آنچه در سوریه دیدم (قسمت اول و دوم)

عصر دیپلماسی- مردم سوریه در خصوص دولت چگونه فکر می کنند؟ چند درصد این کشور در اختیار دولت است؟ منشاء قدرت داعش از کجاست؟ نقش قبایل و عشایر در این جنگ چیست؟ دشمنان خوب و بد ترکیه در سوریه چه کسانی هستند؟ سوری ها در خصوص ایران و ایرانی ها چه نظری دارند؟ روسها در این کشور چه می کنند؟ حزب ا… لبنان در کجای تحولات سوریه قرار دارد؟ و ده ها سوال دیگر که در ذهن تمامی دنبال کندگان تحولات خاورمیانه وجود دارد و موضوعی است برای گفتگوهای روزمره مردم در محافل اجتماعی.

سوالات فراوانی که در طول پنج سال گذشته در ذهنم حک شده بود، و بدون حضور در سوریه امکان یافتن پاسخ مناسب به این سوالات وجود نداشت، من را بر آن داشت که در کسوت آزاد و فارغ از حب و بغض های طایفی و سیاسی خود را به دمشق برسانم. ورود به سوریه و ملاقات با شیوخ عشایر و مردم عادی فرصتی را فراهم کرد تا به بررسی میدانی علایق و روحیات مردم و نیز جهت گیری هایشان در جریان فتنه ی ۵ ساله ی این کشور بپردازم.

در گزارشاتی که با عنوان "آنچه که در سوریه دیدم” منتشر خواهد شد، بدون اطناب و درازه گویی و به صورت مختصر، نتیجه ی مشاهدات خود را بدون هیچگونه پیش داوری در اختیار مخاطبان قرار خواهم داد.


قسمت اول: "لیست قبایل و عشایر"

دموگرافی عشایر و ارتباطات این جوامع با کانون های قدرت در سوریه و کشورهای مجاور موضوعی است که بدون داشتن اطلاعات دقیق در این خصوص، نمی توان نگرش درستی درباره تحولات این کشور بحران زده داشت. چرا که عشایر و قبایل سوریه نقش برجسته ای در شکل دهی به گروههای مسلح له و علیه دولت مرکزی این کشور دارند. در سری اول، لیست کاملی از قبایل و عشایر حاضر در سوریه و پراکندگی جغرافیایی آنها بدون هیچگونه توضیح اضافی منتشر می شود و در قسمت های بعد، جزئیات بیشتری در این خصوص ارائه می گردد.

 ۱ـ قبیله الجبور: حضور در منطقه القامشلي در شمال الحسكة تا منطقة الشدادي در جنوب الحسكة وهمچنین ديرالزور والبوكمال والرقة وشمال حلب (اعزاز وجبرين وكلجبرين والجبول)  و ديرعطية و درعا والنبك والجولان والقنيطرة

۲ـ البكارة: حضور در استان الحسكة وديرالزور وحلب والرقة

۳ـ قبیله طيء: حضور در شهر القامشلي وتل حميس والقحطانية وديرالزور والرقة وحلب وجنوب حومه دمشق

۴- قبیله شمر : حضور در استان الحسكة منطقة المالكية وتل حميس وحومه الرقة وحومه ديرالزور

۵- قبیله عدوان: حضور در استان الحسكة در منطقه راس العين وديرالزور والسلمية وحومه دمشق .

۶- عشیره الشرابي: حضور در حومه استان الحسكة

۷- عشیره الظدر : حضور در شهرالحسكة والنبك وحومه دمشق وحمص والرقة ….

۸- عشیره النعيم: حضور در الدرباسية وراس العين وعامودا وحلب والرقة وحمص ودمشق وحماة وادلب واللادقية وطرطوس ودرعا والجولان والسلمية

۹- عشیره الملية ( الباشات ): حضور در استان الحسكة در منطقه راس العين

۱۰- عشیره المحلمية: در منطقه القامشلي وعامودا

۱۱- قبیله البوشعبان: حضور در الحسكة / والرقة وحومه حلب وحومه ادلب وحومه دمشق

۱۲- …قبیله بني ربيعة: در دمشق وحومه آن والجولان ودرعا

۱۳- عشیره السادة ال الشيخ عيسى: حضور در استان الحسكة وديرالزور واللادقية وطرطوس

۱۴- عشیره حرب: حضور در استان الحسكة وحومه دمشق

۱۵- عشیره الخواتنة: حضور در استان الحسكة ( منطقة الهول والقامشلي)

۱۶- قبیله بني هلال: استان الحسكة (منطقة القامشلي وعامودا والدرباسية)

