گمانه‌زنی‌های زودهنگام؛ آفت قراردادهای خرید هواپیما

رسانه‌های داخلی مدعی شده‌اند با اعلام خبری مبنی‌بر عدم تحویل بوئینگ‌های ایران تا پایان سال جاری، شک و تردیدها درباره معامله خرید 80 فروند هواپیما از بوئینگ مجددا قوت گرفته است.

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، این در حالی است که تنها دو ماه به پایان سال جاری میلادی باقی مانده و از آن‌جا که روند خرید هواپیما به‌صورت سفارش‌گذاری و تحویل مدت‌دار انجام می‌گیرد، عملا امکان تحویل هواپیما به ایران تا آن موعد وجود ندارد. طبق قرارداد اولیه امضا‌شده، بوئینگ متعهد به فروش 80 هواپیمای مسافربری به ارزش 25 میلیارد دلار به ایران شده است.

پایگاه انگلیسی زبان شبکه «پرس تی‌وی» روز گذشته در خبری می‌نویسد: روز سه‌شنبه، دنیس میلنبرگ، مدیر ارشد اجرایی بوئینگ با اعلام خبر پیشرفت در مذاکرات از سوی دوطرف، گفت: «تحویل هیچ‌یک از هواپیماها تا پایان سال جاری میلادی صورت نخواهد گرفت».

وی در حضور خبرنگارانی که در کنفرانس «تکنولوژی‌های آینده» شرکت کرده بودند، گفت: «تحویل هواپیما به ایران روندی دو یا سه ساله است و امکان تحویل هواپیما تا پایان سال جاری وجود ندارد.»

معامله بوئینگ با ایران شباهت‌های بسیاری با معامله با شرکت اروپایی ایرباس برای خرید 118 هواپیمای مسافربری است. با این حال، تا به‌حال هیچ قرارداد رسمی میان ایران و این شرکت‌ها امضا نشده است، به این معنی که با توجه به روابط متزلزل کشورهای غربی با ایران، امکان شکست خوردن تمام مذاکرات وجود دارد.

  انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

این رسانه در ادامه آورده است: «معامله فروش هواپیما به ایران به دلیل کارشکنی بانک‌های خارجی در انجام مراودات بانکی که ناشی از ترس از شکست برجام و بازگشت تحریم‌هاست با دست‌اندازی بزرگ مواجه شده است. ماه گذشته، با صدور مجوز از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا برای امضای قرارداد بوئینگ و ایرباس با ایران، یکی از موانع اصلی این معامله تاریخی از میان برداشته شد.»

با این حال، در داخل کشور هنوز برخی معتقدند گرچه آمریکا نسبت به صدور مجوز اقدام کرده است، اما همچنان موانعی را برای تحت‌شعاع قرار دادن قرارداد فروش هواپیما به ایران در آستین خود دارد. یکی از بزرگ‌ترین دلسردی‌های موجود برای امضای قرارداد با شرکت‌های هواپیماساز آمریکایی و اروپایی، بحث انتخابات پیش‌رو در ایالات‌متحده آمریکاست؛ انتخاباتی که نتیجه آن می‌تواند تاثیر به‌سزایی در نوع روابط میان تهران و واشنگتن داشته باشد. هر دو نامزد این انتخابات نشان داده‌اند که در مقایسه با باراک اوباما، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، مواضع رادیکال‌تری در مواجهه با ایران  اتخاذ کرده‌اند.

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، این ادعا در حالی مطرح می‌شود که مسئولان هواپیمایی کشور، به‌خصوص اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل، هفته گذشته در مصاحبه‌ای ضمن تایید اقدامات مثبت دولت آمریکا برای از میان برداشتن موانع فروش هواپیما به ایران، اقدامات اوباما در این جهت را سازنده عنوان کرده است.

  فشارهای کنگره آمریکا

«پرس تی‌وی» در بخش دیگری از گزارش خود نوشته است: «از زمان اعلام قرارداد اولیه فروش هواپیما توسط بوئینگ به ایران، قانون‌گذاران آمریکایی به هر نحوی سعی در لغو آن داشته‌اند. مجلس نمایندگان این کشور که در مرحله اول قدم‌هایی را برای ممنوعیت صادرات هواپیما به ایران برداشته بود، اکنون در حال ارائه لایحه‌ای دیگر برای اعمال محدودیت در صادرات هواپیما به دیگر کشورهاست. اگر این لایحه به تصویب برسد، قطعا در روند معاملات دیگر شرکت‌های هواپیماساز ازجمله ایرباس که بخش عمده‌ای از قطعات خود را از شرکت‌های قطعه‌ساز آمریکایی تامین می‌کند، تاثیری منفی خواهد داشت.»

دولت باراک اوباما که با جدیت در مقابل کنگره و سنگ‌اندازی‌های آن‌ها ایستادگی کرده، صریحا اعلام کرده است هر گونه مصوبه‌ای را که باعث تضعیف توافق اتمی با ایران شود، وتو خواهد کرد. ضمنا، به رغم آنکه پنج ماه دیگر تا پایان دوران ریاست جمهوری باراک اوباما باقی‌مانده است، به نظر نمی‌رسد کنگره آمریکا بتواند قرارداد ایران با بوئینگ و ایرباس را با خطری مواجه کند.

  به دنبال گزینه‌های جدید

در ادامه این گزارش آمده است: ماه گذشته خبرهایی مبنی بر لغو خرید شش هواپیما از ایرباس و لغو خرید یک هواپیما از بوئینگ در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت. گزارش‌ها همچنین از لغو خرید یا جایگزینی 12 فروند ایرباس «380» که بخشی از سفارش ایران به ایرباس بوده است، خبر می‌دهند.

در عین حال، خطوط هوایی داخلی به دنبال گزینه‌های دیگری هستند. این شرکت‌ها مذاکرات خود با شرکت‌های هواپیماسازی دیگر را آغاز کرده‌اند و بر این عقیده‌اند که معامله با این شرکت‌ها  بسیار آسان‌تر از معامله با بوئینگ و ایرباس خواهد بود. در این راستا معاملاتی با «ای‌تی‌آر» و «امبرائر» نیز انجام شده و مذاکراتی با شرکت‌های «میتسوبیشی» ژاپن و «کوماک» چین صورت گرفته است. این تحولات به نوعی گستردگی خبر خرید هواپیما از بوئینگ و ایرباس را که بزرگ‌ترین معامله ایران با شرکت‌های غربی از سال 1979 میلادی تا امروز به شمار می‌رود، تحت‌شعاع خود قرار داده است.

این ادعا مجددا در حالی مطرح می‌شود که نه بوئینگ و نه ایرباس علاقه ای به از دست دادن یکی از بازارهای بکر حمل‌و‌‌نقل هوایی دنیا ندارند. روز سه‌شنبه، میلنبرگ در سخنرانی خود گفت: «ایران فرصت بسیار قابل‌توجهی برای ماست و من از بابت پیشرفت در مذاکرات بسیار خوشنودم.» وی افزود: «در مراحل نهایی تنظیم قرارداد فروش هواپیما به ایران هستیم، همچنین به موازات این مذاکرات نسبت به اخذ دیگر مجوزها از دولت آمریکا اقدام خواهیم کرد.»

  بداخلاقی رسانه‌ای، برای چه؟!

هنوز مشخص نیست اهداف کسانی که خبرهای امیدوارکننده مربوط به پسابرجام را وارونه بازتاب می‌دهند چیست، اما به واقع، دود این بداخلاقی‌های رسانه‌ای و در نهایت به چشم چه کسی خواهد رفت؟