نگاهی به وضع امروز انیمیشن ایران

سعید ترخانی انیمیشن ساز و مدیرعامل موسسه «تکم فیلم» طی یادداشتی به آسیب شناسی وضعیت انیمیشن سازی در ایران پرداخته و معتقد است تعیین چشم انداز، اهداف و ماموریت های این صنعت، بازاریابی و جایگاه سازی از جمله اهدافی است که باید برای آن برنامه ریزی کرد.

به گزارش مهر، متن یادداشت ترخانی به شرح ذیل است:

«مشکل انیمیشن ایران چیست؟

سوالی که همه جوابی برای آن دارند. از سوپری محل تا صاحب نظران و دولتمردان هر کسی برای پاسخ به این پرسش حرفی برای گفتن دارد. اگر به روزنوشته ها و مقاله های سال های گذشته رجوع کنیم به همان پاسخ هایی که امروز می شنویم برمی خوریم. حتی به جرات می توان گفت که در پاسخ به این سوال می توان از همان متون سال های گذشته استفاده کرد. متاسفانه طی هشت سال گذشته نه سوال ما عوض شده و نه جواب آن .

طی این سال ها، انیمیشن سازان، فشارهای اقتصادی و فرهنگی را تا حد نهایت خود تجربه کردند. بسیاری از شرکت ها و استودیوها تعطیل شدند و تعداد زیادی از متخصصان انیمیشن یا مهاجرت کردند و یا به کارهای دیگری مشغول.

کمبود بودجه دولتی، تحریم های اقتصادی، سوء مدیریت های دولتی و فرهنگی، عدم مدیریت و برنامه ریزی خود شرکت ها، بهم ریختگی صنفی، ضعف در بازاریابی و بازار سازی و ... دلایل این فشارها هر چه بوده، بیشترین آسیب را به بدنه انیمیشن سازان وارد کرده است .

نتایج و نشانه های این آسیب ها در سال های آتی مشخص خواهد شد. سرخورده شدن هنرمندان، تخریب و تضعیف واحدهای تولیدی و از همه مهم تر از میان رفتن اعتماد بین متخصصان و کارفرمایان بخشی از این آسیب ها است.

از سال ۷۸ که تولید انیمیشن وارد مرحله سریال سازی شده، تقریبا هر دو سال یک بار موجی از تغییرات همراه با تنش های اقتصادی بر این جامعه تحمیل شده است، تغییر سیاست ها یا مدیریت در صدا و سیما، تغییر ساختار یا مدیریت مرکز صبا، تغییر سیاست ها یا ریاست دولت، هر بار به بهانه ای این اتفاق افتاده است.

یک جای کار می لنگد.

گاهی طرح یک سوال غلط ممکن است ما را به پاسخ های غلط و گیج کننده ای برساند که هیچ نتیجه مثبتی ندارد .

مثال: برای رفتن از تهران به مشهد در دو ساعت کدام را انتخاب می کنید؟ قطار یا اتومبیل؟

این مصداق یک سوال غلط است، حال اگر بپرسند چگونه می توان دو ساعته از تهران به مشهد رسید؟ احتمالا پاسخ می دهید: با هواپیما.

بار دیگر سراغ سوال اول بحثمان برویم. مشکل انیمیشن ایران چیست؟ به نظرم این هم یکی از همان سوالات غلطی است که تا به حال زیاد شنیده ایم. تعریف انیمیشن بدون مشکل چیست؟

فرض کنیم پاسخ این باشد: هرگاه در ایران انیمیشن های خوبی تولید کنیم انیمیشن ایران مشکلی ندارد. با این فرض، تنها کافیست که جمله سوالی «چه کار کنیم تا» را به اول تعریف خود اضافه کنیم. به این صورت:

چه کار کنیم تا در ایران انیمیشن های خوبی تولید کنیم؟

حال به سوال بهتری رسیدیم. سوالی که به ما متر و معیار می دهد و قابل اندازه گیری است . حال اگر تعریف ما شامل جزییات بیشتری باشد و ملاحظات بیشتری داشته باشد به همان نسبت پاسخ نیز گسترش پیدا می کند.

فرض کنیم پاسخ این باشد: هرگاه در ایران شرکت های قوی تولید انیمیشن وجود داشته باشند که به شکل مستقل انیمیشن های سینمایی و تلویزیونی خوبی تولید کنند، کیفیت کارشان خوب باشد و تمام قصه ها و فرهنگ ایران زمین را تبدیل به انیمیشن های زیبا و جذاب کنند و به همه دنیا بفروشند انیمیشن ایران مشکلی ندارد.

با این فرض، تنها کافیست که جمله سوالی «چه کار کنیم تا» را به اول تعریف خود اضافه کنیم. مگر ما و مدیران ما، از پانزده سال پیش تا بحال چه کار کرده ایم؟ چه می خواستیم که به آن نرسیده ایم؟

اگر درست نگاه کنیم آنچه که تقریبا هر دو سال یکبار هر چند با تناقض و کم و زیاد از طرف مدیران سازمان صدا و سیما تعریف شده، انجام شده و داشته های خود را برداشت کرده است. اکثر شرکت های انیمیشن سازی با ساختن بسترهای تولیدی خود بر تفکرات تنها مشتری و سفارش دهنده خود یعنی صدا و سیما و فراز و فرود آن همراه بوده اند. به همین دلیل است که با هر تغییر سیاست یا مدیریتی دستخوش تغییر می شوند.

اشتباه ما از آن جایی شروع شده که سوال درستی مطرح نکرده ایم تا به پاسخ درستی برسیم و این اشتباه استراتژیک با هیچ فیلمنامه بی عیب و نقصی با هیچ گرافیک و نرم افزار بی نظیری اصلاح شدنی نیست.

واگذار کردن تمام حقوق آثار، عدم توجه به مخاطبان واقعی آثار، عدم توجه به مخاطبان جهانی، شعارزدگی، کیفیت پایین محصولات و .... همه ناشی از همین اشتباه بزرگی است که انجام شده است.

امروز صنعت انیمیشن بیشتر از هر چیزی احتیاج به تعیین و تبیین بزرگترین و مهمترین سوال هویتی خود دارد. صنعت انیمیشن ایران چه می خواهد باشد دقیقا به چه ویژگی ها و مشخصاتی و چگونه می خواهد به آن چه می خواهد بدل شود.

تعیین چشم انداز، اهداف و ماموریت های این صنعت، بازاریابی و جایگاه سازی، مهم ترین کاری است که سال هاست آن را نادیده گرفته ایم.

تا زمانی که این سوال به درست مطرح نشده و پاسخ داده نشود کماکان یک جای کار خواهد لنگید.