ادغام بانکها انتخاب نیست الزام است

وجیهه زمانی - اخیرا رئیس بانک مرکزی از ادغام بانک ها صحبت کرده و گفته است هدف ما از ادغام بانک ها این است که بتوانیم صورت های مالی بانک های ایرانی را به استانداردهای روز دنیا نزدیک کنیم به گفته وی برای تامین کفایت سرمایه بانک ها یا باید بانک ها سرمایه خود را افزایش بدهند یا سهام جدید در بورس عرضه کنند و یا اینکه تصمیم بگیرند که با یکدیگر ادغام شوند.

این گفته های سیف در حالی است که بسیاری از کارشناسان نیز  با ادغام بانک ها موافق هستند. به گفته آنها با ادغام بانک ها صورت های مالی بانک های ایرانی به استانداردهای روز دنیا نزدیک خواهد شد و از سویی دیگر هم هزینه های خدمات و هم هزینه های مربوط به شعب هم کاهش پیدا خواهد کرد.

ادغام بانک ها یک ضرورت جدی در جهت اصلاح سرمایه بانک ها به شمار می رود و با توجه به رفع تحریم ها و افزایش مراودات با بانک های بین المللی این ادغام یک نیاز ضروری در جهت اصلاح نظام بانکی کشور به شمار می رود. کارشناسان بر این باورند در شرایط کنونی و با توجه به شرایط اقتصادی  کشور و کمبود شدید منابع بانک‌ها، اصلاح سرمایه این نهادهای مهم پولی و مالی کشور یک الزام است.  

در حال حاضر بسیاری از بانک ها با مشکل شدید کمبود منابع رو به رو هستند و همچنین کفایت سرمایه انها در حد استاندادرهای جهانی نیست و در این شرایط ادغام بانک‌ها هم موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود و هم اینکه گامی موثر برای برقراری مراودات بین‌المللی است. 

کاهش هزینه ها و افزایش نظارت بانک مرکزی 

با توجه به اینکه تعداد برخی از شعب بانک ها بالا است ادغام بانک ها می تواند در کاهش این تعداد و صرفه‌جویی در این زمینه کمک بسیاری کند . بسیاری از کارشناسان ادغام بانک ها را مثبت ارزیابی کرده اند و معتقدند این کار هم باعث کاهش هزینه های خدمات بانکی، قیمت تمام شده پول و هم باعث افزایش نظارت بر عملکرد  بانک ها می شود.

از سویی دیگر ادغام بانک ها قدرت و سرمایه آنها را نیز افزایش می دهد و باعث می شود آسیب پذیریشان در برابر شوک های اقتصادی کمتر شود. در مجموع آنچه از اظهارنظر کارشناسان در این خصوص برآورد می‌شود این است که ادغام بانک ها در شرایطی کنونی انتخاب نیست بلکه یک الزام است.

نزدیک شدن به استانداردهای جهانی 

یکی از روش‌های نزدیک‌شدن صورت‌های مالی بانک‌های ایرانی به استاندارادهای روز دنیا ادغام بانک ها است. در همین رابطه ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه هدف ما  از ادغام بانک ها این است که بتوانیم نسبت‌های مالی در صورت‌های مالی بانک‌های ایرانی را به نسبت‌های روز بانکداری دنیا نزدیک کنیم گفت: مهم‌ترین موضوع در حال حاضر نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها است و برای تامین آن چند راه وجود دارد؛ اینکه سرمایه آورده خود را افزایش دهند،  سهام جدید در بورس عرضه کنند و یا اینکه تصمیم بگیرند با یکدیگر ادغام شوند.

پیمان رضی،کارشناس اقتصادی نیز در این رابطه با بیان اینکه بانک مرکزی به دنبال اجرای استانداردهای بین المللی تحت عنوان «آی. اف.آر. اس» در کشور است گفت: شفافیت و گزارشگری برای ارزیابی عملکرد مدیریت شبکه بانکی نتیجه پیاده سازی این استانداردها است. به گفته وی این ادغام یک اتفاق بسیار عالی در کشور خواهد بود.

