورم را جست وجو کرد.سیاست هایی که درگذشته منجربه رشد نقدینگی شده بود،امروز درافزایش تورم تاثیرگذار است.
دربخش تولید وعرضه هم باید به دنبال مسایل ومشکلات بود.درخیلی موارد اگر تولید به ظرفیت واقعی اش نمی رسید،وزارت بازرگانی وارد عمل می شد وتنظیم بازار می کرد.حتی ردپای تورم را می شود دربرخی مصوبه های مجلس دنبال کرد.این گونه نیست که یک وزیر،مقصر اصلی تورم باشد.
سال گذشته شاهد ورود ريال هاى حاصل از فروش نفت به اقتصاد كشور بودیم.زمانی که ریال ناشی از فروش نفت به اقتصاد تزریق شد،حجم فعالیت های عمرانی افزایش یافت که نتیجه اش افزایش تقاضا برای برخی کالاها بود واین روند باعث افزایش قیمت این کالاها شد.زمانی که درمورد تورم صحبت می کنیم نمی توانیم به سیاست های پولی توجه نکنیم .به طور مثال سال گذشته افزايش خالص دارايى هاى بانك مركزى را شاهد بودیم كه اثر مستقيم در افزايش تورم داشت.یاافزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی وخیلی مسایل دیگر.
یکی از موارد مطرح شده درنامه استیضاح شما،افزایش قابل توجه واردات است.آیا شما نگران واردات بی رویه نیستید؟
درسال گذشته، درمجموع 48 میلیارد دلار واردات داشته ایم که 5/3 میلیارددلارآن سوخت است. دوستان، زمانی که بحث صادرات غیرنفتی می شود میعانات راازآمار صادرات جدا می کنند اما برای واردات وبرای این که عدد نمودارشان بیشتر نشان دهد،واردات سوخت را تفکیک نمی کنند.این هم از ظلم هایی است که به ما می شود.از نظر وزنی واردات کاهش پیدا کرده اما ارزش آن بیشترشده.سال گذشته 19 درصد تورم وارداتی داشته ایم که نشان می دهد بخشی از واردات صورت گرفته به دلیل افزایش بهای جهانی کالاها بوده است. دردوسال گذشته، كالاهاى واسطه اى و سرمايه اى نقش عمده ای در تركيب واردات داشته كه به نظر من طبیعی به نظر می رسد به این دلیل که هر چه صادرات بیشتری داشته باشيم، به مواد اوليه بيشتری نیاز داریم بنابراين طبیعی است که شاهد رشد واردات باشیم.
چرا کسانی که واردات را چماق می کنند، به صادرات اشاره ای نمی کنند؟رشد صادراتی در دولت نهم بی نظیر بوده است.سال گذشته 21 میلیادردلار صادرات داشته ایم که اگر میعانات را هم از این رقم کم کنید،حدود 16 میلیارد دلار صادرات داشته ایم که به نظر من خیلی قابل توجه است.
این را هم درنظر داشته باشید که دیدگاهی دردولت وجود دارد که صادقانه معتقد است مردم باید از افزایش درآمدهای نفتی سهمی عایدشان شود.این دوستان می گویند چرا باید قیمت نفت از 100دلار بگذرد اما ازاین درآمدها چیزی عاید کشور نشود. چگونه می شود افزایش درآمدهای نفتی را بر زندگی مردم انعکاس داد؟
آقای توکلی دریکی از برنامه های تلویزیونی این گونه عنوان کرد که وزارت بازرگانی بدون اجازه مجلس،یک میلیاردو 200میلیون دلار از حساب ذخیره ارزی برداشت کرده تا میوه وارد کند.این موضوع درست است؟
نه من این موضوع را تکذیب می کنم.هیچ برداشتی ازحساب ذخیره ارزی نداشته ایم. نکته جالب توجه این است که وزارت بازرگانی به هیچ وجه میوه وارد نکرده وحتی صادر هم نکرده است.من بارها این جمله را تکرار کرده ام اما نمی دانم چرا برخی دوستان نمی خواهند قبول کنند.یکی از افتخارات ما این است که درسه سال گذشته به هیچ عنوان میوه وارد نکرده است.وزارت بازرگانی درسه سال گذشته فقط واردات میوه توسط بخش خصوصی را مدیریت کرده است.
ونکته جالب تر این است که حجم صادرات میوه درسال گذشته بیش از یک میلیاردو 700میلیون دلار بوده و واردات آن 288 میلیون دلار بوده که بخش عمده آن موز بوده است. پس نگرانی ما ازچیست؟ کشاورز درسه سال گذشته دغدغه نداشته،مصرف کننده زیان ندیده،پس این انتقادهای غیر واقعی چه دلیلی دارد؟
وزارت بازرگانی حتی یک کیلو میوه وارد نکرده است.چرا درگفتاربرخی از دوستان صداقت وجود ندارد؟ما حتی ارزنداریم که روغن وارد کنیم.نمی دانم منشا این گونه اظهارنظر هاچیست؟خیلی لازم نیست تلاش کنید به وب سایت گمرک مراجعه کنید همه این آمارها موجود است.
گفته می شود سیاست های شما درتنظیم تعرفه،باعث گرانی شده است.
نگاه به تعرفه در کشور ما نگاه خوبی نیست. درحقیقت تعرفه به مانع وارداتی تبدیل شده است.یکی ازویژگی های تعرفه باید حمایت ازتولید داخل باشد اما حمایت نبایدمنجر به زیان مصرف کننده شود. استفاده کردن ازتعرفه باید براساس سیاست های خاص صورت گیرد
به نظر من نگاه به تعرفه بايد اصلاح شود. اينگونه نبايد باشد كه تعرفه به عنوان عاملی برای جبران کسری بودجه تلقی شود .یعنی هر جا بودجه كم آمد، براى جبران کسری آن تعرفه را افزايش دهيم. تجربه هم نشان داده كه اين ابزار در جهت ايجاد درآمد، زياد كارآمد نيست كه عملاً تحقق پيدا نمى كند چون بر مى گردد به شكل تركيب كالاهاى وارداتى و به موضوع قاچاق هم باید توجه شود.گفته می شود نرخ موثر تعرفه ها درسال گذشته اثر روانى زیادی در بازار داشته است.به عقیده من افزایش نرخ موثرتعرفه ها دردوره ای باعث افزايش قيمت شد. دولت و مجلس این دیدگاه را داشتند كه براى حمايت از كالاهاى داخلى، نرخ مؤثر تعرفه ها بايد افزايش پيدا كند ومن معتقدم درافزایش قیمت کالاهای وارداتی موثر بود.
وزارت بازرگانی در افزایش تعرفه ها چه را می پذیرد؟
وزارت بازرگانی موافق تنظیم منطقی تعرفه است وهیچ گاه درجهت زیان تولید ملی ودرعین حال زیان مصرف کننده گام برنداشته است. دربودجه های سال 85 و86 بندی وجود داشت که براساس آن نرخ موثر تعرفه از 10 درصد به 15 درصد افزایش پیدا کرد.شاید تحلیل این بود که درآمد ها وهزینه ها دربودجه همخوانی ندارد بنابراین با تعرفه ها بازی شد ونرخ موثر تعرفه ها افزایش یافت.این نگاه تاجر مآبانه بود وبه هیچ عنوان منطق اقتصادی نداشت.
