.png "عصر ایران")
۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۴
روش ساخت چسب قدرتمند با سیمان در یک دقیقه (فیلم) دندان آبي‌ات پيدا نيست
معادل‌هاي جديد فرهنگستان براي كلمات خارجي
Computer (رايانه) را به قصد web surfing (وبگردي) Turn on (روشن) مي‌كني.Mouse (موشي) روي mouse pad (زير موشي) مي‌رقصد. حالا با چند click (تليك) صفحه موردنظر روي monitor (پايشگر يا نمايشگر) باز مي‌شود.
شايد هم يك note book computer (رايانه كتابي) در اختيار داشته باشي به هر حال فرقي نمي‌كند.وارد محيط اينترنت مي‌شوي. حالا تو يك surfer (وبگرد) هستي. پس از مدتي گشت و گذار در اينترنت به فكر ميافتي به سراغ messenger (پيام‌رسان) رفته و pm (پيام‌هاي پستي) را چك كني.شايد فرصت كني و سري هم به e-mail (اي-نامه) ات بزني.چند e-mail (اي‌نامه) در مورد e-commerce (تجارت الكترونيكي) برايت send (فرستاده) شده است.با خود مي‌گويي بد نيست حالا كه مسوولان در تلاش راه‌اندازي e-government (دولت الكترونيكي) هستند تو هم دل به دريا زده و فعاليتي در اين زمينه داشته باشي اما خيلي زود منصرف مي‌شي.
به فكر ميافتي چند عكس تازه براي يكي از دوستانت send (ارسال) كني. به سراغ scanner (پويشگر) مي‌روي. شايد هم عكس‌ها را در memory (حافظه) mobile (تلفن‌همراه) يا computer (رايانه)ات داشته باشي. پس مي‌تواني عكس‌ها را attachment (پيوست) كني و ...
حالا رايانه را turn off كن. راستي يادت نرود عكس‌هايت را در يك folder (پوشه) مخصوص save (ذخيره) كني تا اگر (اي-نامه) ات نرسيد مجبور به copy paste (نوشت و بچسبان) دوباره عكس‌ها نشوي.
معادلسازي براي اصطلاحات IT
اين پرسش همواره براي زبان‌شناسان و افرادي كه به زبان و ادبيات فارسي تعصب دارند، مطرح است كه چرا مردم به واژه‌هاي مصوب فرهنگستان زبان و ادبيات فارسي روي خوش نشان نمي‌دهند وگاه پا را فراتر نهاده و كاربران اين واژهها را مورد تمسخر قرار ميدهند. البته بايد اعتراف كرد كاربرد واژه معادل براي برخي كلمات درك معناي كلام را براي شنونده سخت ميكند و به همين دليل بسياري از افراد تلفظ لاتين كلمه را به اداي واژه معادل ترجيح ميدهند.
از طرفي واژه معادل در نظر گرفته شده براي برخي كلمات عينا ترجمه فارسي كلمه بيگانه است، مانند Close كه واژه معادل آن بستن يا Communication كه واژه معادل آن ارتباط است. پس آيا بهتر نبود به جاي واژه معادل از لفظ ترجمه استفاده مي‌شد؟
اين عوامل در كنار عوامل ديگري مانند عدم فرهنگ‌سازي ريشه‌اي براي استفاده از لغات فارسي به جاي لغات بيگانه، عدم انتخاب واژه معادل كوتاه و صحيح كه به آساني بر زبان جاري شود و... باعث شده تا اكثر افراد، حتي افراد تحصيلكرده و بسياري از استادان دانشگاه‌ها به استفاده از واژه‌هاي معادل توجهي نشان ندهند كه اين موضوع در حوزه كامپيوتر و فناوري اطلاعات مشهودتر است.
امروزه كمتر كسي را مي‌توان يافت كه به جاي كلمه mouse pad از واژه زيرموشي يا به جاي كلمه cyberware از واژه ثقيل رايا افزار استفاده كند.
حتي برخي از فعالان حوزه رايانه نيز با وجود تلاش‌هايي كه فرهنگستان زبان و ادب فارسي براي يافتن واژه معادل اصطلاحات IT كرده است از اين واژه‌هاي معادل استفاده نمي‌كنند و حتي بسياري از آنها را تا به حال نشنيده‌اند.
به همين دليل اگر به‌رغم تلاش تقريبا ده ساله اين فرهنگستان براي معادلسازي اصطلاحات IT به يكي از مراكز خريد و فروش رايانه مراجعه كنيد و دندان آبي، پويشگر، وب بين يا زيرموشي بخواهيد كسي متوجه منظورتان نمي‌شود.
تلاش براي حفظ زبان فارسي
گروه واژه‌گزيني تخصصي رايانه و فناوري اطلاعات از سال 1378 فعاليت خود را در فرهنگستان زبان و ادب فارسي آغاز كرد.
اين گروه در ابتداي كار خود، واژه‌هاي رايانه را در سه گروه پايه، عمومي و تخصصي دسته‌بندي كردند كه واژگان پايه، در آموزش رايانه به كار مي‌روند.
واژگان عمومي نيز دسته‌اي از واژه‌هاي رايانه‌اي هستند كه وارد زبان عموم مردم شده‌اند و در رسانه‌هاي عمومي هم به كار مي‌روند. واژگان تخصصي را نيز فقط متخصصان اين حوزه به كار مي‌برند و در آموزش پايه كاربرد ندارند و به زبان عمومي نيز راه پيدا نمي‌كنند.
طبق اعلام پژوهشكده فرهنگستان زبان و ادب فارسي بر اساس اصول و ضوابط واژه‌گزيني در فرهنگستان، اولويت در معادل‌يابي با واژگان پايه و عمومي است. بنابراين، دو دسته مذكور در دستور كار گروه قرار گرفت كه تا خردادماه 1386 تعداد 716 معادل فارسي در اين دسته به تصويب شوراي واژه‌گزيني فرهنگستان زبان و ادب فارسي رسيده است.
بر اساس اعلام مدير اين پژوهشكده، پروسه انتخاب تا تصويب نهايي واژه معادل براي كلمات مختلف از جمله اصطلاحات IT نهايتا سه سال به طول مي‌انجامد و بر اين اساس گروه‌هاي تخصصي مختلفي كه در زمينه‌هاي گوناگون در فرهنگستان تشكيل شده‌اند ابتدا در جلسات داخلي خود روي معادل‌يابي واژهها كار كرده و پس از آن نتايج كار خود را هر شش ماه يكبار به شوراي واژه گزيني فرهنگستان ارائه مي‌كنند. در اين شورا نيز كه از استادان زبان‌شناس تشكيل شده است معادل‌هاي پيشنهادي گروه تخصصي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در جلسات شوراي واژه گزيني نيز نمايندگاني از گروه تخصصي براي توضيح در مورد كار انجام شده حضور مي‌يابند كه داراي حق راي نيستند.
پس از تصويب اوليه معادل‌ها در شوراي واژه گزيني، واژه‌هاي مصوب از طريق انتشارات فرهنگستان به اطلاع عموم رسانده مي‌شود و پس از دريافت نظرها و پيشنهادها كه معمولا حدود يك سال به طول مي‌انجامد، معادل‌هاي مصوب شوراي واژه گزيني براي تصويب نهايي به شوراي عالي فرهنگستان ارائه مي‌شود. پس از تصويب واژهها در شوراي عالي، معادل‌هاي مصوب براي تصويب نهايي به رياست‌جمهوري ارسال مي‌شود و بعد از امضاي رييس‌جمهور، براي استفاده به صدا و سيما، خبرگزاري‌ها و ساير نهادهاي ذي‌ربط ابلاغ خواهد شد.
بر اساس اعلام فرهنگستان زبان و ادب فارسي تاكنون پانزده هزار واژه توسط اين فرهنگستان در حوزه‌هاي مختلف معادلسازي شده است كه از اين تعداد حدود 700واژه به حوزه IT مربوط مي‌شود. البته جديدا حدود 90واژه جديد در حوزه IT معادل‌يابي شده است كه با اين حساب تعداد واژه‌هاي معادل‌يابي شده در اين حوزه به حدود 800واژه مي‌رسد. مدير پژوهشكده زبان و ادبيات فارسي در رابطه با اين موضوع كه واژه‌هاي معادل در بسياري موارد ترجمه واژه بيگانه هستند، گفت: در حدود 80درصد موارد ما واژه معادل براي كلمه نمي‌سازيم. بلكه از ميان معادل و ترجمه‌هاي موجود، بهترين را انتخاب ميكنيم. مثلا براي NGO كه مخفف عبارت non Gavermental organization است واژه معادل سازمان مردم نهاد را برگزيديم يا براي cybercrime واژه رايا جرم را انتخاب كرده بوديم كه مورد تاييد شورا قرار نگرفت و به جاي واژه رايا جرم، واژه جرم رايانه‌اي به تصويب رسيد.
رييس انجمن انفورماتيك ايران و عضو گروه تخصصي يارانه‌اي و فن‌آوري اطلاعات فرهنگستان زبان و ادب فارسي، نيز در اين زمينه مي‌گويد: زبان فارسي، زباني بسيار توانا است كه اين قابليت را دارد براي بسياري از واژهها معادلسازي كند.
