سال 82 آمریکا یک سوم ایران و سال گذشته حدود 4 برابر ایران پسته تولید کرد. مقامات مسئول تازه به فکر افتاده‌اند از مرگ باغ های پسته کرمان خبر دهند و به فکر شهرهای جایگزین باشند.

پسته کشور حال خوشی ندارد. روزگاری که ایران قطب تولید پسته در جهان بود، سرآمده و حالا دست و پای کشور برای باز گرفتن جایگاه سابق‌اش از رقبای جدید حسابی بسته است.
مدتی است که خبر کاهش تولید پسته کشور در 6 ماه نخست سال جاری، سر زبان‌ها افتاده و مسئولان بالاخره به یاد پسته افتاده اند. در این میان، برخی علت این کاهش را خشکسالی و بی‌آبی کرمان می‌دانند و برخی دیگر معتقدند نباید تمرکز کشور روی کرمان برای تولید پسته باشد.

این در حالی است که حمید فیضی کارشناس و تحلیلگر پسته می گوید: ماه برداشت و تولید پسته، مهر و شهریور است. با این اوصاف طبعا 6 ماهه دوم سال، صادرات پسته افزایش پیدا می کند و در 6 ماهه نخست کاهش.

او ادامه می دهد: در مورد تقاضاهای جهانی هم اوضاع به همین منوال است. در 6 ماهه دوم تقاضاهای بیشتری برای دریافت پسته ایران می‌شود. هند و چین، به عنوان دو بازار مهم پسته کشور، در این ایام به دلیل مناسک داخلی خود بیشترین تقاضا را از ایران دارند.

فیضی همچنین گفت سال 95، تولید پسته ایران 153 هزار تن بود و در مقابل آمریکا به خاطر توسعه باغ‌های خود، 400 هزار تن در همان سال پسته تولید کرده بود؛ به نظر می‌رسد دیگر نتوانیم جایگاه خود را از آمریکا پس بگیریم.

به گفته او البته در سال جاری، تولید پسته کشور رشد قابل توجهی پیدا کرده و پیش‌بینی‌های انجمن پسته حاکی از رسیدن به رقم تولید 230 تا 250 هزار تن در سال است.

این کارشناس معتقد است فراتر از عامل‌های بیرونی مثل رشد و توسعه آمریکا، برداشت بی‌رویه از منابع آب و سو مدیریت در کنترل منابع آبی، میزان آب در دسترس شهرهایی مثل کرمان را کاهش داده و باید به فکر جایگزین‌هایی مثل خراسان برای کشت پسته بود. حالا سفره‌های آب زیرزمینی کشور نابود شده‌اند و نمی‌توان مثل سابق از کشور انتظار تولید پسته داشت...

او ادامه می دهد: از طرفی باغدار ما در شرایط کنونی، امیدی به آینده و کار کشاورزی ندارد. با تثبیت مصنوعی نرخ ارز، به سرمایه‌گذاری در این حوزه هم آسیب زده‌ایم. چرا که نرخ مصنوعی ارز، واردات را افزایش داده و به تولید داخل آسیب می زند.

آمریکا جلو رفت، ایران درجا زد
اگرچه شاید مسائل مهم‌تری از رتبه اول یا دوم بودن ایران در تولید و صادرات پسته وجود داشته باشد اما بد نیست نگاهی هم به کارنامه ایران در مقایسه با آمریکا در سال‌های اخیر بیاندازیم.

ایران در‌سال ١٣٨٢ حدود ١٧٣‌هزار تن پسته تولید کرده و به ترتیب این میزان، در‌سال ٨٥، ٢١١‌هزار تن، در‌سال ٨٨، ١٨٤‌هزار تن، در‌سال ٩١ حدود ١٨٣ هزارتن، در‌سال ٩٢ حدود ١٧٠‌هزار تن و در‌سال ٩٣ حدود ٢٣٠‌هزار تن بوده است. این اعداد پیش از هرچیزی نماد نوسان تولید در ایران است که برخی کارشناسان علت آن را، نوسانات آبی و مواجه با «سال پربار»، یا «سال کم‌بار» می‌دانند.

حالا نوبت بررسی اوضاع تولید آمریکاست. آمریکا از تولید ٥٤‌هزار تن پسته در‌سال ١٣٨٢، به تولید ١٠٨‌هزار تن در‌سال ٨٥، ١٦١‌هزار تن در‌سال ٨٨، در‌سال ٩١ حدود ٢٥٦‌هزار تن، در‌سال ٩٢ حدود ٢١٨‌هزار تن و در‌سال ٩٣ به حدود ٢٤٠‌هزار تن رسیده. در شروع بازه زمانی مورد بررسی آمریکا کمتر از یک سوم ایران پسته تولید می‌کرده اما حالا با یک روند منطقی رو به رشد، ایران را پشت سر گذاشته است.
کار به جایی رسیده که برخی پیش‌بینی می‌کنند تولید پسته آمریکا تا‌ سال ۲۰۲۰، به ۴۵۰‌هزار تن و حتی بیشتر برسد.

بررسی این روند تولید می‌تواند بهترین کلاس درس برای مسئولین و فعالان تجاری ما باشد. چرا باید همواره با سو مدیریت‌ها و ندانم‌بکاری‌ها به سادگی بازار را در حوزه های مختلف واگذار کنیم؟

از دیرباز، ایران بیش از آنکه یک کشور صنعتی باشد، روی کشاورزی خود مانور می‌داد اما آیا 30 سال دیگر چیزی از کشاورزی کشوری که رکوددار نشست زمین در جهان شده، باقی می‌ماند؟