من مخالف این دیدگاه بودم وعنوان می کردم که اگر قرار به حمایت از تولید داخلی است باید درکوتاه مدت از ابزار تعرفه ای استفاده کرد اما بنگاه باید در دراز مدت به سمت اصلاح ساختار وافزایش بهره وری گام بردارد.درسایه همین سیاست گذاری ها است که درکشور بنگاه های ناکارآمد داریم وتازمیانی که این سیاست ها دنبال شود،چیزی از ناکارآمدی این بنگاه ها کم نخواهد شد.
این گونه شرکت ها، مثل پهلوان هایی هستند که فقط درکوچه و محله خودشان پهلوانی می کنند اگر راست می گویند وارد رقابت های جهانی شوند.
در سال 1385 که نرخ موثر تعرفه افزایش پیدا کرد، چیزی حدود 1100 قلم کالا مشمول تعرف های جدید شد و به نظر من این سیاست یکی از عوامل موثر بر افزایش قیمت برخی کالاها بود. درسال 1386 همین سیاست تکرار شد و دوستان ما در مجلس در این زمینه نقش داشتند.
نگاه های غلطی وجود دارد که این نگاه های غلط قصد تسلط بر کشور رادارد. من نه چپ هستم نه راست و نه برایم اهمیت دارد که فرد مقابلم چه دیدگاهی دارد. من اصولی دارم که همیشه به آن پایبند بوده ام. درزمینه حضورم دروزارت بازرگانی همیشه این اصول را رعایت کرده ام. من دروزارت بازرگانی به هیچ عنوان به سمت فامیل بازی ورفیق پروری نرفتم.شورای معاونان من یکی از کم حاشیه ترین شوراهای معاونان در مجموعه دولت بود. من همه معاونانم را از قبل می شناختم و به همه انها اعتقاد کامل دارم. من با تمام توان در جهت حذف انحصارها عمل کردم و زمانی که قصد داشتم تعرفه ای را تغییر دهم، پیش از اعمال، اعلام می کردم. برخی حمایت های سطحی و به قول معروف کشکی این گونه بود که داد می زدند ما حامی کشاورزهستیم اما میوه کشاورز را 70 تومان می خریدند و همین میوه را در بازار می فروختند به 2000 تومان. چه حمایتی؟ فضای انحصاری ایجاد کرده بودند. اما من اعلام کردم که به طور مثال در بهمن ماه قرار است تعرفه میوه کاهش پیدا کند. چه کسی مخالف این رویه است؟ همان کسی که هرسال بیش از 500میلیارد تومان از انحصار میوه در شب عید سود می برد.
***
به نظر می رسد روزهای پرحاشیه ای را سپری می کنید. بحث استیضاح و زیر سوال رفتن بخشی از برنامه هایتان، مثل تنظیم بازار، تعامل با اصناف وگرانی. کمی خسته به نظر می رسید آقای وزیر.
کارمداوم دروزارت خانه ای مثل وزارت بازرگانی خستگی هم به دنبال دارد. بحث اصلی استیضاح نیست. استیضاح حق نمایندگان مردم است و من از این نکته خوشحال می شوم که عرصه استیضاح، محل بیان واقعیت هایی در مورد اقتصاد کشور باشد اما استیضاح یک وزیر از مجموعه وزرای اقتصادی یک کابینه به بهانه گرانی و تورم، برخاسته از اهدافی است که نمی دانم این اهداف چیست. با خودم فکر می کنم یعنی مسبب همه گرانی ها وزیر بازرگانی به تنهایی بوده است؟ بحث تورم وگرانی، ریشه در ساختار اقتصادی کشور دارد و محاکمه کردن یک وزیر، آن هم وزیری که باید مدافع حقوق مصرف کننده باشد و طرف عرضه و تولید هم نیست، کمی عجیب است.
احتمال دارد کابینه را ترک کنید. این موضوع ناراحت کننده نیست؟
چرا باید ناراحت کننده باشد؟ خانواده ام که خوشحال می شوند.
بعد از این که خبر استیضاح را شنیدید، چه واکنشی نشان دادید؟
لبخند زدم.
آقای رئیس جمهور چه واکنشی داشتند؟
نمی دانم. لحظه اعلام خبر آن جا نبودم.
رئیس جمهور از وزیر بازرگانی اش حمایت خواهد کرد؟
از خود ایشان بپرسید. اما چرا نباید حمایت شود؟
برخی سایت ها این گونه تحلیل کرده اند که رئیس جمهور در راستای ادامه ترمیم کابینه، موافق با استیضاح وزیر بازرگانی است. حتی گفته می شود قرار است وزیر بازرگانی قربانی گرانی ها شود.
این روزها انتشار شایعه، خرج زیادی ندارد. برای تحلیل شایعه هم، نیاز نیست زحمت زیادی صرف شود. روزی روزگاری، برای انتشار و تحلیل شایعه، نیاز به کاغذ یارانه ای بود اما در حال حاضر انتشار خبرهای دروغین و تحلیل های آبکی و ستون شایعات، نیاز به کمک های دولتی نیست. به لطف اینترنت، همه جا پرشده است از این گونه شایعات و تحلیل های سطحی.
فکرمی کنید آقای رئیس جمهور از شما حمایت کند؟
از آقای احمدی نژاد آدمی صریح تر می شناسید؟ این که می گویند رئیس جمهور از وزیر بازرگانی راضی نیست و مجلس را تحریک می کند تا وزیر کابینه اش را استیضاح کند، چه مبنایی می تواند داشته باشد؟ من آدمی صریح تر ازاحمدی نژاد نمی شناسم.ایشان اگر با کسی مشکل داشته باشد، به صراحت و بدون ملاحظه عنوان می کند.احمدی نژاد اهل بازی های سیاسی نیست. ایشان از عملکرد وزارت بازرگانی راضی است و این نکته بارها عنوان شده و من نیازی به بازگویی آن نمی بینم.
چند سال است که آقای احمدی نژاد را می شناسید؟
از دهه 60. مدتی با ایشان فعالیت های مشترک سیاسی و تشکیلاتی در دانشگاه علم و صنعت داشتم و خیلی وقت است که ایشان را می شناسم.
همین دوستی دیرینه باعث شد به کابینه دعوت شوید؟
نه. آن قدرها دوست نبودیم. همدیگر را می شناختیم اما رفقای صمیمی و همیشگی نبودیم. من برای آقای احمدی نژاد غریبه نبودم و از سوی کسی هم به کابینه تحمیل نشدم.
پس چگونه به کابینه پیوستید؟
یک روز تماس گرفتند و قرار گفت وگو گذاشتند. من ازطرف دوستان مشترکی که داشتیم به آقای احمدی نژاد معرفی شدم.
چه دوستان مشترکی؟
دوستان قدیمی در دانشگاه علم وصنعت. همچنین دوستانی در سپاه پاسداران و برخی دوستان دیگر.
در سپاه پاسداران سابقه حضور دارید؟
من وقتی 21 سال داشتم، فرمانده سپاه پاسداران درغرب تهران بودم. جزو بچه های جبهه و جنگ هستم و سال ها در رده های مختلف فرماندهی در جنگ و دفاع مقدس حضور داشته ام.
چگونه به کابینه پیوستید؟
با توجه به سابقه ای که داشتم و دوستان مشترکی که میان من و آقای احمدی نژاد وجود داشت، به کابینه دعوت شدم.
اگر رشته کلام از دست شما خارج نمی شود، لطفا در مورد پیشینه و سابقه خود توضیح دهید. درمورد درس و دانشگاه و سابقه مدیریت اجرایی.
آقای امیری (رئیس دفتر وزارتی) به من گفت شما می خواهید در مورد افزایش جهانی قیمت مواد غذایی و تورم گفت وگو کنید اما شما ظاهرا علاقه ای به این بحث ندارید (با خنده)
خیلی زیاد وارد پیشینه و سابقه شما نمی شویم. درحد این که بدانیم سابقه مدیریت شما در امور اجرایی چقدر است و چگونه وارد کابینه شدید.
من 48 سال سن دارم و به قول تهرانی ها، بچه خیابان نامجو درنظام آباد تهران هستم.پدرم درحوالی میدان گرگان قدیم که حالا به میدان نامجو معروف است، مغازه داشت و من کودکی ام را در همین منطقه پشت سرگذاشتم. درسال 1365 موفق شدم از دانشگاه علم وصنعت، مدرک مهندسی صنایع بگیرم و سه سال بعد از همین دانشگاه، مدرک فوق لیسانس مهندسی صنایع گرفتم.
مدتی بعد بورس تحصیلی برای اعزام به خارج گرفتم اما به دلیل شرایط خانوادگی ترجیح دادم در داخل ادامه تحصیل بدهم که در همین زمینه در دانشگاه علم وصنعت پذیرفته شدم و در سال 1368مدرک دکترای مهندسی صنایع از این دانشگاه گرفتم. همان طورکه اشاره کردم، درجریان دفاع مقدس، در رده های مختلف فرماندهی جنگ، در جبهه حضور داشتم و پس از آن به عنوان معاون پژوهش و آموزش دانشکده فنی دانشگاه امام صادق (ع) فعالیت کردم. مدتی بعد درهمین دانشکده به عنوان قائم مقام انتخاب شدم تا این که به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پیوستم.
از سال 1376 به عنوان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان اتکا انتخاب شدم و تا زمان پیوستن به این وزارت خانه، در این پست مشغول بودم.
در طول سال های گذشته، عمده فعالیت های من در دانشگاه متمرکز بود و در طول این سال ها، همواره عضو هیات علمی دانشگاه هم بوده ام. در زمینه مسایل فنی و مهندسی و مدیریتی هم ازسال 1362 سوابق من موجود است.
چگونه به دولت نهم پیوستید؟
من درجریان نبودم اما از چند ناحیه به آقای احمدی نژاد معرفی شده بودم. همان طور که اشاره کردم، آقای احمدی نژاد را از مدت ها پیش می شناختم ولی در چند سال متوالی همدیگر را ندیده بودیم. روزی که برای پست وزارت معرفی شدم، کنجکاو بودم ببینم از چه ناحیه ای به آقای احمدی نژاد پیشنهاد شدم و بعدها فهمیدم که از محافل دانشگاهی و انجمن ها و دوستان مشترک سپاهی، حمایت شده ام. نکته جالب توجه این بود که نام من در فهرست چند وزارت خانه قرار داشت که جدی ترین آنها وزارت صنایع و معادن و وزارت بازرگانی بود که در نهایت به عنوان وزیر بازرگانی به مجلس معرفی شدم و رای اعتماد گرفتم.
مشهور است که وزرای دولت نهم پیش از ورود به کابینه، قول و قرارهای زیادی با رئیس جمهور منتخب می گذاشتند شما چه قولی به آقای احمدی نژاد دادید و چه قولی از ایشان گرفتید؟
من هم مثل خیلی از وزرای دیگر با ایشان نشست هایی برگزار کردم و صحبت های زیادی بین ما رد وبدل شد. پس از قطعی شدن حضورم درکابینه، حتی تلاش کردم ساعت های محدود حضورم در دانشگاه را به حداقل برسانم که پس از مدتی این حضور هم به طور کامل قطع شد. در مورد فامیل بازی و این گونه مسایل با رئیس جمهور صحبت کردم و دغدغه ایشان این بود که چنین اتفاقی نیافتد و البته من هم به هیچ عنوان چنین اعتقادی ندارم. اما در مورد برنامه هایی که داشتم، بحث اصلی و محور برنامه های من توجه به صادرات بود و مشارکت بخش خصوصی در بازرگانی کشور. منطقی کردن تعرفه ها هم مورد تاکید من قرار داشت و آقای احمدی نژاد هم ضمن تایید این برنامه ها، تاکید داشتند که مردم نباید با کمبود مواد غذایی در کشور مواجه شوند. من قول دادم این برنامه ها را عملی کنم و ایشان قول دادند حمایت کنند.
در صحبت های مفصلی که با رئیس جمهور داشتم و حتی در برنامه ای که به مجلس ارایه کردم، به این موضوع تاکید داشتم که نگاه من به وزارت بازرگانی، صرفا نگاه داخلی نیست و حضور اقتصاد ایران در بازارهای جهانی و پرداختن به مقوله صادرات اهمیتی کم تر از دیگر سیاست های داخلی ندارد.
من به این نکته اشاره کردم که در اقتصاد ایران پتانسیل های زیادی وجود دارد که در طول سال های متمادی مغفول مانده است و اگر این سیاست مورد توجه قرار گیرد می تواند آثار مثبتی برای اقتصاد ایران داشته باشد.
گفتید از رئیس جمهور خواستید که از برنامه های شما حمایت کند. بیشتر نگران به چالش کشیده شدن چه برنامه هایی بودید؟
به هرصورت وزارت بازرگانی نقطه حساسی در قتصاد ایران است و اعمال هر سیاستی، می تواند برای وزیر بازرگانی حاشیه ایجاد کند. من احساس کردم وزارت بازرگانی می تواند برای برخی ها حالت سهمیه و ارثیه داشته باشد که از آقای احمدی نژاد خواستم از سیاست هایم حمایت کنند تا اجازه ندهم وزارت بازرگانی به ارثیه ای برای برخی جریان ها تبدیل شود.
در مجلس چه برنامه ای اعلام کردید؟
در مجلس همان برنامه های اعلام شده به آقای احمدی نژاد را مطرح کردم. برنامه هایی مثل تنظیم بازار، سامان دهی رابطه با اصناف و از این دست برنامه ها.