به گفته وي در سال 1360 اولين واژه‌نامه كامپيوتر و انفورماتيك به چاپ رسيد كه در آن 6هزار واژه معادلسازي شده بود كه اين واژه‌نامه در سال 1376 تجديد چاپ شد.
اين عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسي افزود: متاسفانه با وجود تلاش‌هاي فراواني كه در اين زمينه شده است افراد جامعه حتي اساتيد دانشگاه‌ها و صدا و سيما و ... با ما همكاري نمي‌كنند و براي تفاخر استفاده از واژه‌هاي بيگانه را به واژه‌هاي فارسي ترجيح ميدهند.
وي افزود: هم‌اكنون واژه‌هاي معادل كلمات IT در سايت فرهنگستان درج شده است و علاقه‌مندان مي‌توانند از اين سايت ديدن كنند. اما متاسفانه اين سايت چندان فعال نيست.
كلماتي كه معادل ندارند
اينترنت، پست، تلفن، تلويزيون، وب، بايت و... از كلماتي هستند كه ترجمه‌پذير نيستند. به همين دليل نمي‌توان براي آنها معادل فارسي يافت.عضو گروه تخصصي رايانه و فناوري اطلاعات فرهنگستان زبان و ادب فارسي در اين رابطه مي‌گويد، برخي از واژهها مانند اينترنت ترجمه‌پذير نيستند و مدت‌هاست در ذهن مردم با اين لفظ حك شده‌اند. از طرفي اين كلمات، بين‌المللي هستند و غيرقابل ترجمه.
البته در اين مورد استثنا هم وجود دارد. كامپيوتر نيز يك كلمه بين‌المللي است كه از بدو ورودش به عرصه زندگي انسان با اين نام شناخته شده است، اما فرهنگستان براي اين كلمه واژه معادل رايانه را در نظر گرفته است.
واژه‌هاي نورسيده
از سال 1378 كه استفاده از واژه‌هاي دگرساز به جاي alt، زيست تراشه به جاري biochip، دندان آبي به جاي Bluetooth، راه‌اندازي به جاري boot، ميانگير به جاي buffer، تليك به جاي click و... به تصويب فرهنگستان زبان و ادب فارسي رسيد تاكنون تلاش‌هاي اين نهاد براي حفظ زبان فارسي ادامه داشته است.
حاصل استمرار اين تلاش هشتادونه واژه جديد است. براساس اعلام شوراي واژه‌گزيني فرهنگستان زبان و ادب فارسي، اين شورا در جلسات اخير خود به بررسي واژه‌هاي ارائه شده از سوي گروه واژه‌گزيني رايانه پرداخت و هشتادونه واژه معادل جديد را به تصويب رساند.واژه‌هايي كه در اين جلسات از سوي واژه‌گزيني رايانه به شوراي واژه‌گزيني ارائه شد واژه‌هايي بودند كه با سازه‌هاي پيوندي cybeyr و e – ساخته شده‌اند. e – حرف اول واژه electronic است كه در تركيبات گوناگوني به كار مي‌رود. مفهوم الكترونيكي در تركيبات عموما به معناي وابسته به اينترنت يا مخابرات است، cybeyr نيز سازه‌اي پيوندي است كه در ساخت تعداد فزاينده‌اي اصطلاح فني، مربوط به پديده‌هاي نويني كه با گسترش فناوري رايانه‌اي امكان‌پذير شده به كار مي‌رود.
براساس اعلام شوراي واژه‌گزيني فرهنگستان زبان و ادب فارسي، اين واژهها پس از گذشت يك دوره شش ماهه تا يك ساله و دريافت بازخوردها و پيشنهادهاي صاحب‌نظران و علاقه‌مندان، در شوراي عالي واژه‌گزيني فرهنگستان مطرح و به تصويب نهايي خواهد رسيد.Cybernetic (رايانيك)، Cyber war (رايا جنگ)، Cyberterrorism (وحــشت‌افــكني رايانـــه‌اي)،e-democracy (مردم‌سالاري الكترونيكي)، e-health (بهداشت رايانه‌اي)، e-mail (اي - نامه)،e-cash (اي-پول) برخي از واژه‌هاي جديد مصوب اين فرهنگستان هستند.
منتقدان معادلسازي واژه‌هاي IT
معادلسازي براي برخي كلمات از جمله اصطلاحات IT منتقداني نيز دارد.
از نظر منتقدان كاربرد واژه‌هاي معادل به جاي كلماتي مانند چت، بلوتوث، جرم رايانه‌اي و وب كم، اسكنر و... آن هم در شرايطي كه كاربردشان سال‌هاست در ذهن مردم حك شده است كاري بي‌معني و بيهوده است.
