آرمان آمریکایی

جعفر محمدی

آخرین باری که عبارت «خاورمیانه جدید» در رسانه ها منتشر شد، مربوط به زمانی بود که از کاندولیزا رایس درباره آتش بس در لبنان سوال شد و او پاسخ داد: «اگر آتش بس منجر به ایجاد خاورمیانه جدید نشود، آن را نمی پذیریم.»

به راستی، «خاورمیانه جدید» چیست و آمریکا چه هدف هایی را در قالب آن دنبال می کند که به ویژه در سال های اخیر، مقامات آمریکایی بر تکرار آن، تاکید دارند؟!

مروری بر تاریخ معاصر، نشان می دهد که خاورمیانه، از معدود مناطق دنیاست که در سده اخیر، بیشترین تغییر و تحولات سیاسی و مرزی را داشته و به ویژه پس از پایان جنگ های جهانی، منطقه گسترده خاورمیانه، همواره دستخوش معاملات سیاسی و تغییرات ناشی از آن بوده است.

تجزیه امپراتوری عثمانی و تبدیل آن به کشورهای کوچکتر و نیز برپایی کشوری به نام اسراییل، از مصادیق این تغییرات بنیادین پس از جنگ های جهانی در خاورمیانه است.

اینک، بار دیگر، سخن از تغییر در خاورمیانه است. با این تفاوت که راهبری تغییرات در گذشته، با انگلیس بوده است ولی اکنون، آمریکا این مهم را عهده دار شده است.

پس از فروپاشی شوروی در ابتدای دهه 90 میلادی، بوش پدر، برای نخستین بار، تعبیر «نظام نوین جهانی» را به کار برد. قطعا در آن زمان، استراتژیست های آمریکا، به رییس جمهور وقت یادآور شده بودند که با فروپاشی رقیب، نوبت به دوران جدیدی رسیده است که اگر ایالات متحده ابتکار عمل را به دست گیرد، خواهد توانست جهان تک قطبی را – که در دوران جنگ سرد، رویایی بیش نبود- محقق کند و خود، در راس این نظام جدید جهانی به حکومت گری بپردازد.

اینک، خاورمیانه جدید نیز در چارچوب همان نظام نوین جهانی که بوش پدر مطرح کرده بود، قابل ارزیابی است چه آنکه اگر قرار باشد تغییری بنیادین در ساختارهای بین المللی داده شود، ابتدا باید خاورمیانه را به عنوان «سکوی پرش» به شکلی که مطلوب است، نو ساماندهی کرد.

هر چند به برکت وجود برخی سران عرب در خاورمیانه، آمریکا بر این منطقه تسط نسبی دارد ولی ایده نظام نوین جهانی، به حدی مهم و پر مخاطره است که نمی توان برای رسیدن به آن، بر سنگی نامطمئن و لرزان پای نهاد بلکه برای صعود به چنان قله ای، چاره ای نیست جز آنکه بر صخره ای سخت و قابل اتکا پا گذاشته شود و قرار است، خاورمیانه نقش این «پای گاه» را ایفا کند؛ در نوشتار حاضر مروری کوتاه خواهیم داشت به مزایایی که «خاورمیانه جدید» می تواند برای آمریکا داشته باشد:

- نیازی به اثبات نیست که رگ های پیکر دنیا، از خون حیات می گیرند که از خاورمیانه به ویژه در شمال، غرب و جنوب خلیج فارس نشأت می گیرد.

بی تردید، هیچ حرکت کلانی در سطح بین المللی قابل تحقق نیست مگر آنکه فاکتور مهمی به نام «انرژی» نیز با آن همراهی کند.

در خاورمیانه جدید، که قطعا برنامه ریزان آمریکا، هزاران «نفر – ساعت» بر روی آن کار کرده اند، دیگر در کاخ سفید، هیچ جلسه اضطراری درباره بحران نفت برگزار نخواهد شد.

-در طرح خاورمیانه جدید، امنیت لرزان اسراییل به طور قابل اطمینانی، تضمین می شود و روند مهاجرت یهودیان به اسراییل، که از مدت ها پیش به طور عملی متوقف و حتی در مواردی معکوس شده است، از سر گرفته می شود.

- سیطره بر خاورمیانه در تلفیق با حضور موثر در آسیای میانه و گسترش ناتو به مرزهای روسیه، باعث خواهد شد وارث امپراتوری سرخ شوروی، در مهاری چندگانه، گرفتار آید و شگفت که سیاستمداران روس، این موضوع را جدی نگرفته اند.

- پیش بینی می شود تا سال 2020، چین به بزرگترین اقتصاد جهانی تبدیل شود. اینک بسیاری از اندیشمندان آمریکایی به طور کاملاً عمیقی بر این باورند که چین، بزرگترین چالش آنها در قرن جاری خواهد بود. بنابراین قبل از آنکه چین، عملاً به چالش واقعی تبدیل شود، باید خاورمیانه جدید شکل گیرد تا از یک سو، نبض انرژی چین با تسلط بر نفت خاورمیانه، در دستان آمریکا باشد و از سوی دیگر، با تحکیم موقعیت آمریکا در خاورمیانه و به ویژه تقویت آن در افغانستان، پروژه مهار چین با سهولت بیشتری امکان پذیر باشد.

- اجرای طرح خاورمیانه جدید، می تواند از پیدایش قدرت های جدید در منطقه یا قدرت افزایی آنها، جلوگیری کند. در این پروژه، هند، ایران، پاکستان و ترکیه نباید قدرت و توسعه ای «خارج از طرح»، داشته باشند.

- تسلط بر خاورمیانه جدید و مهار قدرت هایی مثل روسیه و چین، دست آمریکا را در پیشبرد اهداف خویش، در حوزه های دور دست باز می گذارد. به عنوان مثال، در پرونده ای به نام «کره شمالی» ایالات متحده از قدرت بیشتری برای چانه زنی با روسیه و چین برخوردار خواهد بود تا آنها را برای تحدید و تهدید کره شمالی، با خود همراه سازد.

- در خاورمیانه جدید امکان انتفاع هر چه بیشتر از یکی از سه تجارت پر درآمد جهان، برای آمریکایی ها میسر خواهد شد: «مواد مخدر».

فراموش نکنیم پس از سقوط طالبان و سیطره آمریکا بر افغانستان میزان کشت مواد مخدر در این کشور، 8 برابر شده است.

- خاورمیانه جدید، بازار اختصاصی آمریکا خواهد بود و رقبایی مثل ژاپن، چین، آسیای جنوب شرقی و حتی اروپا برای ورود به این بازار پر مصرف و سودآور چاره ای جز هماهنگی با ایالات متحده نخواهند داشت.
- ...

آنچه ذکر شد، شمه ای از اهداف کلان استراتژیست های آمریکایی برای تحقق خاورمیانه جدید است و صد البته که آنان فقط به هدف سازی نپرداخته اند بلکه، راه های نیل به این «آرمان آمریکایی» را نیز تعریف کرده اند که در آینده ای نزدیک و در یادداشتی دیگر مروری بر این «مسیر طراحی شده» خواهیم داشت.

خاورمیانه، پس از دو جنگ جهانی، دچار تغییر شد و اینک پس از پایان «جنگ سرد»، آیا بار دیگر تاریخ تکرار خواهد شد!!

تماشاخانه

از کودکی برخی مردهای ایرانی تا قفس سرباز پارسی / لگدی که معنای زیادی پیدا کرد (فیلم)

فیلمی ناب از بازار تهران در حدود ۱۲۰ سال قبل / لباس پوشیدن مردان و زنان تهرانی جالب است (فیلم)

فیلم های دیگر