برنامه هایی که در مجلس اعلام کردید و بعدها اجرایی شد، بیشتر از دیگر همتایان شما به برنامه چهارم نزدیک بود. با توجه به این که خیلی از همکاران شما اعتقادی به برنامه چهارم نداشتند، رویکرد شما مورد انتقاد قرار نگرفت؟
من اهداف برنامه چهارم را قبول داشتم هرچند در برخی موارد دسترسی به آن را ممکن نمی دانستم اما تلاش خودم را کردم. نه من هیچ گاه به چالش نخوردم. افزایش صادرات جزو برنامه های پیش بینی شده در برنامه چهارم بود ومن تلاش زیادی کردم تا پیش بینی ها محقق شود. برای پیش برد اهداف صادراتی، ده ها برنامه نوشتیم و تدوین کردیم و می بینید که این سیاست ها جواب داده و با وجود اعمال فشارهای زیاد، صادرات کشورما افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. اهمیت این موفقیت زمانی بیشتر می شود که به رقابت های شدید کشورها برای بازار گشایی هم توجه کنیم.
روزی که برای گرفتن رای اعتماد در مجلس حضورداشتید، یکی از مهمترین برنامه های خود را تنظیم رابطه دولت و اصناف اعلام کردید. اکنون که سه سال از آن روزها می گذرد، فکر می کنید تا چه اندازه توفیق داشته اید؟
در طول سه سال گذشته، بحث اصناف یکی از مهم ترین برنامه های من در وزارت بازرگانی بوده است. دراین زمینه تلاش های زیادی کردیم و به نظرمی رسد پس از سه سال، نتایج خوبی به دست آورده ایم.
از ابتدای آمدن به وزارت بازرگانی وقت زیادی صرف اصلاح امور اصناف و اتاق های بازرگانی کردیم. در زمینه اصناف یک سال زمان صرف کردیم تا اعتمادسازی کنیم. اوایل روی کارآمدن دولت نهم گاهی نگاه به وزارت بازرگانی و مجموعه دولت آن قدر منفی بود که ناامید می شدیم به همین دلیل یک سال زمان گذاشتیم تا تعامل خوبی با اصناف داشته باشیم. من در طول یک سال به همه استان ها سفر کردم. و تلاشم بر این موضوع متمرکز شده بود که تشکل های بخش خصوصی باورکنند که می توانند آزادی عمل بیشتری برای حضور در اقتصاد ایران داشته باشند.
من اعتقاد جدی دارم که دولت نباید کار بازرگانی انجام دهد. وزارت بازرگانی باید کار نظارت را دنبال کند و بخش خصوصی باید وارد میدان شود. در تمام مدت زمانی که در وزارت بازرگانی بوده ام، به این نکته توجه داشتم . شما می توانید با اصناف گفت وگو کنید و در این زمینه صحت و سقم این اظهارات را جویا شوید.
گاهی به عنوان رئیس هیات نظارت، به جای این که در مسند پرسش کننده بنشینم، پاسخ گو بودم. فضا به گونه ای بود که باید اعتماد سازی می کردیم. من واقعا به ایجاد فضای دموکراتیک برای بخش خصوصی اعتقاد جدی دارم و به آن عمل کرده ام. به طور مثال در دولت مصوبه ای تدوین شد مبنی بر این که کارگروهی تشکیل شود تا بحث بیمه اصناف، مالیات و خیلی مسایل دیگر را خود اصناف پیشنهاد کنند. یعنی مسایلی که سال ها برای اصناف به معضل و مشکل تبدیل شده بود، با مشارکت خود آنها حل شد.در این زمینه کارگروه هم چنان مشغول بررسی مشکلات اصناف است. برخی مسایل حل شده و برخی مسایل در حال جمع بندی و نهایی شدن است.
یکی از انتقادهایی که به شما می شود این است که به بازرگانی داخلی بیشتر از بازرگانی خارجی توجه دارید.
نه اتفاقا یکی از انتقادهای خودم این است که به اندازه کافی به بازرگانی خارجی توجه ندارم. متاسفانه مسایل داخلی گاهی آن قدر حاشیه ساز می شود که ناخودآگاه از مسایل مهمی مثل صادرات و حضور در بازارهای جهانی غفلت می کنیم اما کدام وزیر بازرگانی را درکشورهای خارجی سراغ دارید که وقتش را صرف پی گیری مسایلی مثل قیمت نان و تخم مرغ کند. پرداختن به امور کوچک گاهی مارا از اهدافی که داریم دور می کند و متاسفانه حاشیه ها نمی گذارند حتی کارهای کوچک را پی گیری کنیم. باورکنید 80 درصد توان من صرف مسایل داخی شده است درحالی که آرزو دارم 50درصد توانم را صرف حضور در بازارهای جهانی کنم.
وزارت بازرگانی یا بهتر بگویم حوزه تجارت و بازرگانی در طول سه سال گذشته به دلیل اتخاذ سیاست های خاص وزارت امورخارجه بیشترین تاثیر را پذیرفته است. با توجه به این که به طور کامل از تاثیر فشارهای بین المللی و اعمال تحریم علیه ایران آگاه هستید، در کابینه چه مواضعی اتخاذ می کنید؟
بحث دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای موضوعی ملی و سیاستی مورد تاکید است که در دولت نهم به طور کامل در مورد آن اجماع وجود دارد. دستیابی به انرژی هسته ای برای اقتصاد ایران منافع بلند مدت دارد و در آینده منجر به افزایش ثبات و امنیت اقتصاد ایران خواهد شد. من منکر هزینه تحریم ها واعمال فشارهای یک طرفه به اقتصاد ایران نیستم. با این حال باید عنوان کنم که یکی از موفق ترین سیاست های این دولت، سیاست خارجی است. دولت نهم در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است و من معتقدم اعمال این سیاست ها، نتایج خوبی از جمله افزایش اقتدار ایران به دنبال داشته است. پیش از این ما در عرصه بین الملی این قدر فعال نبودیم و تا این اندازه حضور موثر نداشتیم اما در حال حاضر با اقتدار در عرصه بین الملل حضور داریم.
پیش از این، اروپایی ها برای ما شرط تعیین می کردند و حالا این ما هستیم که شرط می گذاریم. اروپایی ها می گویند ما حاضریم شرط پارسال را قبول کنیم و ما می گوییم نه آن شرط مال امسال نیست و تاریخ آن گذشته است، چرا پارسال نپذیرفتید؟ زمان که می گذرد، متوجه می شویم که سیاست ها اصولی بوده و موفق عمل شده است. این دستاوردها را سیاسی نکنید. باور کنید میزان محبوبیت ایران در میان کشورهای مسلمان و غیر مسلمان افزایش یافته است. این مسایل را نمی شود کتمان کرد.
با این توضیح که بخش خصوصی قبول کرده است که هزینه های تحریم را به دلیل دستیابی به منافع ملی بلند مدت بپذیرد، شما به عنوان وزیر بازرگانی برای کاهش هزینه های تحریم و فشارهای بین المللی به اقتصاد ایران چه اقدامی انجام دادید؟
به هرحال فشار تحریم هارا قبول دارم و بخش خصوصی هم در این زمینه همراهی خوبی داشته است. افزایش واردات و صادرات نشان می دهد که تحریم ها کم اثر بوده اند.
