آذر 95/ پایان فیدل و نگاه به داماتو از منظر طلاق

عصر ایران- سال 95 را با مرگ چهره های شاخص و ممتاز چه در داخل و چه در سطح جهانی می شناسیم و آذر ماه نیز از این قاعده مستثنا نبود و در سطح بین المللی چهره ای در اندازه و آوازه فیدل کاسترو رهبر بازنشسته کوبا درگذشت هر چند که دیگر خود در قدرت نبود و به خاطر وضعیت جسمانی و کهولت سن برادرش را بر جای خود نشانده بود.

فیدل کاسترو اما هم ستایش شد و هم سرزنش. ستایش به خاطر جنبه قهرمانانه و خدمات آموزشی و بهداشتی در کوبا و مقاومت در برابر تهدیدات ایالات متحده و جان به در بردن از طرح های مختلف ترور و براندازی و سرزنش به این سبب که به صورت فردی حکومت را اداره کرد و از انتخابات آزاد خبری نبود چندان که پس از او برادرش زمام امور را در دست گرفت.

پس از مرگ او جواد اطاعت نماینده مجلس ششم و استاد دانشگاه شهید بهشتی نوشت: «در سال 2002 به منظور شرکت در کنفرانس توریسم در پاناماسیتی از مادرید عازم میامی آمریکا بودم که به دلیل عدم اجازه ورود به خاک آمریکا توفیق اجباری نصیبم شد تا از طریق هاوانا که لغو روادید بود به پاناما سیتی بروم.

در رفت و برگشت دو روز در هاوانا بودم و عمق فاجعه – دست و پنجه نرم کردم مردم کوبا با فقری وحشت ناک- را نه در کتاب ها که با چشم خودم می دیدم. کاسترو مردم کوبا را از استعمار آمریکا رهایی داده بود اما آنها را به گروگان خود أرآورده بود. در این جزیره بسیار زیبا  فقط امنیت وجود داشت و فقری که عادلانه توزیع شده بود و دیگر هیچ.

تنها یک کانال تلویزیونی که آن هم در اختیار کاسترو بود و یک روزنامه و بقیه مردمی که برای یک وعده غذا شرف و ناموس خود را می فروختند و وقتی پانامای به ظاهر آمریکایی و البته بسیار توسعه یافته را با حلبی آبادی به نام هاوانا مقایسه می کردم با خود گفتم: استعمار در مقایسه با استبداد بسی شرافت مندانه تر است.»

یک روزنامه نگار ایرانی که نمی توانست علایق پیشین و نوستالژیک خود را به کاسترو پنهان کند نیز نوشت:

« حتی اگر فیدل کاسترو به لحاظ اخلاقی اجازه داشت احساس کند پدر مردم کوباست و حتی اگر واقعا بیش از مردم کوبا می فهمید حق نداشت اتندازه یک ملت را با ارتفاع آرزوهای خود انطباق دهد و اگر هم دیکتاتور به این مفهوم نبود که دست و پا قطع کند و سر ببُرد اما از این حیث مستبد بود که زمینه رشد را خواسته یا ناخواسته ستانده بود.»

در داخل هم آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی از چهره های طراز اول انقلاب اسلامی و مرد شماره یک دستگاه قضا در دوران رهبری امام خمینی ( پس از شهادت آیت الله بهشتی) درگذشت. آیت الله  پس از رحلت امام ترجیح داد به قم بازگردد و در کسوت مرجعیت تقلید از مناصب حکومتی فاصله گرفت.

با این حال مواضع سیاسی او به جناح چپ که بعدها به اصلاح طلبان شهرت یافتند نزدیک تر بود و شاید به همین خاطر صدا و سیمای جمهوری اسلامی اعلام رسمی عزای عمومی به مناسبت درگذشت او را جدی نگرفت و حتی از نوار مورب مشکی در قاب تلویزیون هم پرهیز کردند.

مرگ مهم دیگر درگذشت حسن شایان فر مرد پشت پرده روزنامه کیهان بود. «نیمه پنهان» های چهره های فرهنگی و سیاسی که بعضا باعث بروز مشکلات فراوانی برای افراد می شد حاصل کار او و دست یارانش در کیهان بود.

اتفاق مهم دیگر در آذرماه لغو سخنرانی علی مطهری نایب رییس مجلس شورای اسلامی درمشهد  آن هم در روز اربعین بود. تا پیش از آن  اقدامات متفاوت در این شهر درقبال برنامه های موسیقی انجام می شد با این توجیه که حریم بارگاه امام هشتم همه شهر است و نه تنها خود حرم. این بار اما صحبت از دستور لغو یک سخنرانی در روز اربعین بود.

در حالی که نگاه ها به جانب آیت الله علم الهدی امام جمعه مشهد بود دفتر او در اطلاعیه ای تصریح کرد: « می خواهند این طور القا کنند که آیت الله علم الهدی جلوی سخنرانی را گرفته در حالی که ایشان اصلا به چنین سخنرانی و مراسمی توجهی نداشته و این حق را دارد که علیه شخص مفتری اقدام قضایی کند و در صورت عدم جبران تشویش اذهان عمومی توسط این شخص اقدام خواهد شد.»

منظور از « این شخص» در این اطلاعیه نیز طبعا علی مطهری نماینده مردم تهران و نایب رییس مجلس شورای اسلامی و فرزند استاد شهید مرتضی مطهری و مسؤول انتشار آثار اوست. هم او رییس جمهور درباره اش گفت: « دکتر علی مطهری در حُریت و شجاعت بیان و دفاع از مصالح ملی نماینده ای است کم نظیر با پشتوانه ای بسیار قوی در افکار عمومی جامعه».

اتفاق مهم دیگر تمدید قانون داماتو در آمریکا بود که در ایران به نقض برجام تفسیر شد و با توجه به انتخاب ترامپ و سخنان قبلی او علیه توافق هسته ای این فضا ایجاد شد که انگار برجام نافرجام مانده و صدا و سیمای رسمی هم تا توانست در این کوره دمید.

این در حالی بود که قانون داماتو یا ISI در پنجم اوت 1996 و درست 20 سال قبل در کنگره آمریکا و با پیشنهاد سناتور آلفونس داماتو به مدت 10 سال تصویب و در سال 2006 به مدت 10 سال تمدید و در 2016 بار دیگر تمدید شد و طرف آمریکایی ادعا کرد ربطی به توافق هسته ای ندارد و ناظر به همان وضعیت اضطراری در برابر اقدامات به زعم آنان تروریستی است که سرمایه گذاری بر روی تأسیسات نفتی و کالاهای تجاری با مصرف دوگانه را مشمول تحریم قرار می دهد.

برخی گمان بردند داماتو به منزله طلاق برجام است در حالی که همان روزی که عقد برجام در وین بسته شد نیز تحریم های داماتو برقرار بود و جواد ظریف و جان کری که از حساسیت وندی شرمن بر سر آن آگاه بودند در متن برجام اشاره ای نکردند تا بقیه موارد دست خوش تغییر قرار نگیرد. آمریکایی ها مدعی اند تحریم های داماتو به فعالیت های هسته ای ایران ربطی نداشته که توافق بر سر آن موجب لغو شود.

با این حال این اتفاق ایران را به صرافت بیشتر انداخت که به اروپا نزدیک تر شود خاصه این که اندک زمانی بعدتر ترامپ در کاخ سفید مستقر می شد...