عدم استقبال‌‌ ‌مردم ازبانك قرض ‌الحسنه‌

جام جم آنلاين: بانك قرض‌الحسنه مهر ايران به عنوان يكي از ابتكارهاي دولت نهم با سر و صداي زيادي افتتاح شد، اما به نظر مي‌رسد با گذشت نزديك به 5 ماه از افتتاح اين بانك، فعاليت‌هاي آن چندان به چشم نمي‌آيد و بانك قرض‌الحسنه هنوز نتوانسته خود را به عنوان يك نهاد موثر پولي به جامعه عرضه كند. علت چيست؟

دولت نهم با تاسيس «بانك قرض‌الحسنه مهر ايران» در اواخر دي سال 86 تلاش كرد تا به يكي از دغدغه‌ها در سيستم بانكي كه پرداخت تسهيلات با هزينه بسيار پايين براي رفع نيازهاي ضروري است پاسخ دهد و در كنار آن، زمينه گسترش بانكداري اسلامي را نيز در كشور فراهم كند.

لذا با اين هدف بانك قرض‌الحسنه افتتاح شد و بنا بر آن شد تا بانك‌هاي دولتي و خصوصي به اضافه صندوق مهر امام رضا(ع)‌ تامين‌كنندگان سرمايه اين بانك باشند و تمامي بانك‌هاي سهامدار بانك قرض‌الحسنه موظف شدند همزمان با تاسيس و شروع به كار رسمي بانك، تعدادي از شعب و كاركنان خود را در اختيار اين بانك قرار دهند.

در واقع تا قبل از تاسيس بانك قرض‌الحسنه يكي از مهمترين انتقادات رئيس‌جمهور به نظام بانكي، هزينه كردن منابع قرض‌الحسنه در مصارف غير قرض‌الحسنه بود.
به بيان ديگر بانك‌ها به جاي آن كه سپرده‌هاي قرض‌الحسنه خود را به عنوان وام قرض‌الحسنه در اختيار متقاضيان قرار دهند، بخش زيادي از آن را در قالب تسهيلات با نرخ سود معمول بانكي به مردم پرداخت كردند.

مطابق يك بررسي انجام شده در سال 85 بانك‌ها فقط 30 درصد منابع قرض‌الحسنه خود را وام قرض‌الحسنه دادند و 70 درصد آن در بخش تسهيلات مدت‌دار مصروف گرديد و به اين ترتيب بانك‌ها پولي را كه تقريبا رايگان به دست آورده بودند، به متقاضيان گران پرداخت كردند. همين مساله يكي از مهمترين انگيزه‌هاي تاسيس بانك قرض‌الحسنه بود.

بنا بود با راه‌اندازي اين بانك تمامي منابع قرض‌الحسنه در يك بانك جمع‌آوري شود تا از مصرف غيرصحيح و خارج از مجراي اصلي آن جلوگيري شود.

هم‌اينك 5 ماه از تاسيس اين بانك تخصصي مي‌گذرد ولي در مراجعه به شعبات بانك‌ها به نظر مي‌رسد مردم اطلاع زيادي از تعريف قرض‌الحسنه خود بانك‌ها و قرض‌الحسنه مهر ندارند و به دليل محدود بودن شعبه‌هاي مستقل بانك قرض‌الحسنه مهر و كمرنگي فعاليت باجه‌هاي پيش‌بيني شده داخل شعب در جذب سپرده‌ها توفيق چنداني حاصل نشده است.

بنا بر آمار موجود، هم‌اينك 2000 واحد دسترسي به بانك قرض‌الحسنه در كشور وجود دارد كه 300 مورد آن را شعب مستقل تشكيل مي‌دهد كه كار آنها صرفا قرض‌الحسنه است و 1700 مورد نيز در قالب فعاليت مشترك ديگر بانك‌ها بويژه بانك ملي فعال هستند. اما آنچه در عمل از اين فعاليت مشترك ديده مي‌شود، باجه‌اي است كه به نام بانك قرض‌الحسنه مهر ايران در برخي شعب بانك‌هاي دولتي تعبيه شده و عموما مشتري خاصي ندارد.

جذب سپرده‌هاي قرض‌الحسنه و ارائه تسهيلات با كارمزد 4 درصد به واجدين شرايط در قالب تسهيلات قرض‌الحسنه كه شامل ايجاد اشتغال، هزينه ازدواج، هزينه تحصيل، درمان بيماري و يا ديگر نيازهايي كه در اين تعريف مي‌گنجد از فعاليت‌هاي اين بانك است.

غلامرضا مصطفي‌پور، مديرعامل بانك قرض‌الحسنه در گفتگو با خبرنگار «جام‌جم» جذب سپرده‌هاي قرض‌الحسنه مردم را در بانك قرض‌الحسنه از زمان تاسيس تاكنون بيش از 300 ميليارد ريال ذكر مي‌كند و مي‌گويد: عمده اين حجم از سپرده‌گذاري از وجوه ريز و كوچك مردم بوده و هنوز مشتريان كلان در بانك قرض‌الحسنه سپرده‌گذاري نكرده‌اند.

خبرنگار ما مي‌نويسد: مقايسه اين رقم  باكل سپرده‌‌هاي قرض‌الحسنه بانك‌ها در 10 ماه سال 86 تصوير شفاف‌تري به ذهن متبادر مي‌كند. مطابق گزارش بانك مركزي در مدت 10 ماه سال 86 يكهزار و 321 ميليارد تومان سپرده قرض‌الحسنه در بانك‌هاي كشور جمع‌آوري شده است.