چرا فکر می کنید تحریم ها کم اثر بوده اند در حالی که می دانید هزینه تجارت بسیار افزایش یافته است؟
به هر حال در اثر اعمال فشارهای سیاسی برخى هزينه هاى مالى در كشور افزايش يافته، اما دستیابی به انرژی هسته ای و اقتدار در عرصه بین المللی، بازدهی بلند مدت و ماندگار برای کشور دارد. تامین انرژى كشور در آینده بدون انرژى هسته اى غیر ممکن است بنابراین باید بر دستیابی به آن پافشاری کرد. اما قبول دارم که در اثر این سیاست ها ریسک اقتصاد ایران افزایش یافته و هزینه واردات نیز بیشتر شده است. ازسوی دیگر دلایل و قرائنی هم وجود دارد که نشان می دهد تحریم ها کم اثر بوده است. نه در طول سه سال گذشته که در طول 30 سال گذشته. مگر نمی گویید اقتصاد ما تحریم شده؟ آثارتحریم را باید در واردات و صادرات دید. مگر این گونه نیست؟ اما می بینید که هم واردات و هم صادرات افزایش پیدا کرده است. البته این نکته را هم یادآوری می کنم که دستیابی به انرژی هسته ای برای ما صرفه اقتصادی بلند مدت دارد و ما نباید منافع کوتاه مدت را با منافع بلند مدت عوض کنیم.
فراوانی در کشور نشان می دهد تحریم ها خیلی اثرگذار نبوده است. به این موضوع توجه کنید که تورم جهانی در حال افزایش است، افزایش قیمت نفت باعث شده است که هزینه حمل و نقل در همه جای دنیا افزایش پیدا کند با این حال شما چه کالایی می خواهید که نمی توانید در ایران پیدا کنید؟ آیا فراوانی نشان دهنده این نیست که تحریم ها بی اثر بوده و نه تنها اقتصاد ایران که هیچ اقتصاد دیگری، تحریم پذیر نیست؟ قبول دارم که هزینه بیشتری باید بپردازیم اما هیچ گاه دچار کمبود نشده ایم. به همین دلیل اعتقاد دارم سلطه گران به اهداف خود نرسیده اند.
آقای دکتر میرکاظمی، وقتی درمورد عملکرد شما صحبت می کنیم، حتی اگر زیر تیغ استیضاح هم باشید، نمی توانیم به سیاست های ضد انحصاری شما در اتاق های بازرگانی که منجر به خانه تکانی اساسی دراین حوزه شد، اشاره نکنیم. شکستن انحصار در اتاق های بازرگانی به عنوان یکی از برنامه های موفق شما به ثبت رسیده است. اکنون که 15 ماه از خانه تکانی در اتاق های بازرگانی می گذرد، چه احساسی دارید؟
همان طور که اشاره کردید، ششمین دوره انتخابات اتاق های بازرگانی نقطه عطفی در اقتصاد ایران بود که پس از ابلاغ سیاست های اصل 44 پیام خوبی به بخش خصوصی داد. واقعیت این بود که انتخابات اتاق های بازرگانی می توانست آن گونه که برگزار شد، برگزار نشود اما در مجموعه وزارت بازرگانی این عزم و اراده وجود داشت که انتخابات، کاملا دموکراتیک برگزارشود. ما علاقه نداشتیم بخشی از ظرفیت های بخش خصوصی از صحنه رقابت های انتخاباتی حذف شود بنابراین بر رقابتی بودن انتخابات پافشاری کردیم که خوشبختانه به نحو احسن تامین شد.
اما اقدامات شما باعث شد بخشی از نیروهای اصلاح طلب به اتاق بازرگانی راه یابند و در عوض چهره های سنتی جناح اصولگرا، تعداد زیادی از کرسی های اتاق بازرگانی را واگذار کردند. پافشاری شما بر انتخابات آزاد دلایل سیاسی داشت؟
خواهش می کنم بحث راسیاسی نکنید. من به برگزاری انتخابات آزاد اعتقاد داشتم. هیچ کس به من حکمی نکرد. چرا اختیار وزرا را در قانون اساسی دست کم می گیرید؟ چرا فکر می کنید رئیس جمهور مخالف تحول در مدیریت بخش خصوصی است؟ این ها که شما می گویید حاشیه بحث است اما نکته مهم این است که انتخابات اتاق بازرگانی قانونی بود و در حضور همه خبرنگاران داخلی و خارجی برگزارشد. به قول یکی از روزنامه ها همه چیز در اتاق شیشه ای برگزار شد.
آن چه از صندوق ها بیرون آمد مورد تایید شما بود؟ به این دلیل که برخی برندگان انتخابات، مخالف سیاسی دولت بودند.
من انتخابات را کاملا تایید می کنم به این دلیل که انتخابات آزادانه برگزار شد. اما خواهش می کنم بحث سیاست را وارد اقتصاد نکنید. اجازه بدهید اتاق های بازرگانی همین گونه که حضور فعال دراقتصاد دارند، به این حضور فعال ادامه دهند. بخش خصوصی را وارد سیاست نکنید. بارها از همه اعضای اتاق های ایران و تهران خواهش کردم اتاق را سیاسی نکنید. به اندازه کافی با پوست و استخوان، از سیاسی بازی و سیاسی کاری ضربه خورده ایم لطفا به بخش خصوصی انگ نزنید. تاجر اصلاح طلب و اصولگرا نداریم. تاجر تاجر است. چکار به گرایش آدم ها داریم؟
تحلیل شما از رفتار گروهی که به انحصار مدیریت در اتاق بازرگانی اعتقاد داشتند چه بود؟
من دیدگاهی دارم که از ابتدای حضورم در وزارت بازرگانی، هیچ گاه اجازه ندادم خدشه ای به آن وارد شود. بسیار اصرار دارم که سفارش پذیر نباشم. وزارت بازرگانی همیشه در معرض فشارهای مختلف قرار دارد اما من هیچ گاه مدیری سفارش پذیر نبوده ام. در جریان انتخابات اتاق بازرگانی، بعضی ها انتظار دوستی سیاسی داشتند. بعضی ها انتظار ملایمت و مهربانی داشتند اما ملایمت با چه؟ ملایمت با ایجاد انحصار؟ مهربانی با تراست؟ اصل 44 مگر چه می گوید؟ آیا اصل 44 گفته است فلان گروه نباید باشد؟ آیا انحصار ایجاد کرده است؟ در سیاست، گاهی بخش عمده ای از توانمندی ها حذف می شود اما این قاعده نباید در مورد بخش خصوصی صدق کند. چرا باید بخشی از توانمندی اقتصاد کشور حذف شود؟
هنوز هم فکر می کنید اتاق های بازرگانی به مثابه قهوه خانه عمل می کنند؟
قهوه خانه ها حالا کافی شاپ شده اند (می خندد) این تعبیر را پیش از انتخابات در محفلی خصوصی مطرح کردم و نمی دانم چگونه به مطبوعات کشیده شد. در یکی از سفرهای استانی شنیدم یکی از فعالان اقتصادی گفت: اتاق های بازرگانی به محلی برای نوشیدن چای تبدیل شده. عده ای می آیند چایی می خورند و می روند. و بعد در صحبت هایم گفتم نباید اتاق های بازرگانی مثل قهوه خانه باشد. گفتم این جا را قهوه خانه نکنید. نمی دانم چگونه وارد مطبوعات شد.
انتخابات اخیر اتاق های بازرگانی با استقبال زیادی مواجه شد. تعداد شرکت کننده ها به شدت افزایش یافت. رسانه ها و مطبوعات خیلی کمک کردند. و انتخابات شفاف برگزار شد. نتیجه هم کاملا دمکراتیک بود و من خیلی به این انتخابات افتخارمی کنم. درمجموع من خیلی به اتاق بازرگانی اعتقاد دارم و معتقدم می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در اقتصاد داشته باشد. اگر به ابلاغیه اصل 44 توجه کنید، متوجه می شوید که اولویت اصل 44 آزادسازی است. همه فعالان اقتصادی باید مشارکت داشته باشند. نقش واقعی اتاق بازرگانی همین است. ایجاد هم افزایی در اقتصاد ملی. جمع همه توان ها و مهارت ها. هیچ کس حق ندارد کسی را حذف کند.
با این حال نتیجه انتخابات برای شما مطلوب بود؟
بله. دراین انتخابات نتیجه بسیار خوبی حاصل شد. بخشی از مدیران با سابقه بخش خصوصی و بخش دیگری از تحصیل کرده های اقتصاد ایران به اتاق بازرگانی راه یافتند که به نظر من ترکیب خوبی ایجاد کرد.
انتخابات هیات رئیسه ها چطور؟
هیات رئیسه اتاق های بازرگانی را من انتخاب نکردم. افراد زیادی کاندیدا شده بودند و در نهایت ترکیب خوبی حاصل شد. ما هیچ نقشی درانتخاب هیات رئیسه اتاق ها نداشتیم. در حال حاضر به نظر می رسد درک متقابلی میان جریان های مختلف اتاق بازرگانی وجود دارد. اتاق های بازرگانی جان تازه ای گرفته اند. اتاق ها پی برده اند که مجموعه وزارت بازرگانی برای خدمت به بخش خصوصی آماده است. در این زمینه برای نخستین بار منشور همکاری با اتاق بازرگانی را امضا کردیم اما اگر چیز دیگری هم مطرح شود امضا می کنم.
در اتاق های بازرگانی ایران و تهران انتقادهای تندی به سیاست های اقتصادی دولت می شود، این موضوع را تایید می کنید؟
به قواعد دموکراتیک اعتقاد دارم و نسبت به انتقادها اعتراضی ندارم اما لحن برخی انتقادها را نمی پذیرم. باید با ادبیات ملایم تری رفتار کرد. به صرف این که آنها بخش خصوصی اند و ما بخش دولتی، نباید توهین شود. نمایندگان اتاق های بازرگانی باید به خطوط قرمز توجه داشته باشند. انتقاد به جای خود. من فکر می کنم اتاق در حفظ حرمت ها کوشش داشته است.
شمارا متهم به "اعمال سیاست های غلط بازرگانی که منجر به بی ثباتی در بازارهای داخلی و افزایش سطح عمومی قیمت ها" شده است، کرده اند. در پاسخ به این انتقاد چه دفاعی از عملکرد خود می کنید؟
در مورد افزایش سطح عمومی قیمت ها و افزایش نرخ تورم، هرروز اظهارنظرهای متفاوتی می شنویم. عده ای از افزایش سطح عمومی قیمت ها به عنوان چماق سیاسی استفاده می کنند و احتمالا قصد برخی از این افراد، سیاه نمایی و القای این موضوع است که دولت در کنترل اقتصاد ناتوان عمل کرده است.
نمایندگانی که برگه استیضاح را امضا کرده اند در این دسته جای می گیرند؟
اجازه بدهید هنوز صحبت من تمام نشده است. استیضاح حق نمایندگان مردم است و آنها از این طریق می توانند دغدغه خود را در مورد مهم ترین مسایل کشور دنبال کنند اما در این زمینه چند موضوع مشخص نشده است. اول این که چرا وزیر بازرگانی؟ وزیری که در تنظیم سیاست های مالی و سیاست های بازار پول کمترین نقش را دارد. چرا وزیر بازرگانی؟ وزیری که نه در طرف عرضه قرار دارد و نه در طرف تقاضا. نه درطرف تولید و نه در طرف مصرف کننده. نکته مهم دیگر این است که چرا در واپسین روزهای عمر مجلس هفتم موضوع استیضاح مطرح شده است؟ آیا این موضوع سال گذشته برای استیضاح کنندگان مهم نبود؟ چرا پس از این که نتیجه انتخابات مشخص شده است؟ من معتقدم برای حل مشکل افزایش قیمت ها نیاز به مچ گیری و محکوم کردن همدیگر نیست.
من فکر می کنم چیزی حدود 30 عامل در افزایش نرخ تورم تاثیر دارند. يكى از اين عوامل مشكلات ساختارى اقتصاد ایران است که از سال های دور روی هم انباشه شده است. از همین عامل مهم می شود عوامل تاثیر گذاری مثل بهره وری را مطرح کرد که وضعیت آن در ایران نگران کننده است.
به نظر شما سیاست های دولت در مورد افزایش نقدینگی تاثیر بیشتری بر افزایش نرخ تورم دارد یا بهره وری پایین؟
در قسمتی از صحبت هایم گفتم که می توانم به 30 عامل تاثیر گذار بر تورم اشاره کنم.رشد نقدینگی یکی از این عوامل است که به تقاضا دامن می زند و باعث بالا رفتن قیمت ها می شود. یا به بحث افزایش سالانه دستمزدها اشاره می کنم که هرسال به میزان مشخصی افزایش پیدا می کند و تاثیر زیادی بر افزایش سطح عمومی قیمت ها دارد.در همین زمینه لازم است در مجموعه ساختار اقتصاد ایران مثل ساختار مکانیزم عرضه تقاضا، نظام پولي و مالي کشور و نقدينگي، تورم وارداتي و افزايش قيمت هاي جهاني از جمله عوامل تورم است كه نياز است به آنها بپردازيم.
وزارت بازرگانی تا چه اندازه در افزایش سطح عمومی قیمت ها موثر بوده است؟
افزایش سطح عمومی قیمت ها محدود به یک وزارت خانه یا حتی دولت نمی شود.به طور قطع دراین زمینه باید علل مختلفی را جست وجو کرد. این منصفانه نیست که درپی بروز مشکلی دراقتصاد،دنبال مقصر باشیم واز حلقه ای گسترده ومرتبط به هم،یکی از اعضا را جدا کنیم وبه عنوان مقصر مطرح کنیم.من بارها دراین زمینه توضیح داده ام که ریشه اصلی تورم درکشورما ساختار بیمار اقتصادی است.دراین زمینه تصویری فاندامنتال از اوضاع اقتصاد جهان باید تهیه کرد وبه صورت عمودی از بالا به پایین مرور کرد
.