۱۷- قبیله العقيدات( الهفل و المشاهدة ابو سريا والحسون والبوليل والبكير والبو رحمة والقرعان ) : حومه حسكة جنوبي واستان ديرالزور و رقة وحومه دمشق وحومه حمص

۱۸- قبیله الرولة : حضور در دمشق وحومه آن وحومه حمص وتدمر وحومه طرطوس والسلمية

۱۹- قبیله ولد علي: در حومه الرقة وحمص وتدمر وحومه دمشق وحماه وحومه طرطوس

۲۰- قبیله الحديديون: ادلب وحلب وحومه حماه وحومه حمص و اللادقية وطرطوس والسلمية

۲۱- قبیله قيس (جيس): استان الرقة وحومه حلب در عين العرب وجرابلس وتل ابيض وتل رفعت واعزاز

۲۲- قبیله الفدعان: الرقة وحومه حمص وحماه

۲۳- قبیله عنزة : دمشق وحومه آن وبادية تدمر وحومه حمص وحومه حماه وجنوب دمشق

۲۴- عشائر( المنابهة والحسنة): حمص وحومه آن وبادية تدمر وحومه طرطوس واللاذقية

۲۵- قبیله الفضل: حومه دمشق واستان القنيطرة ودرعا والجولان وحومه السويداء

۲۶- قبیله العمور: حومه حماه وحمص وادلب وحومه طرطوس والسلمية

۲۷- قبیله الموالي : استان ادلب وحومه حمص وحماه والسلمية وحلب

۲۸- قبیله زبيد (الزبيدات والجحيش والفليتة): استان حسكة وديرالزور وحومه دمشق(النبك والقلمون) واللجاة و حلب وحومه طرطوس و لادقية وحومه حمص القصير و قلعة المضيق

۲۹- قبیله خفاجة …الرقة وحلب والحسكة وديرالزور

۳۰- بني صخر(ال الخريشة) : ديرالزور و الحسكة، حمص و دمشق

۳۱- قبیله الفواعرة: حمص وحماه وطرطوس

۳۲- قبیله السرحان: حومه دمشق ودرعا وحومه السويداء

۳۳- قبیله اللهيب : حلب وحومه ادلب والرقة وديرالزور

۳۴- قبیله الغساسنة : درعا وحومه آن وجنوب دمشق وطرطوس واللادقية وكسب وحمص ( بیشتر از مسيحيان)

۳۵- قبیله الدليم: در الحسكة و ديرالزور

۳۶- قبیله بني خالد: استان حمص وحماه وحومه طرطوس وحومه السلمية

۳۷- عشیره الزعبي : استان درعا وحومه دمشق

۳۸- عشائر ( البوبنا وبني سعيد): استان حلب منبج وعين العرب وجرابلس والرقة

۳۹- قبیله الخياطين : اللادقية وطرطوس وحومه حمص و حومه حماه

۴۰- قبیله الحدادين: اللاذقية وطرطوس وحماه و طرطوس وحومه ادلب

۴۱- قبیله لخم و تنوخ : السويداء و حومه ادلب وحومه دمشق والجولان

۴۲- قبیله السردية: حومه دمشق والسويداء و حومه درعا

۴۳- قبیله قريش: دمشق و حومه آن ودرعا وحومه آن

۴۴-قبیله العباسين: دمشق و حومه آن

۴۵- عشیره المعامرة : الحسكة و ديرالزور والرقة

۴۶- قبیله السبعة : دمشق وحومه آن وتدمر و حمص وحماه و ادلب و حومه حلب

۴۷- قبیله العمارات: حمص و حماه و تدمر وحومه ادلب وحومه دمشق

۴۸- عشیره الجوابرة : السويداء حومه دمشق الجنوبي

۴۹- عشیره بني زيد: حلب وادلب و حومه الرقة

۵۰- قبیله التركي: حلب و ادلب وحماه وحومه حمص و حومه دمشق .

۵۱- عشیره ال ايوب: السويداء والجولان

۵۲ـ عشیره الطرشان : السويداء

۵۳ـ قبیله تغلب : ديرالزور وحومه درعا وحومه حمص و لاذقية و طرطوس و حلب ودمشق والحسكة و القامشلي (مسيحي و مسلمان)


منطقه زینبیه

زینبیه، منطقه‌ای است در جنوب شهر دمشق که به سبب نزدیکی به خطوط تماس ارتش سوریه با مسلحین و داعش در اردوگاه یرموک و حجرالاسود، یکی از نواحی حساس و آسیب‌پذیر استان ریف دمشق به حساب می آید. فاصله کنونی خطوط مسلحین تا حرم حضرت زینب (س) کمتر از ۲ کیلومتر است.


