یادداشت مهاجرانی برای آیدا شاملو

آیدا به شعر شاملو طراوت و شکوهی مثال زدنی بخشید. مثل اثر درخشنده ی نقش ماندگار یار مهربان فردوسی در شبانه ی داستان بیژن و منیژه!

شبانه فردوسی در تاریخ آمیخته به رنج واشک و شکوه ما، در شبانه های شاملو ادامه یافت.- آن داوری نادرست شاملو در باره ی فردوسی از اهمیت این داوری نمی کاهد!
در شبانه فردوسی؛ که تلخترین شبانه همه ی تاریخ و ادبیات ماست. چراغی افروخته می شود؛ شمع وچراغ و انار و نارنج و به و بربط و آواز و می ومهر و از همه درخشانتر چراغ داستان، چراغ کلمه:
شبی چون شبه روی شسته به قیر
نه بهرام پیدا نه کیوان نه تیر
چنان گشت باغ و لب خویبار
کجا موج خیزد ز دریای قار
این چراغ ها را بانوی مهربان سرای فردوسی می افروزد. و به فردوسی می گوید:
بپیمای می تا یکی داستان
بگویمت از گفته ی باستان
چراغ کلمه را می افروزد. این چراغ در خانه ای از محبت که آیدا ساخت، در زندگانی شاملو افروخته شد. پر فروغ و مانا. وقتی شعر شاملو را از آغاز تا انتها می خوانیم؛ حضور آیدا در آینه ی مهر، از هر حضور دیگری پررنگ تر است. از شکوفه سرخ یک پیراهن تا:

" مرگ آن گاه پاتابه همی گشود که خروس سحرگهی
بانگی همه از بلور سرمی داد-"
میراث و موزه ی شاملو کلمه است، و شگفتا که مدعیان هیچ ردی و نقشی در کلمه شاملو ندارند! سکوت و بلکه قساوت شاعر! که با دم نزدن از برخی نام ها انگار آنان را از عرصه ی هستی شعر و حضور خود رانده است. مثل خیام که در رباعیاتش نام هیچ کسی از معاصرانش نیست و سرود:
یک جرعه می ز ملک کاووس به است!
دارایی های شاملو-آنچه از ققنوس بر جای مانده است؛ اگر از نام و یاد او جدا شود، چه اعتباری دارد؟
البته:
میخانه اگر ساقی صاحب نظری داشت
میخواری و مستی ره و رسم دگری داشت!

نمی بایست کار به حراج دارایی های شاملو- پوسته لغزنده و ریزنده ی دارایی ها- بینجامد. و در این میان سایه اندوه بر نگاه و قلب بانویی بنشیند که شعر شاملو و ادبیات ما به او دینی تاریخی دارد و البته طلبی تاریخی!

آیدا آینه وشاهد لحظه ها و همیشه های شاعر بوده است. ققنوس را در باران دیده است. طعم درخت و خنجر و خاطره را چشیده است؛ دیده است که در دم آفرینندگی شعر، شاعر چه حال و روزی دارد.

دوستداران شعر ناب شاملو بی تردید اشتیاقی سوزان دارند که ان لحظه ها ثبت شود. ثبت ان لحظه ها تنها از آیدا بر می آید که ملکه ی شعر شاملوست. با آن لحظه ها زندگی کرده است. آن لحظات را آفریده است. آیدا در همان چند مصاحبه ای که از اوخوانده ایم و نیز در روایت بسیار درخشان مرگ شاملو و داستان توفان و درخت- که خود شعر ناب غریبی ست- نشان داد که به خوبی کلمه و جایگاه بلند آن را می شناسد...

پوسته لغزنده و ریزنده ی دارایی های شاملو را بگذارد برای دیگران! کلمه را در یابد.
" بر چهره زندگانی من
که بر آن
هرشیار
از اندوهی جانکاه حکایت می کند
آیدا
لبخند آمرزشی ست."
حتما آیدا مثل مری هسکل، زن با شکوهی که زندگی و شعر جبران خلیل جبران را سامان داد و با انتشار یادداشت های روزانه اش گرامی ترین امکان شناخت جبران را برجای نهاد، می تواند چنین کرده باشد.

و:
دیده ام آن چشم دل سیه که تو داری
جانب هیچ آشنا نگاه ندارد
رطل گرانم ده ای مرید خرابات
شادی شیخی که خانقاه ندارد