همان طور که می دانید قیمت نفت درچندماه گذشته سیر صعوی عجیبی طی کرد وبالاترین رکوردهای تاریخ را پشت سر گذاشت.قیمت بالای نفت تاثیر زیادی بر اقتصاد کشورها گذاشت.به طور مثال کشورهایی که نفت را گران خریدند،بنزین را گران کردند یا بر قیمت محصولات پتروشیمی صادراتی خود افزودند.قیمت بالای نفت همچنین باعث شد قیمت حمل ونقل ومواد غذایی وخیلی اقلام دیگر افزایش پیدا کند. منتقدان دولت آیا این روند را کتمان می کنند؟
محاسبات ما نشان می دهد 19 درصد افزایش میزان واردات به دلیل تورمی بوده است که درخارج ازایران رقم خورده وزمانی که وارد کشور شده ،تاثیر خودرا گذاشته است. همان طور که تحلیل گران بازار انرژی معتقدند دوران نفت ارزان به سرآمده، من هم می گویم دوران غذای ارزان به سرآمده وامسال به وضوح می بینیم که افزایش قیمت مواد غذایی در خیلی از کشورهای جهان، بحران آفریده است.
این روزها درهم تنیدگی زیادی میان قیمت ها در بازارهای جهانی وجود دارد.زمانی که تلویزیون ها به طور مستمر قیمت جهانی غلات را زیرنویس می کنند وروزنامه ها مدام به تحلیل قیمت های جهانی می پردازند، طبیعی است که درایران نیز قیمت ها افزایش پیدا کند.این ویژگی ومشخصه اقتصاد جهانی در شرایط جدید است.
با این تحلیل باید بپذیریم اگرکالای وارداتی ما 19 درصد گران شده، به طور قطع درداخل هم تاثیر خودش را خواهد گذاشت.ما بايد علت ها را بیابیم و تأثيرش را در قيمت تمام شده بازار بررسی كنيم. همان طور که اشاره کردم درحال حاضر بحران غذایی جهان را تهدید می کند درهمین زمینه در يك سال گذشته قیمت انواع مواد غذایی درجهان افزايش یافته است.
شرایط این روزهای محصولاتی مثل برنج، دانه هاى روغنى، گندم، جوو ذرت را مرور کنید.می بینید که برخی محصولات استراتژیک حتى 200درصد افزايش قیمت داشته است.درخیلی از کشورها،ارتش، توزیع مواد غذایی را دردست گرفته واین نشان می دهد دامنه بحران تا چه اندازه نگران کننده شده است. اماشما به بازار داخل نگاه کنید.چه زمانی احساس کمبود کرده اید؟درکدام نقطه کشور کمبود احساس می کنید؟
همه چیز درچرخه اقتصاد به هم پیوسته ودرهم تنیده است مسلماً افزايش قيمت جو می تواند درافزایش لبنيات و دامپرورى و طيور تأثير بگذارد.
دربخش پولی هم باید ریشه تورم را جست وجو کرد.سیاست هایی که درگذشته منجربه رشد نقدینگی شده بود،امروز درافزایش تورم تاثیرگذار است.
دربخش تولید وعرضه هم باید به دنبال مسایل ومشکلات بود.درخیلی موارد اگر تولید به ظرفیت واقعی اش نمی رسید،وزارت بازرگانی وارد عمل می شد وتنظیم بازار می کرد.حتی ردپای تورم را می شود دربرخی مصوبه های مجلس دنبال کرد.این گونه نیست که یک وزیر،مقصر اصلی تورم باشد.
سال گذشته شاهد ورود ريال هاى حاصل از فروش نفت به اقتصاد كشور بودیم.زمانی که ریال ناشی از فروش نفت به اقتصاد تزریق شد،حجم فعالیت های عمرانی افزایش یافت که نتیجه اش افزایش تقاضا برای برخی کالاها بود واین روند باعث افزایش قیمت این کالاها شد.زمانی که درمورد تورم صحبت می کنیم نمی توانیم به سیاست های پولی توجه نکنیم .به طور مثال سال گذشته افزايش خالص دارايى هاى بانك مركزى را شاهد بودیم كه اثر مستقيم در افزايش تورم داشت.یاافزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی وخیلی مسایل دیگر.
یکی از موارد مطرح شده درنامه استیضاح شما،افزایش قابل توجه واردات است.آیا شما نگران واردات بی رویه نیستید؟
درسال گذشته، درمجموع 48 میلیارد دلار واردات داشته ایم که 5/3 میلیارددلارآن سوخت است. دوستان، زمانی که بحث صادرات غیرنفتی می شود میعانات راازآمار صادرات جدا می کنند اما برای واردات وبرای این که عدد نمودارشان بیشتر نشان دهد،واردات سوخت را تفکیک نمی کنند.این هم از ظلم هایی است که به ما می شود.از نظر وزنی واردات کاهش پیدا کرده اما ارزش آن بیشترشده.سال گذشته 19 درصد تورم وارداتی داشته ایم که نشان می دهد بخشی از واردات صورت گرفته به دلیل افزایش بهای جهانی کالاها بوده است. دردوسال گذشته، كالاهاى واسطه اى و سرمايه اى نقش عمده ای در تركيب واردات داشته كه به نظر من طبیعی به نظر می رسد به این دلیل که هر چه صادرات بیشتری داشته باشيم، به مواد اوليه بيشتری نیاز داریم بنابراين طبیعی است که شاهد رشد واردات باشیم.
چرا کسانی که واردات را چماق می کنند، به صادرات اشاره ای نمی کنند؟رشد صادراتی در دولت نهم بی نظیر بوده است.سال گذشته 21 میلیادردلار صادرات داشته ایم که اگر میعانات را هم از این رقم کم کنید،حدود 16 میلیارد دلار صادرات داشته ایم که به نظر من خیلی قابل توجه است.
این را هم درنظر داشته باشید که دیدگاهی دردولت وجود دارد که صادقانه معتقد است مردم باید از افزایش درآمدهای نفتی سهمی عایدشان شود.این دوستان می گویند چرا باید قیمت نفت از 100دلار بگذرد اما ازاین درآمدها چیزی عاید کشور نشود. چگونه می شود افزایش درآمدهای نفتی را بر زندگی مردم انعکاس داد؟
آقای توکلی دریکی از برنامه های تلویزیونی این گونه عنوان کرد که وزارت بازرگانی بدون اجازه مجلس،یک میلیاردو 200میلیون دلار از حساب ذخیره ارزی برداشت کرده تا میوه وارد کند.این موضوع درست است؟
نه من این موضوع را تکذیب می کنم.هیچ برداشتی ازحساب ذخیره ارزی نداشته ایم. نکته جالب توجه این است که وزارت بازرگانی به هیچ وجه میوه وارد نکرده وحتی صادر هم نکرده است.من بارها این جمله را تکرار کرده ام اما نمی دانم چرا برخی دوستان نمی خواهند قبول کنند.یکی از افتخارات ما این است که درسه سال گذشته به هیچ عنوان میوه وارد نکرده است.وزارت بازرگانی درسه سال گذشته فقط واردات میوه توسط بخش خصوصی را مدیریت کرده است.
