یکی از آثار عبور جریان الکتریکی از بدن که از نظر مهلک بودن می⁯توان آن را پر اهمیت‌ترین اثر جریان الکتریکی بر روی بدن دانست، اثر آن بر روی سیستم عصبی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور زنجان گفت: سلول⁯های عصبی برای برقراری ارتباط از سیگنال⁯های الکتریکی با جریان و ولتاژ بسیار پایین استفاده می⁯کنند.

هنگام برق‌گرفتگی چه اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد؟

محسن محمدی در این رابطه اظهار کرد: یکی از آثار عبور جریان الکتریکی از بدن که از نظر مهلک بودن می⁯توان آن را پر اهمیت‌ترین اثر جریان الکتریکی بر روی بدن دانست، اثر آن بر روی سیستم عصبی است. منظور از سیستم عصبی، شبکه⁯ بین سلول⁯های عصبی یا همان نورون⁯هاست که وظیفه آنها تنظیم فرایندهایی است که در اعضای بدن انجام می⁯‌پذیرد.

وی در رابطه با نحوه برقراری ارتباط الکتریکی سلول‌های عصبی، عنوان کرد: این سلول⁯ها برای برقراری ارتباط از سیگنال⁯های الکتریکی از جریان و ولتاژ بسیار پایین استفاده می⁯کنند. حدود ده میلیارد نورون در بدن یک فرد بالغ وجود دارد که به سه نوع سنسوری، موتوری و واسط تقسیم می‌شوند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: نورون‌های سنسوری درست مثل سنسورهایی که در صنعت استفاده می‌شود و وظیفه تبدیل پدیده‌های فیزیکی را به سیگنال‌های الکتریکی بر‌عهده دارند و آنچه به مغز منتقل می‌شود چیزی جز سیگنال الکتریکی نیست. نورون‌های موجود در حس لامسه ما گرما و سرما را به سیگنال تبدیل می‌کنند نورون‌های پشت شبکیه چشم تصویر را به سیگنال تبدیل می‌کند همچنین صدا در گوش، مزه در دهان و بو در بینی توسط سنسورهای مربوطه به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شوند و از طریق نورون‌های واسط به مغز منتقل می‌شوند.

محمدی با اشاره به عملکرد نورون‌های موتوری، اظهار کرد: از طرف دیگر نورون‌های موتوری هم درست مثل اکچوایتور در صنعت عمل می‌کنند؛ یعنی سیگنال‌های الکتریکی صادره از مغز را به پدیده‌هایی فیزیکی از جمله حرکت در ماهیچه‌های دست و پا و حنجره و یا فعالیت غدد درون‌ریز تبدیل می‌کنند. بنابراین نورون‌ها می‌توانند در محدوده حساسیت خود همه پدیده‌های فیزیکی را حس کنند؛ چون پدیده‌ها را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل می‌کنند. اما طبیعی است در برابر خود جریان برق نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند، چرا که اگر جریان برق در بدن یک موجود زنده به اندازه کافی زیاد باشد، سیگنال⁯های الکتریکی فرستاده شده به وسیله مغز را خنثی خواهد کرد. بنابراین از ایجاد عکس⁯‌العمل در بدن مصدوم جلوگیری خواهد کرد.

وی افزود: عبور جریان الکتریکی از رشته‌های عصبی موجب به‌وجود آمدن حرکات غیر‌ارادی در بدن مصدوم خواهد شد، به‌طوری‌که مصدوم نمی⁯تواند هیچ اقدامی در مدت برق گرفتگی انجام دهد (فلج عصبی). مثلا این حالت زمانی که مصدوم هادی برق‌دار را به وسیله دست خود گرفته، می⁯تواند خیلی خطرناک‌تر باشد چراکه ماهیچه‌⁯های قرار گرفته بر روی ساعد که مسئول خم کردن انگشتان هستند، از ماهیچه⁯‌هایی که مسئول صاف کردن انگشت⁯ها هستند، قوی⁯ترند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به انقباض‌های ماهیچه‌ای در هنگام برق‌گرفتگی، یادآورشد: هنگام برق‌گرفتگی هر دو نوع ماهیچه تلاش می⁯کنند تا منقبض شوند، اما در این حالت به علت قوی‌تر بودن ماهیچه‌⁯های خم‌کننده پیروزی با آنهاست. اتفاقی که در این لحظه رخ می⁯دهد این است که دست با تمام قوا مشت می⁯شود، اگر زمانی‌که این اتفاق رخ می⁯دهد هادی حامل جریان کف دست مصوم باشد، با مشت شدن دست، هادی به‌دست چسبیده و هدایت الکتریکی بهتر برقرار خواهد شد. این امر می‌تواند موقعیت مصدوم را بیش از پیش خطرناک کند چون در این حالت رها کردن هادی برای مصدوم غیر‌ممکن است.

محمدی با اشاره به تشنج‌های حاصل از برق‌گرفتگی، اظهار کرد: افرادی که تجربه برق گرفتگی دارند احتمالاً با تشنج⁯های به‌وجود آمده در این حالت آشنا هستند. این تشنج⁯ها تنها در حالتی از بین خواهند رفت که عبور جریان از بدن متوقف شود. البته حتی پس از قطع برق نیز تا مدتی کنترل بعضی ماهیچه‌ها برای مصدوم غیر‌ممکن است و همچنین عملکرد انتقال‌دهنده‌⁯های عصبی تا مدتی مختل خواهد شد. حتی ممکن است به دلیل آسیب رسیدن به سیستم عصبی فرد برای همیشه یک یا چند حس خود را مثل بویایی یا چشایی از دست بدهد. از این قابلیت، فلج کردن برق برای ساخت سلاح⁯های بی‌حرکت‌کننده استفاده می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور زنجان در رابطه با سایر بخش‌های بدن که از سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌کنند، گفت: اثرات عبور جریان الکتریکی در بدن تنها به ماهیچه⁯‌های حرکتی بدن محدود نمی⁯شود. قلب و شش⁯ها دارای دیافراگم⁯ها یا دریچه⁯‌هایی هستند که عملکرد آنها را کنترل می⁯کند. با عبور جریان از بدن سیگنال⁯های الکتریکی مغز برای این ماهیچه⁯‌ها خنثی خواهد شد و بدین ترتیب این ماهیچه‌⁯ها دچار عارضه "fibrillation" یا انقباض بی‌نظم عضلانی خواهد شد (در صورت AC بودن جریان مقادیر بیشتر از 30 میلی‌آمپر که همان جریان عملکرد کلیدهای تفاضلی است می‌تواند باعث فیبریلاسیون بطنی قلب شود). در این حالت قلب با سرعت بیشتر و با فشار کمتری می‌تپد به طوری که نمی⁯تواند عمل رساندن خون به قسمت⁯های حساس بدن را انجام دهد و در نتیجه بعد ار لحظاتی از کار می‌افتد.

وی در پایان افزود: البته قبل از بروز سکته قلبی فرد ممکن است دچار خفگی شود، چون سیگنال‌های ارسالی از بصل‌النخاع به درستی در ریه‌ها دریافت نمی‌شود. در هر حال نتیجه یک برق گرفتگی با شدت بالا، چه ایست قلبی باشد و چه خفگی، مرگبار خواهد بود به‌خصوص که فیبریلاسیون بطنی یعنی ایست برگشت‌ناپذیر قلب را موجب شود.

منبع: ایسنا

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه