ساخت نخستین بزرگراه تمام‌الکترونیکی دنیا

همگی با مفاهیمی چون تجارت الکترونیک، پست الکترونیک، بلیت الکترونیک، آموزش الکترونیک و کلیه خدمات و سرویس‌هایی که پیشوند الکترونیکی دارند، آشنا هستیم. دنیای فناوری اطلاعات و سرویس‌های بی‌شمار ارائه شده تحت وب، تمام مفاهیم سنتی پیشین را آن‌ چنان متحول و در دسترس کرده است که سیستم‌های تجاری، مالی و بانکی جهان، قطع خدمات شبکه را یکی از انواع مرگ (ورشکستگی و زیان‌ده شدن) قطعی تلقی می‌کنند. اکنون، نسل جدیدی از جاده‌ها  و بزرگراه‌ها  پا به عرصه حمل‌ونقل جاده‌ای می‌گذارند که علاوه بر کنترل ترافیک و اعمال نظارت بر عامل انسانی (نظارت الکترونیکی)، به‌جای سوخت‌های فسیلی از سوخت الکتریکی بهره می‌برند.

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، سیستم‌های حمل‌ونقل با توجه به حساسیت و نقش استراتژیک خود در جهان، مسلما نمی‌توانند از این قانون همه‌گیر دنیای فناوری اطلاعات مستثنی باشند! در حمل‌ونقل، علاوه بر توسعه ظرفیت‌های انتقال و حمل بار و  مسافر و ارتقای سطح کیفی سیر و حرکت، دو مساله مهم و اساسی به نام‌های «سرعت سیر» و «امنیت» در تمام ادوار گذشته تا امروز توجه کارشناسان ارشد و خبره این صنعت حیاتی و مهم  بین‌المللی را به خود معطوف کرده است، به‌ویژه زمانی‌که به مشکلات بومی حمل‌ونقل در منطقه و کشور توجه می‌شود و علت اکثر تصادفات جاده‌ای را «خطای انسانی» می‌یابیم. در این شرایط، نیاز صنعت حمل‌ونقل و ایمنی سیر جاده‌ای به کنترل عامل انسانی، بیش از پیش نمایان می‌شود. تحول این باور رایج که «راننده باید اتومبیل را کنترل کند» به مفهوم نوین «کنترل راننده توسط خودرو و تجهیزات هوشمند تعبیه‌شده در آن»، به‌معنای جلوگیری از اشتباهات انسانی و خطای بشری در ایجاد تصادفات و هدررفت منابع انسانی در کشور است.

از سوی دیگر، مفهوم جاده‌های سبز و حمل‌ونقل سبز (دوستدار محیط‌زیست)، یکی دیگر از دغدغه‌های زیست‌محیطی در حمل‌ونقل، به‌ویژه حمل‌ونقل جاده‌ای است. استفاده از نیروی برق به‌جای سوخت‌های فسیلی که علاوه بر آلودگی هوا و محیط‌زیست، هدررفت منابع ارزشمند فسیلی را نیز به دنبال دارند، از  بزرگ‌ترین مشغله طراحان سیستم‌های ترافیکی هوشمند و سبز بسیار مهم تلقی می‌شود.

در همین زمینه، این روزها اروپایی‌ها با همکاری دو غول صنعت حمل‌ونقل و مهندسی در جهان یعنی «زیمنس» و «اسکانیا»، این ایده را با آزمایش نخستین بزرگراه الکتریکی در جهان، تحقق می‌بخشند.

به تازگی، نخستین بزرگراه الکتریکی و الکترونیکی جهان در کشور سوئد مورد آزمایش قرار گرفت.

هدف از این طرح، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در بخش حمل‌ونقل است. طرح ساخت این بزرگراه به سفارش مقامات حمل‌ونقل سوئد آغاز شده و محصول همکاری دو شرکت زیمنس و اسکانیا، از بزرگان صنایع مهندسی و ساخت وسایل نقلیه است. در این بزرگراه، وسایل نقلیه  همانند واگن‌های برقی و قطارها به سیم‌های برق بالای بزرگراه متصل شده‌اند تا موتور آن‌ها  به جای سوخت گازوئیلی از برق استفاده کند.

 آیا بزرگراه‌های الکترونیکی دارای مفهومی تازه‌ هستند؟

هاسو ژیور ژرونیس، رئیس طرح بزرگراه الکترونیکی در شرکت زیمنس می‌گوید: من از این بزرگراه به‌عنوان یک نوآوری خارق‌العاده یاد نمی‌کنم، زیرا این طرح در اساس، ترکیبی از فناوری‌های قدیمی و جاافتاده است. در این طرح، فناوری خطوط راه‌‌آهن با فناوری واگن‌های باری ترکیب شده است. بازدهی سیستم خط‌آهن با انعطاف موجود در سیستم واگن‌های باری آمیخته شده و این مزیت واقعی این بزرگراه است.

تاکنون، دو کیلومتر از این جاده به سیم‌های برق مجهز شده است. یک پانتوگراف هوشمند و سیستم دوگانه جلو برنده، پایه و اساس این بزرگراه محسوب می‌شوند. یک سیستم حس‌گر (سنسورهای دقیق)، امکان تماس پانتوگراف با خطوط برق را فراهم می‌کند و در صورت بالارفتن سرعت وسیله نقلیه به بیش از ۹۰ کیلومتر بر ساعت، این تماس به‌طور خودکار قطع می‌شود.
گفته می‌شود این سیستم در مقایسه با موتورهای گازوئیلی، از آلودگی و هزینه کمتری برخوردار است.

نیلس ژونار، مدیر ارشد در زمینه فناوری‌های برق‌رسانی به وسایل نقلیه در شرکت اسکانیا می‌گوید: واگن باری به‌طور خودکار به این خطوط متصل شده است و شما را قادر می‌کند به‌وسیله آن مانند یک واگن باری معمولی در امتداد نوارهای سفیدرنگ روی جاده رانندگی کنید. این تنها هدایتی است که صورت می‌گیرد و پانتوگراف برقی بقیه امور را سامان می‌بخشد. در نتیجه، اگر در خط خودتان باقی بمانید، به‌راحتی واگن‌تان برق را دریافت می‌کند. اگر به مانعی در طول راه برخورد کنید و به‌طور مثال مجبور به سبقت یا موردی مشابه شوید، به خط سمت چپ می‌روید و سیستم به‌طور خودکار کاملا خاموش می‌شود، برای فواصل کوتاه از باتری استفاده می‌شود یا موتور احتراق داخلی فعال می‌شود، در نتیجه همه‌چیز کاملا خودکار است.

کارشناسان در نظر دارند در دو سال آینده با جمع‌آوری داده‌ها و استفاده آزمایشی از این بزرگراه، تاثیر آن را بسنجند و امکان توسعه آن به سراسر کشور را بررسی کنند. به گفته سازندگان این بزرگراه، یکی از موارد استفاده آن می‌تواند بزرگراه‌های پررفت‌و‌آمد یا جاده‌های منتهی به معادن باشد، زیرا وسایل نقلیه در مسیر بین انبارها، کارخانه‌ها  و معادن در رفت‌وآمد دائمی هستند.