ونکته جالب تر این است که حجم صادرات میوه درسال گذشته بیش از یک میلیاردو 700میلیون دلار بوده و واردات آن 288 میلیون دلار بوده که بخش عمده آن موز بوده است. پس نگرانی ما ازچیست؟ کشاورز درسه سال گذشته دغدغه نداشته،مصرف کننده زیان ندیده،پس این انتقادهای غیر واقعی چه دلیلی دارد؟
وزارت بازرگانی حتی یک کیلو میوه وارد نکرده است.چرا درگفتاربرخی از دوستان صداقت وجود ندارد؟ما حتی ارزنداریم که روغن وارد کنیم.نمی دانم منشا این گونه اظهارنظر هاچیست؟خیلی لازم نیست تلاش کنید به وب سایت گمرک مراجعه کنید همه این آمارها موجود است.
گفته می شود سیاست های شما درتنظیم تعرفه،باعث گرانی شده است.
نگاه به تعرفه در کشور ما نگاه خوبی نیست. درحقیقت تعرفه به مانع وارداتی تبدیل شده است.یکی ازویژگی های تعرفه باید حمایت ازتولید داخل باشد اما حمایت نبایدمنجر به زیان مصرف کننده شود. استفاده کردن ازتعرفه باید براساس سیاست های خاص صورت گیرد
به نظر من نگاه به تعرفه بايد اصلاح شود. اينگونه نبايد باشد كه تعرفه به عنوان عاملی برای جبران کسری بودجه تلقی شود .یعنی هر جا بودجه كم آمد، براى جبران کسری آن تعرفه را افزايش دهيم. تجربه هم نشان داده كه اين ابزار در جهت ايجاد درآمد، زياد كارآمد نيست كه عملاً تحقق پيدا نمى كند چون بر مى گردد به شكل تركيب كالاهاى وارداتى و به موضوع قاچاق هم باید توجه شود.گفته می شود نرخ موثر تعرفه ها درسال گذشته اثر روانى زیادی در بازار داشته است.به عقیده من افزایش نرخ موثرتعرفه ها دردوره ای باعث افزايش قيمت شد. دولت و مجلس این دیدگاه را داشتند كه براى حمايت از كالاهاى داخلى، نرخ مؤثر تعرفه ها بايد افزايش پيدا كند ومن معتقدم درافزایش قیمت کالاهای وارداتی موثر بود.
وزارت بازرگانی در افزایش تعرفه ها چه را می پذیرد؟
وزارت بازرگانی موافق تنظیم منطقی تعرفه است وهیچ گاه درجهت زیان تولید ملی ودرعین حال زیان مصرف کننده گام برنداشته است. دربودجه های سال 85 و86 بندی وجود داشت که براساس آن نرخ موثر تعرفه از 10 درصد به 15 درصد افزایش پیدا کرد.شاید تحلیل این بود که درآمد ها وهزینه ها دربودجه همخوانی ندارد بنابراین با تعرفه ها بازی شد ونرخ موثر تعرفه ها افزایش یافت.این نگاه تاجر مآبانه بود وبه هیچ عنوان منطق اقتصادی نداشت.
من مخالف این دیدگاه بودم وعنوان می کردم که اگر قرار به حمایت از تولید داخلی است باید درکوتاه مدت از ابزار تعرفه ای استفاده کرد اما بنگاه باید در دراز مدت به سمت اصلاح ساختار وافزایش بهره وری گام بردارد.درسایه همین سیاست گذاری ها است که درکشور بنگاه های ناکارآمد داریم وتازمیانی که این سیاست ها دنبال شود،چیزی از ناکارآمدی این بنگاه ها کم نخواهد شد.
این گونه شرکت ها، مثل پهلوان هایی هستند که فقط درکوچه و محله خودشان پهلوانی می کنند اگر راست می گویند وارد رقابت های جهانی شوند.
در سال 1385 که نرخ موثر تعرفه افزایش پیدا کرد، چیزی حدود 1100 قلم کالا مشمول تعرف های جدید شد و به نظر من این سیاست یکی از عوامل موثر بر افزایش قیمت برخی کالاها بود. درسال 1386 همین سیاست تکرار شد و دوستان ما در مجلس در این زمینه نقش داشتند.
نگاه های غلطی وجود دارد که این نگاه های غلط قصد تسلط بر کشور رادارد. من نه چپ هستم نه راست و نه برایم اهمیت دارد که فرد مقابلم چه دیدگاهی دارد. من اصولی دارم که همیشه به آن پایبند بوده ام. درزمینه حضورم دروزارت بازرگانی همیشه این اصول را رعایت کرده ام. من دروزارت بازرگانی به هیچ عنوان به سمت فامیل بازی ورفیق پروری نرفتم.شورای معاونان من یکی از کم حاشیه ترین شوراهای معاونان در مجموعه دولت بود. من همه معاونانم را از قبل می شناختم و به همه انها اعتقاد کامل دارم. من با تمام توان در جهت حذف انحصارها عمل کردم و زمانی که قصد داشتم تعرفه ای را تغییر دهم، پیش از اعمال، اعلام می کردم. برخی حمایت های سطحی و به قول معروف کشکی این گونه بود که داد می زدند ما حامی کشاورزهستیم اما میوه کشاورز را 70 تومان می خریدند و همین میوه را در بازار می فروختند به 2000 تومان. چه حمایتی؟ فضای انحصاری ایجاد کرده بودند. اما من اعلام کردم که به طور مثال در بهمن ماه قرار است تعرفه میوه کاهش پیدا کند. چه کسی مخالف این رویه است؟ همان کسی که هرسال بیش از 500میلیارد تومان از انحصار میوه در شب عید سود می برد.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
وزارت خارجه هند: خدمه هندی کشتی توقیف شده توسط ایران با انجام تعهدات آزاد می شوند رونمایی از نشان نود سالگی دانشگاه تهران لاپید خواستار استعفای نتانیاهو شد ایروانی: تحریم های یکجانبه علیه سوریه باید لغو شود «هفت» از فردا به آنتن بازمی گردد جسد مرد ۶۰ ساله طارمی بعد از ۶ روز پیدا شد دستگیری قاتل به بهانه اختلافات ملکی در تالش ۷ اردیبهشت به نام روز جهانی گز اصفهان ثبت شد رادان: طرح نور، طرح امنیتی انتظامی نیست استفاده از گوشی آیفون در مراکز نظامی کره جنوبی ممنوع شد هشدار زرد هواشناسی مدیریت بحران اصفهان را به حال آماده باش درآورد تحسین رهبر انقلاب از برنامه تلاوت قاریان نوجوان در شبکه قرآن رئیس سازمان سنجش: کنکور در سلامت کامل برگزار شد تحریم مشترک انگلیس، آمریکا و کانادا علیه ایران بیانیه مشترک آمریکا و 17 کشور دیگر: تمام اسرای اسراییلی باید فورا آزاد شوند
وبگردی