به زبان افتادن واژه‌هايي مانند دراز آويز زيبا به جاي كلمه متداول كراوات و... كه باعث خنده مردم مي‌شود نشانه مخالفت گروهي از مردم با معادلسازي برخي لغات است.
اگرچه فرهنگستان زبان و ادب فارسي اعلام كرده است كه هرگز واژه‌هاي معادل اينچنيني را تصويب نكرده و اين اقدامي خصمانه يا طنزگونه از جانب برخي از افراد است، اما احتمالا اين نهاد با معادلسازي نامناسب براي برخي واژهها باعث به وجود آمدن اين جو شده است.
به هر حال منتقدان بر اين باورند اصطلاحات IT سال‌هاست در ذهن كاربران رايانه، حتي كودكان حك شده و نمي‌توان انتظار داشت طي مدت كوتاهي واژه‌هاي جايگزين مورد استفاده قرار گيرند.
فرهاد گوران يك نويسنده در اين مورد مي‌گويد: مشكل و مصيبت واژه‌گزيني‌هاي فرهنگستان اين است كه به فضاي عمومي زبان و آنچه به آن هستي روزمره واژگان يا Slang process مي‌گويند توجهي نشان نمي‌دهند.
اين واژه‌گزيني‌ها منطبق با معيارهاي ذهني جمعي اهل ادب و فضل است و با زبان زنده گويندگان نسبتي ندارد. حال آنكه قرار است توسط همين كاربران عمومي زبان استفاده شود.
بنابراين گاه چنان مضحك از آب در مي‌آيد كه انگار اهالي محترم فرهنگستان خواسته‌اند مخاطب را كمي بخندانند.
مثلا گزينش دندان آبي به جاي Bluetooth يا موشي به جاي mouse.
در جدول زير معادل‌هاي فارسي برخي از اصطلاحات IT از طرف فرهنگستان زبان و ادب فارسي به تصويب رسيده است درج شده است.
منبع:مريم عسگري - روزنامه دنیای اقتصاد
لینک کوتاه: کپی لینک
خوراکی‌های مورد علاقه‌تان در مورد بدن‌تان چه می‌گوید؟ نگاهی به بزرگترین کشورهای تولید کننده مس در سال ۲۰۲۳ (+ اینفوگرافی) محققان انگلیسی: تابستان ۲۰۲۴ می‌تواند رکوردشکنی در گرما باشد حداکثر زمان استفاده از مسواک چند ماه است متخصص مغز و اعصاب:
۹۵ درصد بیماران ام اس، مبتلا به بی اختیاری ادرار می‌شوند تغذیه مناسب برای مبتلایان به واریس شمارش معکوس برای افزایش مبلغ جریمه رانندگی یک مسابقه عجیب و غریب در کره‌جنوبی شعبده‌بازی گیاهان با آب و نور/ وجود ۸۰۰۰ گونه گیاهی در ایران صفحه‌نمایش‌هایی که فضای ۳بعدی را بدون نیاز به عینک می‌سازند دوچرخه سواری می تواند به پیشگیری از آرتروز زانو کمک کند امروز با خیام: من بی می ناب زیستن نتوانم (+ فایل صوتی) ۳۰۰ سال پیش یک کشتی غرق شد و با خود «حقیقت» را نیز غرق کرد 15 سوال مهم مبتدی ها درباره ارز دیجیتال : از روش تبدیل ریال تا نحوه خرید و فروش و سود واکنش متفاوت و متناقض علم الهدی به سیل در دولت روحانی و رییسی
وبگردی
اگر حفظ زبان فارسي را كنار بگذاريم اينكار غير از كند كردن سوادها و تفهيم و تفاهمها در دنيايي كه به مدد ارتباطات و اينترنت به دهكده اي شبيه شده ،فايده ديگري هم دارد؟تازه آيا اينست راه و روش حفظ زبان فارسي؟درحاليكه با اينكار عملا" متكلمين فارسي را با عالم علم و تكنولژي وارتباطات ، بيگانه و دور ميكنيم؟
بايد قبول كرد كه علمهايي از اين نوع وارداتي هستند و عقل و منطق و ضرورت وحدت نظر در مورد مسائل علمي كه بي ترديد مفاهيم واحدي را توضيح ميدهند، حكم ميكند از عبارات و اصطلاحات ايشان استفاده نمائيم در مقابل ماهم خيلي مفاهيم ميتوانيم به آنها بدهيم.اخلاق، فلسفه ، ادبيات و ...دنيا دنياي تعامل و ارتباطات است و هرگونه سعي در نفي مفاهيم و عباراتي كه بين المللي هستند و معادلسازي درست به معني در حصار قرار دادن حوزه وسيعي از مغزها و دانسته ها و محدود كردن آنهاست.