سردشت ایران؛ هیروشیمای شیمیایی/ ثبت سند جنایت در دانشگاه معتبر آمریکا

 عصر ایران- هفتم تیر جدای مناسبت تقویمی مشهور آن (انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در سال 1360) یاد آور یک اتفاق دیگر در سال 1366 هم هست؛ حملۀ شیمیایی به شهر سردشت که بیش از 116 قربانی و ده‌ها مصدوم جسمی و بیش از آن آسیب‌دیدۀ روحی برجای گذاشت.

   با این حال و هرچند هفتم تیر 1366 از تلخ‌ترین روزهای جنگ هشت ساله عراق با ایران به حساب می‌آید‌، چندان که باید و شاید در رسانه‌های سراسری به آن پرداخته نشده است.

  از این رو جا دارد در سی و دومین سالگرد این جنایت، هم به اقدام سبُعانۀ ارتش صدام حسین اشاره شود تا بدانیم حملات شیمیایی آن دوران محدود به «حلبچه» نبوده و هم بدانیم آثار جنایت با پایان جنگ محو نشده و حتی اگر بسیاری از زخم‌های جسمی در گذر زمان التیام یافته باشد، پاره‌ای آسیب‌های روحی باقی مانده است.

  از سوی دیگر جالب است بدانیم هر چند این اتفاق در سال 1366 خورشیدی رخ داد و یک سال و 20 روز بعد هم جنگ تمام شد اما 16 سال بعد یک دختر جوان ایرانی  - فرنوش هاشمیان - که در آن زمان 27 سال داشت و در دانشگاه ییل آمریکا تحصیل و در بخش اپیدمولوژی و سلامت آن تحقیق و پژوهش می‌کرد، موضوع تحقیق دانشگاهی خود را به «آثار روانی حملات شیمیایی» اختصاص داد و عملا با پروژه‌ای که به فرجام رساند کاری کرد که معتبرترین مجلات پزشکی آمریکا اذعان کنند در جریان جنگ چه جنایتی رخ داده و یک سند ماندگار دربارۀ تاریخ جنگ هشت ساله در ایالات متحده به ثبت رسید.

  تحقیقات تیم ایرانی دانشگاه ییل آمریکا به سرپرستی او و با همکاری و عضویت فرناز فلاحتی و کاوه خشنود (رییس و استادیار دپارتمان سرایت‌شناسی بیماری‌های میکروبی در مؤسسۀ سلامت عمومی دانشگاه ییل ایالات متحده)  انجام و گزارش آن به دانشگاه ارایه شد و چنان قابل توجه به حساب آمد که  مجلۀ انجمن پزشكی آمریكا در شماره ۱۲ اوت ۲۰۰۶ خود به انعکاس این گزارش دربارۀ آثار روانی حمله با سلاح‌های شیمیایی پرداخت.

   در این گزارش آمده بود: «یك تیم دانشگاهی به سرپرستی «فرنوش هاشمیان» جوان ایرانی به مدت دو ماه به بررسی آثار روانی و ذهنی حملات شیمیایی رژیم صدام حسین به شهرهای مرزی ایران در طول جنگ بر روی افراد غیرنظامی پرداخته و موضوع را در سه شهر مرزی بررسی كرده است.

  مطالعات این گروه نشان می‌دهد هرچند آثار شدید فیزیكی از جمله سوختگی‌های شدید پوستی، آسیب به چشم، علایم تنفسی و دیگر مشكلات شایع و حادِّ تجربه شده توسط بازماندگان حملات با سلاح‌های شیمیایی غالباً درمان شده‌اند اما آثار سوء روانی و ذهنی باقی مانده است.

 فرنوش هاشمیان اظهار امیدواری كرده است: با انتشار این گزارش، آگاهی دربارۀ آثار وحشت‌ناك استفاده از سلاح‌های شیمیایی بالا برود و نیاز مردم به یك میثاق بین‌المللی برای نابودسازی این سلاح‌ها به اثبات برسد.

  رییس تیم تحقیقاتی بخش روان‌پزشكی مدرسۀ سلامت عمومی دانشگاه ییل آمریكا یكی از مهم‌ترین آثار برجای مانده از این حملات را «اختلال فشار پس ضایعه ای» ptsd ذكر كرده است.

  به گفتۀ او اطلاعات این تحقیق در ژوئیۀ ۲۰۰۴ (خرداد 1383 خورشیدی)  و در پی بررسی بر روی ۱۵۳ غیرنظامی به دست آمده است.»

 پژوهش‌گر جوان ایرانی درباره شیوۀ گروه نیز توضیح داده است: "میزان استرس و آسیب‌های روحی در گفت‌وگوهای 90 دقیقه‌ای با 153 نفر و طی 2 ماه بررسی و ثبت شد".

  جالب است اضافه شود که تأثیر این تحقیق بر پژوهش‌گر جوان ایرانی چنان بود که به رغم اتمام تحصیلات در دانشگاه معتبر ییل آمریکا تصمیم گرفت در دانشگاه کالیفرنیا و در رشتۀ حقوق نیز تحصیل کند تا جنگ و خشونت و ریشه‌های سبُعیّت و جنایت را در ابعاد وسیع‌تر و به لحاظ حقوقی نیز بررسد و این کار را هم انجام داد.

  شهر کُردنشین سردشت در استان آذربایجان غربی واقع است و به همین خاطر دو سال قبل آیین سالروز بمباران شیمیایی در مرکز استان – اورمیه - برگزار شد.