تلاقی هنر و صنعت را دست کم نگیرید!

انسانی که روزی در دامان طبیعت زندگی می‌کرد، اکنون در میان هجمه بی‌انتهای محصولات صنعتی، روزگار را سپری می‌کند. از آنجا که هنر همواره راهی برای انتقال حس لطافت به انسان‌ها بوده است، شرایطی برای تلطیف فضای ماشینی جهان معاصر می‌تواند به‌وجود آورد.

به گزارش ایسنا، نقطه تلاقی هنر و صنعت «طراحی صنعتی» است. تاریخچه این رشته به ظهور ماشین برمی‌گردد، درپی این موضوع، چهره مصنوعات دچار دگرگونی شد و مصنوعات دست‌ساز، آرام‌آرام جای خود را به مصنوعات بی‌قیافه‌ای دادند که هیچ نشانه‌ای از هنر در آن‌ها یافت نمی‌شد و بیشتر آن‌ها، بدون توجه به زیبایی پیکره، صرفا با هدف برآورده کردن نیازهای کاربردی ساخته می‌شدند.

از طرفی می‌توان گفت، این رشته از دیرباز به‌دلیل درگیر بودن با مفاهیمی مانند فرهنگ، تاریخ و بسترهای اجتماعی در اشکال مختلف وجود داشته و امروزه دارای فضای آکادمیک شده است. طراحی صنعتی که از آن به‌عنوان «مهندسی فرهنگ» نیز یاد می‌شود، می‌تواند با انتقال فرهنگ اصیل هر منطقه، از به یغما رفتن آن جلوگیری و بر ارزش‌های آن تأکید کند.

طراحی صنعتی که ۲۹ ژوئن (۹ تیرماه) را به نام روز جهانی آن نامگذاری کرده‌اند، زیرشاخه‌هایی را مانند طراحی محصول، طراحی بسته‌بندی، دکوراسیون داخلی، طراحی محیطی، طراحی سامانه حمل‌ونقل و طراحی مبلمان شهری را در خود دارد. با قرار گرفتن متخصصان مختلف طراحی صنعتی در چرخه تولید، به‌طور قطع شاهد وضعیت بهتری در زندگی روزمره خواهیم بود.

فعالان زیادی در این رشته از وضعیت و جایگاه طراحی صنعتی در ایران گلایه کرده‌اند، آن‌ها مشکلاتی را که گریبانگیر این رشته شده است، متوجه طراحان صنعتی، مسؤولان مربوط و صاحبان صنایع می‌دانند.

پیش از این، بابک امرایی - طراح صنعتی - اظهار کرده بود: در کشور ما، صنف فیلمبرداران عروسی هم فعالیت می‌کنند، اما با وجود این‌که «طراحی صنعتی» یک شغل و حرفه به‌شمار می‌آید، هیچ تشکیلات صنفی‌ای ندارد و عملا به‌جز وزرات علوم که طراحی صنعتی را به رسمیت می‌شناسد، سازمان‌های دیگر با این رشته آشنا نیستند و برای‌شان موضوعیت ندارد.

او همچنین افزوده بود: طراحی صنعتی در ایران از نظر آکادمیک، پیشینه قوی‌ای دارد؛ اما متأسفانه این پیشینه قوی در طول زمان، دیگر امتداد نیافته، زیرا طراحی صنعتی به زمینه‌های اجتماعی، بسیار وابسته است و چون کشور ما از این نظر بستر مناسبی نداشته، نتوانسته‌ایم به جایگاهی که کشورهای دیگر به آن رسیده‌اند، دست یابیم. طراحی صنعتی هر روز نوتر می‌شود و هنوز کتاب‌های مهمی در این زمینه هستند که بعد از 20 سال هنوز ترجمه نشده‌ و در اختیار دانشجویان قرار نگرفته‌اند.

علیرضا اژدری - استاد دانشگاه و طراح صنعتی - نیز درباره جایگاه این رشته به ایسنا گفته بود: حرفه طراحی صنعتی در کشور ما نوپاست و به زمان و فضای کاری بازتری نیاز دارد تا جایگاه خود را در جامعه پیدا کند. جنبش‌های موازی‌ای در کشور ما با هدف توسعه هنر انجام شده‌اند که طراحی صنعتی هم جزو آن‌هاست، ولی تا حاصل آن‌ها راه زیادی باقی است و پیوند میان جنبش‌ها برای این‌که در عین مدرن بودن معرفی‌گر جامعه ایران باشند، نیازمند زمان و فضاسازی مناسب است.

او اظهارکرده بود: طراحی صنعتی به ایجاد زبان، زمان و فضای کار نیاز دارد و باید در این عرصه به جایگاهی برسیم که در کنار نظام مهندسی و پزشکی، نظام طراحی نیز داشته باشیم. قبل از پیدایش این نظام طراحی باید بتوانیم مشخص کنیم طراحان ما چه مسائلی را در جامعه حل می‌کنند، برای حل مسائل چه مهارت‌هایی مورد نیاز است و دانش نظری پشت این مهارت‌ها چیست.

محمدعلی شفیعا - مدرس دانشگاه - نیز با اشاره به وارداتی بودن کالاهایی که طلب طراحی خلاقانه را در ایران دارند، بیان کرده بود: به همین علت نیاز به طراحی از مرحله صفر از طرف کارفرمایان و کارخانه‌داران، بسیار کم احساس می‌شود. این موضوع برای کشور ما یک نقطه ضعف است. در حالی‌ که باید دقت کرد و فرصت‌ها و تهدیدها را شناخت و دید که برای حل این مسائل چه‌ کار می‌توان کرد.

وی همچنین گفته بود: در شرایط پس از تحریم، جامعه صنعتی ایران بیش از هر زمان دیگری، با شعار تولید ملی و خرید محصولات داخلی، به طراحان صنعتی کشور با ایده‌های ناب نیاز دارد تا پاسخی برای فرصت ایجادشده باشد.

آیدین مهدی‌زاده - مدیر مسؤول فصلنامه تخصصی طراحی صنعتی چهارباغ - نیز با اعتقاد به این‌که طراحان صنعتی ایرانی در حال استفاده دوباره از غذای نیم‌خورده طراحان خارجی هستند، اظهار کرده بود: بیشتر طراحان ایرانی محصولاتی را طراحی می‌کنند که قبلا توسط طراحان خارجی طراحی شده‌اند، زیرا برای‌شان آشناتر است و این به این معنی است که برای حوزه بزرگ فرهنگ عامه، کار خاصی نشده است.

او افزوده بود: در جای‌جای زندگی ما، خلأ طراحان ایرانی حس می‌شود، زیرا در ایران طراحان بر فرهنگ خودشان مسلط نیستند و از آن حمایت نمی‌کنند. این می‌تواند شامل فرهنگ بازی‌های ملی، صنایع دستی، رسوم غذایی یا حتی نشست و برخاست‌ها در منطقه و کشور ما باشد. این در حالی‌ است که کشورهای خارجی، بویژه چین و کره جنوبی به سرعت در حال پر کردن جای خالی طراحان ما هستند.