شرایط برای ادغام بانک‌ها مهیاست

احمد حاتمی یزد، مدیرعامل اسبق بانک صادرات با بیان اینکه در حال حاضر شرایط برای ادغام بانک‌ها مهیاست و برای این کار، بانک مرکزی باید ضوابطی را تعریف و اعلام کند گفت: بانک‌هایی که با این ضوابط همخوانی ندارند اختیار دارند افزایش سرمایه بدهند یا ادغام شوند.  به گفته وی ادغام بانک هایی که مطالبات معوقات بالایی دارند و از سویی دیگر کفایت سرمایه ندارند می تواند به حل مشکلات آنها کمک کند. 

رتبه بندی بانک ها امری ضروری در جهت ادغام بانک ها

اما در این میان برخی از کارشناسان رتبه بندی بانک ها را پیش نیاز ادغام بانک‌ها می دانند و معتقدند که قبل از ادغام ابتدا باید رتبه بندی شوند؛ چرا که این رتبه بندی باعث ایجاد رقابت بین بانک ها می شود و بانک هایی که در رتبه های پایین تری قرار دارند ناگزیر هستند که سود و بهره بالاتری را به سپرده ها پرداخت کنند و در نهایت از تسهیلات دهندگان سود بیشتری را دریافت کنند.از سویی دیگر مشتریان با آگاهی بانک مورد نظر خود را انتخاب می کنند و خودشان عواقب تصمیم  گیری خود را می پذیرند .

مدیرعامل اسبق بانک صادرات در این باره  با بیان اینکه بانک مرکزی باید وضعیت بانک‌ها در رتبه‌بندی را به اطلاع عموم برساند گفت: با این کار مردم آگاهانه تصمیم می گیرند که پول خود را با قبول چه میزان ریسک، نزد کدام بانک سپرده کنند.

کارشناسان معتقدند در ادغام بانک ها باید همه ملاحظات و جوانب در نظر گرفته شود. آنها با اشاره به ادغام اخیر چند موسسه غیرمجاز در بانک‌ها می گویند: چنانچه در ادغام بانک‌ها نیز از سبک و الگویی که بر اساس آن موسسات غیرمجاز در بانک‌ها ادغام شدند، استفاده شود، هرگز نتایج مطلوبی در پی نخواهد داشت.

حاتمی یزد با اشاره به اینکه طبق ضوابط IFRS بانک‌ها باید برای مطالبات معوق خود ذخیره بگیرند گفت: در این شرایط بسیاری از بانک‌های کشور زیان ده می‌شوند و سرمایه آنها کاهش می یابد، حتی این احتمال وجود دارد که سرمایه برخی از بانک‌ها که وضع بدتری دارند به صفر برسد؛ با این ‌وجود اگر رتبه‌بندی و شاخص‌های الزام‌آور برای ادغام را اعلام کرده و ادغام را به مدیران و سهامداران بانک‌ها واگذار کنند، شانس موفقیت بیشتر است.

لزوم رفع مشکل فقدان کفایت سرمایه بانک های ایرانی

محمد رضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با بیان اینکه ادغم بانک‌ها اقدامی موثر برای افزایش کفایت سرمایه بانک‌ها است  فقدان کفایت سرمایه بانک های ایرانی را  از دلایل عدم همکاری بانک های بزرگ خارجی با شبکه بانکی داخلی دانست و گفت: بنابراین ادغام بانک های ایرانی می تواند نقش مهمی در ارتقای کفایت سرمایه داشته باشد.

 وی با بیان اینکه دولت در خصوص ادغام بانک های خصوصی تصمیم نمی گیرد گفت: بانک مرکزی هم نمی تواند در این حوزه الزام ایجاد کند. به گفته وی براساس قانون تجارت، انجام این مهم برعهده مجمع عمومی بانک ها است و در نهایت بانک مرکزی می تواند با این کار موافقت یا مخالفت کند.

به گفته وی، مجمع عمومی بانکهای دولتی در اختیار دولت است و بر این اساس، ادغام بانک های دولتی باید براساس مصوبه دولت صورت گیرد.  وی معتقد است براساس قانون تجارت، در حال حاضر ظرفیت قانونی لازم برای ادغام بانک ها وجود دارد.

از گفته های کارشناسان می توان به این نتیجه رسید که در حال حاضر فرصت  مناسبی برای پیاده سازی استانداردهای بین المللی در کشور فراهم شده است چرا که از سویی نرخ  تورم در یک نقطه مطلوبی قرار گرفته  است و از سویی دیگر آرامش در نظام پولی و بانکی کشور حاکم  شده است. با این شرایط باید منتظر تصمیمات بانک مرکزی در این خصوص باشیم.