آفت "عكس و سلفي" در جامعه امروز

سرمقاله نویس روزنامه آفرینش در شماره امروز این روزنامه نوشت:

گستردگي و حجم بالاي اطلاعات در عصر حاضر به گونه‌اي است كه از صبح تا شب ميليون‌ها فايل در قالب نوشتار، عكس، فيلم و صوت، بين كاربران فضاي مجازي رد و بدل مي شود، به گونه‌اي كه بخشي از آن به صورت اطلاعات عمومي تلقي مي‌گردد و برخي از آنها به صورت شخصي و براي مخاطبان خاص توليد و منتشر مي‌شوند.

يكي از اين روش‌هاي توليد اطلاعات از سوي اشخاص، گرفتن "عكس و سلفي" در موقعيت‌هاي خصوصي و عمومي مي‌باشد. اين روش در سراسر جهان مرسوم است كه افراد براي ثبت لحظه‌هاي خود و يا شكار حادثه‌اي نادر اقدام به عكاسي مي‌كنند و آن را در فضاي مجازي پخش مي‌كنند.

اين رويه در كشور ما تبديل به معضلي اجتماعي گرديده و مشكلات و دردسرهاي فراواني را براي صاحبان عكس و يا مخاطبان آن به وجود آورده است. ضمن اينكه رويه‌اي غلط و ناهنجار را در جامعه رواج داده كه از بابت آن اخلاق و امنيت اخلاقي به خطر افتاده است.

افراد با اين توجيه كه صفحه شخصي آنها در شبكه‌هاي اجتماعي حريم شخصي است، خصوصي ترين عكس‌ها و لحظات خود را در آن ثبت مي‌كنند، غافل از اينكه امنيت فضاي مجازي همچون نام آن مجازي است. البته اين امنيت بايد با رشد فرهنگي حاصل شود كه متاسفانه دركشور ما به سبب نوع برخوردها و محدوديت‌هايي كه بعضاً به صورت سليقه‌اي اعمال مي‌شود، آزادي و حريم خصوصي افراد معناي واقعي خود را پيدا نكرده است.

اما اين رويه در بين افراد مشهور اعم از سياسيون، ورزشكاران، هنرمندان، و... دچار انحراف بيشتري شده است. اگر حريم خصوصي شخصي مورد تعدي قرار گيرد مقصر و متضرر آن افراد زيادي نخواهند بود. اما وقتي يك چهره مشهور براي نشان دادن خود و يا اعلام حضورش در مراسمي خاص بسياري از بايدها و اصول اخلاقي را زير پا مي گذارد، چطور مي‌توان اين رفتارهاي زننده را با توجيه ثبت لحظات توجيه كرد و آسيب آن را به گستردگي جامعه تعميم نداد؟!

شايد گفته شود اين رويه در امر اطلاع رساني بسيار پسنديده و مرسوم است، ما نيز آن را تاييد مي‌كنيم و گزارشات تصويري وزيرخارجه و يا خانم ابتكار درامر محيط زيست يا سلفي‌هاي ورزشكاران درميادين المپيك و... از جمله نمونه‌هاي مثبت كاربرد فضاي مجازي و عكس‌هاي لحظه‌اي است. اما اشكال كار آنجاست كه بسياري از افراد مشهوري كه در جايگاه و يا پست‌هاي مختلف قرار دارند به سبب نداشتن درون مايه غني به لحاظ عملكرد و تاثير گذاري، سعي مي‌كنند با گرفتن چنين عكس‌هايي و انتشار در شبكه‌هاي اجتماعي ضعف‌هاي خود را بپوشانند و اينطور نشان دهند كه در حيطه تحت امرشان بسيار فعال و موفق هستند!

گرفتن عكس و سلفي در موقعيت‌هاي مختلف اقدامي جذاب بوده و كاربردي مناسب مي‌تواند داشته باشد، اما زماني كه به يك معضل اجتماعي تبديل مي‌شود بيانگر معاني خاصي خواهد بود. از رويكرد روانشناسي رفتاري، افراط و تاكيد بيش از حد در امرخاصي نشان از برخي كمبودها در فرد دارد. به طور طبيعي ثبت لحظات خاص و جذاب براي هر فردي اهميت دارد، اما وقتي افراد به سمت ثبت بيش از حد لحظات خود و نمايش حريم خصوصي براي عموم پيش روند، اين بيانگر كمبودهاي رفتاري است كه سعي مي‌كنند به هرنحوي خود را به ديگران نشان دهند. به عبارتي كمبودهاي شخصيتي عامل اصلي بروز معضلاتي است كه در عكس‌هاي سلفي بروز پيدا مي‌كند.

آفت ديگر اين مسئله عكاسي و سلفي گرفتن در مراسماتي است كه جايگاه آن وراي عكس‌هاي يادگاري است. بارها مشاهده شده كه در مراسم‌ تشييع نام‌آوران كشور به سبب حضور اقشار مختلف هنرمندان، ورزشكاران و مسئولان، تلفن‌هاي همراه مدام در حال فلش زدن هستند و افراد دركنار چهره‌هاي محبوب خود بي توجه به ماهيت مراسم درحال گرفتن سلفي‌هاي يادگاري هستند.

نتيجتاً بايد به ضعف‌هاي فرهنگي خود در استفاده از فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي اقرار و توجه كنيم. فرهنگ‌ سازي در اين حيطه بايد از سوي چهره‌هاي سرشناس آغاز گردد تا آنها كه هواداران بيشمار دارند بتوانند رويه‌اي را پايه گذاري كنند تا اين اخلاق زننده در گرفتن عكس‌هاي يادگاري به مسير مناسب خود بازگردد و موجب رنجش شخص يا عامه مردم نگردد.