حال اين رقم را با 30 ميليارد توماني كه در بانك قرض‌الحسنه مهر سپرده‌گذاري شده مقايسه كنيد. هر چند كه بايد پذيرفت اين بانك هنوز خيلي نوپاست و فقط 5 ماه از تاسيس آن مي‌گذرد، ولي باز هم رقم جذب منابع آن بسيار ناچيز به نظر مي‌رسد.

مصطفي‌پور با اشاره به وجود 300 شعبه مستقل و 1700 شعبه دومنظوره بانك قرض‌الحسنه گفت: در اين مدت متوجه شديم كه شعبه‌هاي دومنظوره كه در بانك‌هاي ملي و صادرات به صورت يك واحد يا باجه فعال هستند، از توفيق لازم برخوردار نبودند و درصدد هستيم كه به مرور شعبات دومنظوره را تبديل به شعبه‌هاي مستقل كنيم.

به گفته وي 90 درصد سپرده‌‌هاي جذب شده در بانك قرض‌الحسنه از طريق شعبه‌هاي مستقل اين بانك صورت گرفته است.

وي افزود: براساس دستورالعملي كه تدوين شد و به استحضار وزير امور اقتصادي و دارايي وقت نيز رسانديم، بانك قرض‌الحسنه آمادگي دارد در وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها، دانشگاه‌ها، بيمارستان‌ها و مساجد كه از استانداردهاي حفاظتي برخوردار باشند، شعبه مستقل ايجاد كند و از اين طريق به مرور شعبه‌هاي دومنظوره را تبديل به شعبه‌هاي مستقل كنيم.

وي اظهار كرد: همچنين در اين مدت موفق شديم در شعبه‌هاي مستقل خود سيستم آفلاين را به آنلاين تبديل كنيم كه امروز بيش از 83 شعبه آنلاين شده و سرعت شعبه‌ها به آنلاين شدن در حال گسترش است.

وي نداشتن كد از بانك مركزي، عدم عضويت در اتاق پاياپاي و سيستم شتاب را از مشكلات عمده فعاليت اين بانك دانست و گفت: به دليل نداشتن كد از بانك مركزي فعاليت حساب جاري در اين بانك متوقف بوده كه همين مساله بانك را در جذب سپرده‌ها با مشكل مواجه كرده است.

مصطفي‌پور با اشاره به پيگيري اخذ كد از بانك مركزي گفت: تاكنون وجوه اداره شده و قرض‌الحسنه ويژه نيز به اين بانك خيلي سوق پيدا نكرده و دليل آن نيز فعال نبودن حساب جاري بانك است. وي درخصوص ادغام بانك قرض‌الحسنه و بانك ملي اظهار بي‌اطلاعي كرد و گفت: اين بانك از زمان تاسيسش كمتر از 5 ماه مي‌گذرد و خيلي جوان است و بانكي كه مي‌خواهد بخش عظيمي از مشتريان را پاسخگو باشد، بايد بيشتر مورد حمايت قرار گيرد.

در حال حاضر بيش از 80 درصد تقاضاي تسهيلات در حد 10 ميليون تومان است، ولي بايد پرسيد كه آيا 80 درصد امكانات بانك‌ها در اختيار اين بانك قرار مي‌گيرد؟ مديرعامل بانك قرض‌الحسنه افزود: اگر شرايط براي كار كردن بانك فراهم شود به طور قطع اين بانك موفق خواهد بود.

مصطفي‌پور از 300 شعبه مستقل فعال 11 شعبه آن را در تهران ذكر كرد و گفت: دوازدهمين شعبه نيز بزودي افتتاح خواهد شد. وي در پاسخ به اين سوال كه تاكنون چه ميزان تسهيلات به متقاضيان پرداخت شده است، گفت: بايد آمار آن جمع‌بندي شود تا بتوانيم رقم آن را اعلام كنيم.

واقعيتي كه نمي‌توان آن را انكار كرد اين است كه حتي جذب سپرده‌هاي قرض‌الحسنه نيز بايد با ايجاد انگيزه‌هاي قوي صورت پذيرد   و بجز افرادي كه با نيت خيرخواهانه اقدام به گشايش سپرده مي‌كنند، تشويق سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه نيز در جذب سپرده‌ها بي‌تاثير نيست؛ در نتيجه برخي مردم كه براي افتتاح حساب قرض‌الحسنه به بانك‌ها مراجعه مي‌كنند، ترجيح مي‌دهند در حساب‌ قرض‌الحسنه‌اي اقدام به سپرده‌گذاري كنند كه به آن جوايز تعلق مي‌گيرد.

رئيس يكي از شعبه‌هاي بانك ملي كه بانك قرض‌الحسنه مهر در آنجا شعبه‌اي (باجه‌اي)‌ داير كرده است، در گفتگو با خبرنگارما مي‌گويد: هنگامي كه افراد براي گشايش حساب قرض‌الحسنه به ما مراجعه مي‌كنند، از آنها مي‌پرسيم تمايل دارند در قرض‌الحسنه مهر كه به آن تسهيلات ارائه مي‌شود، سپرده‌گذاري كنند يا در قرض‌الحسنه كه مشمول جوايز مي‌شود كه مردم بيشتر گرايش به دريافت جوايز داشته‌اند.

وي در پاسخ به اين سوال كه تاكنون به چند نفر تسهيلات از محل حساب قرض‌الحسنه مهر ارائه شده است، گفت: بخشنامه آن بعد از عيد به ما ابلاغ و اعلام شد كه بانك‌ها مي‌توانند از اين منابع تسهيلات بدهند، ولي تاكنون تسهيلاتي نداده‌ايم، البته خود بانك نمي‌تواند در اين زمينه وامي پرداخت كند، ولي مردم مي‌توانند براي دريافت تسهيلات به شعبه مركزي مراجعه كنند.