همه‌ی آن‌هایی که پیش‌تر توفیق زیارت حرم حضرت زینب (س) را در دوران پیش از جنگ کسب کرده‌اند، تجربه‌ای شیرین از حضور در منطقه زینبیه با بازارها و محله‌های سنتی و هتل‌های متعدد دارند. اما تصویر کنونی این منطقه بسیار متفاوت از ۵ سال پیش است. دیگر نه بازار پر رونقی در آن وجود دارد و نه هتل‌های پر از زواری؛ آنچه امروز در زینبیه مشاهده می‌شود، محله‌های مملو از مردمانی است که از مناطق مختلف سوریه گریخته و به زینبیه پناه آورده‌اند. هتل‌های پر رونق گذشته نیز محلی شده برای اسکان این آوارگان، البته دیگر نمی‌توان این اماکن را هتل نامید(!). بازارهای زینبیه هم دیگر سوغات سوری عرضه نمی‌کنند و محلی شده‌اند برای عرضه مایحتاج روزانه مردم که نان و آب و میوه(البته آن هم نه برای همه!) در آن به فروش می‌رسد.

حفاظت از منطقه

کنترل منطقه زینبیه در دست رزمندگان داوطلب سوری و تحت فرماندهی حزب ا… لبنان است. با این حال، به سبب وسعت منطقه و ازدحام انسانی، امکان برقراری امنیت صد در صد در آن وجود ندارد. برای رسیدن به حرم، بایستی از چندین نقطه ی ایست و بازرسی عبور کرد که در زبان عربی "حاجز” نامیده می شوند. تکلم به زبان عربی با لهجه ی ایرانی، امتیاز مناسبی برای عبور سریع از این حواجز است(!).

دیدار با محمد؛

در روزهای اول حضورم در زینبیه، جوانی را دیدم که محمد نام داشت و برای اقامه نماز به حرم حضرت زینب(س) مشرف شده بود. از اوضاع خود می‌گفت که زمانی در هتلی در حلب کار می‌کرد و روزگار خوبی داشت، پس از کشته شدن برادر و پدرش در حلب به دست مسلحین، مجبور به فرار از این شهر شده و به زینبیه پناه آورده بود. جالب اینجاست که تنها خواسته‌ی او از من کمک به وی برای یافتن کار(هر نوع کار) بود و نه دادن دینار و درهم. می‌گفت قوت روزانه خود، مادر و خواهرانش نان و آب است. این ادعا برایم قابل‌باور نبود. شاید تقدیر الهی بود که در زیارت خداحافظی از حرم (در روزهای پایانی سفرم) مجدداً وی را دیدم، لاغرتر و نحیف‌تر شده بود و رنگ زرد صورتش گواهی بود بر ادعای چند ماه پیش او.

انفجارهای زینبیه؛

پیشروی رزمندگان در جبهه شرقی حلب و عقب راندن داعش از آن منطقه، شیاطین سیاه را در صدد انتقام از پناه جویان حضرت بر آورد. دو انفجار در منطقه و هر بار نزدیک‌تر به مقام سیده زینب. روز بعد از انفجار دوم به‌قصد ملاقات با مجروحین انفجار، به یکی از بیمارستان‌های زینبیه رفتم. رئیس بیمارستان می‌گفت که تمامی مجروحین را به دمشق منتقل کرده‌اند چرا که آنجا به سبب عدم وجود یخچال نگهدارنده خون و نامناسب بودن ژنراتور تأمین برق بیمارستان، امکان پرستاری از زخمی‌ها وجود نداشت. هزینه‌ی خرید یخچال را جویا شدم، گفت حداقل ۳۰۰۰ دلار. با نگاه از پشت عینکی که از ایران با خود برده بودم، نمی‌توانستم بپذیرم که کسانی به جرم پناه بردن به حضرت زینب(س) آسیب ببینند و به خاطر هزینه‌ای ناچیز از بین بروند و حال‌آنکه متدینین کشورم از آن بی‌خبر اند!

تا توانی به جهان خدمت محتاجان کن     به دمی، یا درمی، یا قلمی یا قدمی


گلدسته‌ی آسیب‌دیده، صحن خلوت و باصفا، زوار مدافعش و ضریح خالی از نذورات، فضایی را ایجاد می‌کند که نمی‌توان به‌سادگی از آن دل برید. هنگام خروج از مقام درحالی‌که کبوتران حرم به گمان اینکه گندمی برایشان دارم به سمتم می‌آمدند، به ناگاه و با صدای تیر مسلسل، به پرواز درآمدند. یکی از شهدای مدافع حرم را برای آخرین دیدار به صحن آورده بودند.

ادامه دارد…