با پایان گرفتن استیضاح دقیقه نود، مجلس وارد دستور بودجه 96 می شود و فصل بودجه در حال نزدیک شدن به نقطه اوج خود است، اوجی که در آن مصوبات کمیسیون تلفیق در صحن به رای گذاشته شده و در نهایت برای تائید نهایی و تبدیل شدن به قانون به شورای نگهبان تقدیم خواهد شد.

جریان فصل بودجه شامل لابی دستگاهها و ذی نفعان از یکسو ، نمایندگان و اعضای قوه مقننه از سوی دیگر است که هر گروه تلاش دارد بر آنچه به عنوان لایحه به مجلس تقدیم شده تاثیر گذار باشد. سنگین ترین دستور کاری معاونین و مشاورین پارلمانی دستگاهها طی فصل بودجه انجام توافق با نمایندگان است تا آنچه در بودجه گنجانده میشود مطابق نیاز دستگاه به تصویب برسد. از سوی دیگر نمایندگان نیز تلاش دارند دولت را به تزریق بودجه و اجرای پروژه های خاص در حوزه انتخاباتی خود راضی کنند. این سهم خواهی بیشتر بخشی بوده و تنها دستگاه متعادل کننده این تعاملات سازمان برنامه وبودجه است که باید تلاش کند بین این خواستها و برنامه های کلان تعادل برقرار کند.

این جریان کلی در عمل طی سه دهه گذشته بدون کم و کاست، هر سال تکرار شده؛ ولی آنچه از دل بودجه های سنواتی خارجی می شود چقدر با نیازها و برنامه های میان مدت و بلند مدت تطابق دارد، سئوالی است که نمی توان به آن پاسخی قطعی داد.

آمارها نشان می دهد طی سالهای 84 تا 95 مجالس گوناگون، رقمی معادل 1842 تریلیون تومان بودجه تصویب و برای اجراء در اختیار دولت ها قرار داده اند، از این رقم شاید حدود 10 تا 15 درصد کسری بودجه مزمن در سالهای گوناگون گریبان گیر دولت ها بوده است؛ ولی در عمل به رغم حجم عظیم این بودجه همواره شاهد عدم تحقق برنامه ها، نارضایتی دستگاهها و در عمل اتلاف گسترده منابع بوده ایم. این وضعیت هم ربطی به دولتی خاص ندارد، همه دولتها کم و بیش در این زمینه عملکردی مشابه داشته اند.

دلیل این موضوع نوع نگاهی است که به بودجه می شود. نگاهی بخشی و سهم خواهانه، خاطرم هست در مجلس ششم به عنوان خبرنگار پارلمانی شاهد گفتگوی یکی از نمایندگان وقت و یکی از مدیران دولتی بودم، آنهم در جریان اخذ رای اعتماد وزیر بالادست همان مدیر، نماینده محترم در پاسخ به سئوال مدیر دولتی که پرسید آیا به وزیر معرفی شده رأی خواهد داد یا نه؟ گفت: برای من فرقی نمی کند اگر شما خدمات ... (که در حوزه وظایف وزارت خانه مورد بحث بود) را به حوزه من بیاورید من رأی میدهم در غیر این صورت هرکسی که بیاورد رای من را دارد!

این نگاه شاید از منظر بخشی انجام وظیفه آن نماینده و عمل به وعده هایی باشد که به موکلینش داده ولی در منظر کلان تنها سهم خواهی است که فصل بودجه را تبدیل به جنگ سهم خواهی از سفره ملت بدل می کند بی آنکه توجه شود بودجه ای که از این سفره کنده می شود مصالح و منافع ملی را دنبال می کند یا خیر ؟

در این جنگ هرکه زورش بیش، سهمش بیش. بیش خواهی از بودجه به ادبیات حاکم بین دولت و مجلس تبدیل شده و با همین اهرم است که روابط تنظیم می شود و در عمل فلسفه تنظیم بودجه که ایجاد تخصیص بهینه متناسب با اهداف ملی است به فراموشی سپرده می شود. یادمان باشد همین فضا یکی از دلایلی است که با گذشت حدود دو دهه از طرح موضوعی به نام بودجه ریزی عملیاتی هیچ کس نخواسته و نه توانسته است که دست به ساختار ناموزون نظام بودجه ریزی فعلی زده و طرحی نو در اندازد تا شاید این جنگ هرساله به نفع ملت و اقتصاد ملی ختم شود.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه