لحظه تغییر در عربستان سعودی؛ از ورود زنان به استادیوم تا اجازه رانندگی (+فیلم)

یورو نیوز - با امضای حکمی از سوی ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی در روز سه شنبه، زنان این کشور اجازه رانندگی پیدا می کنند و از این پس می توانند گواهینامه بگیرند. گرچه در عربستان سعودی قانونی که رانندگی زنان را منع کند وجود نداشت با این حال برخی از زنان پیشتر بخاطر رانندگی جریمه و یا زندانی شده بودند.

عربستان سعودی تنها کشوری در جهان بود که زنان جامعه در عمل از حق رانندگی محروم بودند.

در تحولی دیگر در جامعه عربستان روز شنبه گذشته زنان این کشور اجازه پیدا کردند که برای تماشای جشن هشتاد و هفتمین سالروز تشکیل این کشور برای نخستین بار وارد استادیوم شوند و مراسم را از نزدیک ببیند. گفتنی است که این اجازه تنها برای یکبار صادر شده است.

زمان تغییر فرا رسیده است؟

عربستان سعودی تاکنون در بسیاری از حوزه های اجتماعی و اقتصادی به زنان اجازه حضور نمی داد. شریعت اسلامی و سختگیری مقامات مذهبی این کشور از موانع جدی پیش روی این تحولات بود.

با این حال به نظر می رسد اتخاذ سیاست های جدید این کشور در ارتباط با زنان با افزایش قدرت محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در ارتباط باشد. محمد بن سلمان گرچه از نظر سیاست خارجی رویکردی تندروانه دارد و به نوشته گاردین از او بعنوان معمار تحریم های قطر و دخالت نظامی در یمن نام برده می شود با این حال به نظر می رسد در سیاست داخلی و البته تنها در حوزه اجتماعی رویکرد اصلاحگرایانه در پیش گرفته است. با این حال هنوز مخالفان سیاسی، روزنامه نگاران و اقلیت شیعه این کشور با ممنوعیت های گوناگون و زندان مواجه هستند.

مورد عربستان سعودی نشان می دهد که در کشورهایی که سنت های مذهبی مانع فعالیت اجتماعی زنان است، مبارزه فعالان حقوق اجتماعی از جمله زنان و اراده سیاسی مقامات حکومتی می تواند بر موانع سنتی و فرهنگی تا اندازه زیادی غلبه کند. فعالان زن در عربستان سعودی در موارد متعدد به قصد پشت فرمان نشستند تا از سوی پلیس دستگیر شوند و ممنوعیت غیر قانونی رانندگی را بشکنند و صدای اعتراضشان را به گوش جهانیان برسد.

عربستان سعودی همواره از سوی جامعه جهانی و فعالان حقوق بشر در ارتباط با حقوق و آزادی های زنان مورد انتقاد بوده است و رویکرد جدید این کشور به مسئله زنان را می توان در جهت کاستن از انتقادات حقوق بشری ارزیابی کرد.

محدوده های آزادی زنان در عربستان سعودی

قانون شریعت اساس و بنیان گفتمان مقامات سیاسی و مذهبی عربستان سعودی را شکل داده است با این حال مقامات این کشور در موارد گوناگونی شریعت را نادیده می گیریند.

برای مثال اگر حضور زنان بی حجاب در مکه و مدینه ممنوع است با این حال مقامات این کشور در بخشی از منطقه دیپلماتیک نشین ریاض اجازه داده اند که زنان بی حجاب رفت و آمد کنند.

در موردی دیگر شبکه های برون مرزی عربستان سعودی از مجریان بی حجاب استفاده می کنند و پخش آواز با صدای زنان از جمله ام کلثوم خواننده افسانه ای از این شبکه ها پخش می شود.

همچنین در مواردی زنان مقامات بلند پایه کشورهای خارجی توانسته اند بدون حجاب وارد عربستان شوند و با مقامات عربستان دیدار کنند که یکی از نمونه های بارز آن حضور میشل اوباما همسر باراک اوباما رئیس جمهوری سابق آمریکا در عربستان سعودی بود.

با اینکه در شریعت اسلامی تاکید شده که به کودکانتان بدون قید جنسیت، اسب سواری، تیراندازی و شنا بیاموزید با این حال استناد مقامات مذهبی- سیاسی این کشور به احادیث مختلف درباره حفاظت و حمایت از زنان و ترجیح ماندن آنها درخانه، تاکنون اجازه نمی داد زنان در عربستان سعودی رانندگی کنند یا وارد استادیوم شوند و یا برخی شغل ها را بدست بگیرند.

تحولات تازه

بجز اجازه رانندگی و ورود به استادیوم، روز چهارشنبه اعلام شد که فاطمه باعشن بعنوان نخستین زن عربستانی، سخنگوی سفارت عربستان سعودی در آمریکا شده است. او در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با وزارت کار، اقتصاد و برنامه ریزی عربستان کار کرده است. حوزه کاری او توسعه بخش خصوصی و توانمند سازی اقتصادی زنان است.

واکنش ایرانیان در شبکه های اجتماعی

فعالان ایرانی شبکه های اجتماعی با استقبال از صدور اجازه رانندگی برای زنان در عربستان سعودی و ورود آنها به ورزشگاه به مقایسه روند سیاسی در عربستان سعودی و ایران پرداختند.

برخی از این مقایسه ها دیدگاههای سیاستمدارانی را در ایران هدف قرار داده است که بعنوان نمونه برای از میان برداشتن ممنوعیت ورود زنان ایران به استادیوم می گوید زیرساخت های لازم برای حضور زنان فراهم نیست.

شکایت بیشتر کاربران اجتماعی با ارجاع به بهبود وضعیت زنان در عربستان، عدم توجه به بهبود آزادی زنان در ایران به دلیل سیاستگذاری های حکومتی است و در مواردی انتقاد از تفکیک جنسیتی گسترش یافته مانند افتتاح پارک دیگری برای زنان در روزهای اخیر با حضور معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری ایران در امور زنان بود. کاربران ایرانی به این موضوع توجه کرده اند که در حالی که عربستان در حال برداشتن موانع حضور زنان در جامعه است، دولت ایران مسیر تفکیک جنسیتی را در اشکال مختلف دنبال می کند و سعی دارد در حوزه های بیشتری بین مردان و زنان دیوار بکشد.

برخی کاربران ایرانی نیز کلیشه های مرتبط با وضعیت زنان در عربستان سعودی را زیر سوال برده اند. از جمله میزان حمایت از کارآفرینی زنان در ایران و عربستان را مقایسه کرده اند که وضعیت ایران به مراتب بدتر از عربستان سعودی است.

بسیاری در ایران هنگامی که سخن از وضعیت زنان در جامعه می شد موردی مانند عربستان سعودی را برای مقایسه در دست داشتند تا نشان دهند وضعیت زنان در ایران دست کم از این کشور بهتر است. یکی از کاربران توئیتر همین مورد را دستمایه انتقاد خود قرار داده است.

همچنانکه که گاردین نوشته است ولیعهد ۳۱ ساله عربستان سعودی بدون تردید قدرت زیادی در اختیار دارد و بر سیاستهای اقتصادی، دیپلماتیک و داخلی عربستان سعودی سلطه بدون منازعی یافته است. اگر چه اقدامات این ولیعهد جوان مورد استقبال فعالان حقوق اجتماعی زنان قرار گرفته است اما شواهدی درباره اینکه اصلاحات مورد نظر محمد بن سلمان آزادی های سیاسی بویژه برای شیعیان این کشور، روزنامه نگاران و مخالفان سیاسی را در بر بگیرد وجود ندارد و هنوز مخالفان از نوشتن منع و به زندان محکوم می شوند.